تبیان، دستیار زندگی
آیت الله محمد حسین بهجتی شفق از گروه روحانیان ادیبی بود که در کنار دیگر کارهای روزمره ی سیاسی و اجتماعی، ساعاتی را نیز در وادی شعر و عرفان و ادب گام می زد و از خرمن بزرگان ادب فارسی خوشه ها بر می گرفت ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کتابنامه ی شفق

بهجتی

آیت الله محمد حسین بهجتی شفق از گروه روحانیان ادیبی بود که در کنار دیگر کارهای روزمره ی سیاسی و اجتماعی، ساعاتی را نیز در وادی شعر و عرفان و ادب گام می زد و از خرمن بزرگان ادب فارسی خوشه ها بر می گرفت و دستاورد آن چندین دفتر شعر چاپ شده و یا شاید چاپ نشده است که گل سر سبد آنها غزلهای اوست..

نگارنده نخستین بار در کودکی اشعار وی را در مجله ی پیام شادی که آن روزها در قم چاپ می شد، دیدم. چکامه هایی بود ساده، زیبا و روان و چون از دل برآمده بود، بر دل می نشست.

در 1365 سال در نامه ای از ایشان خواستم، سروده ای را درباره ی کتاب برایم بفرستند که یادم نیست سرانجام فرستادند یا نه. و در سالیان اخیر چندین بار ایشان را در نمایشگاه کتاب استانی دیدار کردم، فردی بود خوشرو، خوش برخورد و بدیهه گو و شیرین گفتار. یادش گرامی باد. امید که باهمت خانواده و دوستان وی، دیوان کامل اشعار زنده یاد بهجتی چاپ شود.

کتابنامه ی توصیفی زیر در بردارنده ی نام و نشان آثار و کتابها و مقالاتی است که یا به قلم آیت الله بهجتی است و یا درباره ی ایشان و در سه بخش: کتابهای مستقل، بخشی از کتاب و نشریه تنظیم شده است.. بخشی از مأخذ این کتابنامه با همت آقایان: علیرضا احرامیان پور، علی سپهری اردکانی، رضا شاکر اردکانی، علیرضا تابش و محمدرضا کلانتری سرچشمه فراهم گشته که از آنان سپاسگزاری می شود.

الف – کتابهای مستقل

باده های ازلی ، به کوشش دبیرخانه ی پنجمین کنگره ی شعر و قصه ی طلاب، تهران: حوزه ی هنری، 1375، رقعی، 128 ص.جشن نامه و گزیده اشعار بهجتی شامل اشعار و مقالاتی درباره ی بهجتی، از شاعران و نویسندگان (ص 99 - 1)، گلچینی از اشعار بهجتی (ص 118 – 101)، شرح زندگی و آثار به قلم بهجتی (ص 128 – 120).

بارش نور ؛ گردآورنده: اداره ی ارشاد اسلامی اردکان، تهران: بصیر، 1373، وزیری، شانزده + 290 ص.برگزیده ای از اشعار سالهای 1373 – 1333 که بیشتر در قالب غزل سروده شده به همراه چند شعر آزاد و رباعی. در آغاز کتاب زندگی نامه ی سراینده و دیباچه به قلم بهجتی آمده است.بهار آزادی؛ قم: شفق، 1358، رقعی، 160 ص، مصور.

این مجموعه شعر دارای پنج بخش اشعار آزاد و کهن، شامل:

1- در مسیر بیداری (10 قطعه)

2- آغاز حرکت (5 قطعه)

3- رهبری (8 قطعه)

4- دوران اختناق (8 قطعه)

5- بامداد پیروزی (8 قطعه) درباره ی انقلاب اسلامی از سال 1342 تا بهمن 1357 است. مقدمه ای در آغاز به قلم علی وافی با عنوان «انّ من الشعر الحکمه» دارد.

سرچشمه ی خورشید: اردکان: قداست، 1386، وزیری، حدود 300 ص، (زیر چاپ)تجلی ولایت و بیان فضایل و مناقب و یا مراثی و مصائب پیامبر اسلام و خاندان گرامی آن بزرگوار است.

سرود سحر ؛ قم: شفق، چاپ اول، 1362، رقعی، 144 ص. / چاپ دوم، 1369، رقعی، 158 ص.شامل پیشگفتار، و اشعار در دو بخش :

1- توحید و معرفت (25 قطعه) در قالب های کهن و آزاد

2- دعا و مناجات (18 قطعه در قالب های کهن).

در بردارنده ی غزلها و ترجمه های منظوم از نیایشهایی از ائمه ی اطهار (ع) و چند غزل توحید.

ب- بخشی از کتاب

  • -احرامیان پور، علیرضا: آسمانی غریب، امام علی(ع) در اندیشه ی شاعران یزد، یزد: سازمان تبلیغات اسلامی یزد، 1379، ص 19 – 18 (نمونه شعر)
  • - تصویر عاشورایی ، یزد، 1386. (زیر چاپ، اشعاری در سوک امام حسین(ع) و واقعه ی عاشورا)
  • - ثانیه های زلال، یزد: اندیشمندان یزد، 1380، ص 33 – 31 (نمونه شعر)
  • جرعه، جرعه مستی، انتظار و امام زمان(عج) در اندیشه ی شاعران یزد، یزد: شورای پژوهش اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان یزد، 1386. (زیر چاپ).
  • - در حوالی بهشت، یزد: عطیه آسمانی، 1382، ص: 52. (اشعار فاطمی)
  • -در غربت کوثر، یزد، انجمن کتابخانه های عمومی استان یزد، 1378، ص: 62 – 56. (اشعار فاطمی)
  • -اخلاقی شورکی، زکریا: باغ ارغوان، عاشورا در شعر امروز یزد، یزد: حوزه ی هنری یزد، 1384، ص: 25 – 24.
  • -الهام بخش، محمود و دیگران: حرفهای ماندگار، یزد: اداره ی کل آموزش و پرورش استان یزد، 1379، ص 22 – 21. (نمونه شعر)
  • -امام خمینی: صحیفه ی امام، تهران: مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
  • -برقعی، محمد باقر: سخنوران نامی معاصر ایران، قم: خرم، 1373، ج 3، ص 1960 – 1956. (شرح زندگی + نمونه اشعار)
  • -پارسا اردکانی، محمد: ره آورد کمال، اردکان: قداست، 1383، ص 119، 110، 121، 227. (نمونه شعر)
  • -پیری اردکانی، نادر: پله ی هشتم، قم: مجمع ذخائر اسلامی، میراث فرهنگی یزد، 1385، ص 33، 46، 68، 69، 77، 78، 91. (مطالبی درباره ی مسجد جامع اردکان به نقل از بهجتی)
  • -ثقفی، اسماعیل: تذکره ی شعرای اردکان، اردکان: آرتا کاوا، 1385، ص 3-50. (شرح زندگی + نمونه اشعار)
  • -جعفری اردکانی، علی: به رنگ اردی بهشت، یزد: ستایش، 1381، ج 1، ص 16، 26. (نمونه شعر)
  • -حزب مؤتلفه ی اسلامی: عزاداری و جایگاه آن، تهران: حزب مؤتلفه ی اسلامی، 1385.
  • -حسینی اشکوری، صادق: مجموعه اسناد علی سپهری اردکان، قم، مجمع ذخائر اسلامی، 1386، ج 1. (چند نامه و سند و نمونه شعر به خط بهجتی)
  • -خاضع، اردشیر: تذکره ی سخنوران یزد، حیدرآباد دکن: کتابفروشی خاضع، 1341، ج 2، ص 801 – 798. (شرح زندگی + نمونه اشعار + عکس جوانی)
  • -دریایی محمد رسول: تندیس دینداری و فرزانگی، تهران: مؤلف، بی تا، ص 453 – 450، 533 – 532، 634، 657، 655. (در بردارنده ی خاطرات، مقاله و اشعاری از بهجتی درباره ی آیت الله سید روح الله خاتمی)
  • - رحیمیان، صمد: اشعاری در مدح مولا علی، بی جا: لیوسا، 1376، ص 569. (نمونه شعر)
  • - رشاد، هدی: بوی بال فرشته، تهران: اطلاعات، 1374، ص 60 – 58. (مجموعه شعر نماز برای گروه جوانان)
  • - روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجموعه شعر شهادت، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1367، ص 55 – 54. (نمونه شعر)
  • - روحانی، حمید: نهضت امام خمینی در ایران، تهران: واحد فرهنگی بنیاد شهید، 1364. (شعر دوباره انقلاب)
  • - سپهری اردکانی، علی: حکایت ها و کرامتها، قم: مشهور، 1386. (زیر چاپ، ده کرامت از مرحوم بهجتی)
  • - خاطرات علی سپهری اردکانی، ج 1 و 2. (در دست تألیف)
  • - گنجینه ی اردکان، اردکان: قداست، 1386. (زیر چاپ، با مقدمه ی بهجتی)
  • - نگاهی به تاریخ اردکان: اردکان، کانون کتاب ولی عصر، 1364، ج 1، ص 393 – 354 و - صفحات فراوان. / اردکان: حنین، 1374، ج 2. / (زندگی نامه، خاطرات نمونه اشعار و...).
  • - همراه خورشید، اردکان، قداست، 1384. (همراهی مردم اردکان با نهضت انقلاب و نقش بهجتی در انقلاب اسلامی)
  • - ستاد شعر عاشورا: یادواره ی دوازدهمین شب شعر عاشورا، شیراز: ستاد شعر عاشورای شیراز، 1378، ص 38 – 28. (نمونه شعر)
  • - یادواره ی دومین شب شعر عاشورای شیراز، شیراز: طور، 1367، ص 47 – 45. (نمونه شعر)
  • - یادواره ی ششمین مراسم شب شعر عاشورا، شیراز: ستاد شعر عاشورای شیراز، 1372، ص 15 – 11. (نمونه شعر)
  • - یادواره ی یازدهمین مراسم شب شعر عاشورا، شیراز: ستاد شعر عاشورای شیراز، 1377، ص 32 – 30.
  • - شاکر اردکانی رضا: آهنگهای آسمانی، اردکان: دانشگاه پیام نور اردکان، 1379، ص 31 – 7. (شرح زندگی همراه با اشعار و مکاتبات منظوم برادران بهجتی به قلم محمد حسین بهجتی)
  • - رنگین کمان عشق، یزد: مؤلف، 1372، ص 15 – 11. (نمونه اشعار)
  • - شاهکار آفرینش، اردکان: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اردکان، 1380.
  • - شقایق های پرپر، اردکان: ناحیه ی مقاومت بسیج سپاه اردکان، 1380، ص 15 – 11، 19. (نمونه شعر)
  • - یاسهای احساس، اردکان، اردکان؛ مؤلف، 1379، ص 10-6 (نمونه شعر)
  • - شریف رازی، محمد: آثار الحجه یا تاریخ دایرة المعارف حوزه ی علمیه قم، قم: دارالکتاب قم، چاپ سوم، بی تا. (شعری در رثای آیت الله العظمی حجت)
  • - گنجینه ی دانشمندان، تهران: اسلامیه، 1352، ج 3، ص 69 – 67 (شرح زندگی + نمونه شعر)
  • - شکوری، ابوالفضل: فرهنگ رجال و مشاهیر تاریخ معاصر ایران، قم: عالمه، 1377، ج 2، ص 471. (شرح زندگی و آثار)
  • - شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: شعر انقلاب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1365، ص 68 – 67
  • - شیر سلیمیان، علی اکبر: یاد یادگاران، یزد: (در دست تألیف، شرح حال)
  • - عبدالملکیان، محمدرضا: رباعی امروز، تهران: برگ، 1366، ص 21. (نمونه شعر)
  • - علی زاده، علی: نوای ملکوت، مجموعه اشعار قرآنی، قم: دارالارشاد قم، 1378، ص 76، 75، 201، 232 و 234. (نمونه شعر)
  • - غفوری ساداتیه، مهدی: فرهنگ کتابشناسی شعر شاعران، شیراز: نوید شیراز، 1380، ج 1، ص 201. (معرفی آثار)
  • - فاضل میبدی، محمد تقی: یادنامه ی خاتمی، قم: معارف اسلامی امام رضا، 1376، ص 126 – 123. (دو شعر در سوک حضرت آیت الله خاتمی)
  • - فتوحی یزدی، عباس، تذکره ی شعرای یزد، تهران: فرهنگ ایران زمین + کتابفروشی - تاریخ، ویرایش اول، 1366، ص 192 – 191 / یزد: مؤلف، ویرایش دوم، 1373. / یزد:
  • - اندیشمندان یزد، ویرایش سوم، 1382: 322 – 317. (شرح زندگی + نمونه اشعار)
  • - کاظمینی، محممد: دانشنامه ی مشاهیر یزد، یزد: ریحانه الرسول، ویرایش دوم، 1384، ج 1، ص 285 – 284. (شرح زندگی + نمونه اشعار)
  • - گروهی از نویسندگان: ستارگان حرم، قم: زائر، 1377، ج 1، ص 200.
  • - محقق نیشابوری، جواد: تاوان عشق، سوگنامه ی شهید مطهری، تهران: مدرسه، چاپ دوم، 1378، ص 49 – 45. (نمونه شعر)
  • - محمدی، غلامرضا: باغ وصل، بوی سیب، شهید و شهادت در اندیشه ی شاعران یزد، یزد: کنگره ی بزرگداشت سرداران شهید استان یزد، 1384، ص 74 -67. (نمونه شعر)
  • - مدرسی، سید محمد کاظم و محمد کاظمینی: دانشنامه ی ائمه جمعه ی کشور، یزد: ریحانه الرسول، 1384، ج 1، ص 161 – 163. (شرح حال و آثار)
  • - محمد کاظمینی: مفاخر یزد، یزد: ریحانه الرسول و اندیشمندان یزد، 1382، ص 148 – 146. (شرح زندگی و آثار)
  • - مشفق کاشانی، عباس کی منش و محمود شاهرخی. آیینه ی ایثار، مدایح و مراثی علمدار کربلا(ع)، تهران: اسوه، 1372، ص 96 – 95: (نمونه شعر)
  • - آیینه ی رجاء، مدایح و مراثی حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، تهران: اسوه، 1372، ص 345 – 324، (نمونه شعر)
  • - آیینه صبر، مدایح و مراثی حضرت زینب(س)، تهران: اسوه 1372، ص 365 – 360. (نمونه شعر)
  • - وزیری، سید علی محمد: (مجموعه ی وزیری، به کوشش: [محمد تقی محصل همدانی]، یزد، کتابخانه ی وزیری، 1355، ج 1، ص 302. (نمونه شعر)
  • - ویژه نامه ی اربعین حجت الاسلام شیخ علی بهجتی، اردکان: ستاد برگزاری مراسم اربعین، 1379. (زندگی نامه علی بهجتی به قلم محمد حسین بهجتی)

پ – نشریه

آثار و مقالات و نمونه ی اشعار بهجتی در بسیاری از نشریات ایران، مانند: پیام انقلاب، حوزه، معارف جعفری، پاسدار اسلام، پیام شادی، فرهنگ یزد و برخی کتابهای درسی چاپ شده است.

- ابطحی، محمد حسین: «اولین شعر انقلاب». پیام انقلاب

- حضرت آیتالله خاتمی از دیدگاه حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین بهجتی، ص کیهان، (4/8/1386)

- شعر گاهنامه ی نبض باران. شورای شعر بسیج دانشجویی یزد، ش 3 (تابستان 1382): ص 12.

- «مصاحبه» آزادگان، ش 21 (بهمن 1375).

- «مصاحبه» پیام انقلاب، ش72 (1362): 29.

- «مصاحبه» صحیفه، ش 29، ضمیمه روزنامه ی جمهوری اسلامی.

- :«مصاحبه» با صدرالدین دهقان، نگاه، س 1، پیش شماره 2 (نیمه ی اول شهریور 1378): 5 – 4.

- حجتی کرمانی، محمد جواد: «به یاد آن یار دیرینه» اطلاعات، ش 23992 (3/6/86)، ص آخر. (نامه ی تاریخی آیت الله خامنه ای به بهجتی در سال 1342)

- محمودی، سهیل: «روحانی مبارز و هنرمند»، اعتماد ملی، ش 444 (1/6/86): 1. (درباره ی مرحوم بهجتی)


مطالب مرتبط :

هرچه که بیند دیده... 

زندگینامه خود نوشت شفق

شمه ای از خصوصیات اخلاقی شفق 

گزیده اشعار شفق 1

گزیده اشعار شفق 2    

 اگر میتوانستم دلم را برایت می فرستادم !