حفظ تناسب اندام در شیردهی

از زمان های قدیم تا حال همواره بر تغذیه کودک با شیر مادر تاکید شده است، طوری که بر اساس دلایل تاریخی، علمی و پزشکی، فواید تداوم تغذیه با شیر مادر در سال دوم زندگی نیز ثابت شده است. در قرآن مجید بر تغذیه کودک با شیر مادر تا پایان 2 سالگی تاکید شده است.

اغلب خانم ها در دوران بارداری یا حتی قبل از آن، وقتی به شیردهی فکر می کنند، بلافاصله نگران به هم خوردن فرم سینه خود می شوند و حتی ترجیح می دهند از دادن شیر به کودک خود صرف نظر کنند، ولی در عوض اندامی زیبا داشته باشند. البته حفظ اندام زیبا از دوران های قدیم تا حال مورد توجه بوده و این احساس را هرگز نمی توان منکر شد، اما به خانم هایی که تصمیم به بچه دار شدن دارند توصیه می کنیم کمی عمیق تر و با احساس مادرانه بیشتری به این مساله نگاه کنند و بدانند که در بدو تولد پس از خدا، آغوش مادر تنها پناه امن کودک است. پس چرا کودک خود را از داشتن این احساس آرامش روحی و جسمی محروم کنیم.

با چاره اندیشی و استفاده از روش های صحیح مثل ورزش کردن و جلوگیری از اضافه وزن بیش از حد در طی بارداری، تا اندازه زیادی این مشکل به ظاهر لاینحل برطرف می شود.

طبیعی است که در طی دوران شیردهی اغلب خانم ها از خستگی و به هم خوردن خواب شب شکایت دارند، ولی اگر به فوایدی که این کار برای خود و فرزندشان دارد با دید بازتری نگاه کنند می توانند خیلی راحت و با صبر و آرامش بیشتری این دوران را سپری کنند. پس عاقلانه ترین کار این است که قبل از شروع این دوران برای ایجاد آمادگی بیشتر، مهارت هایی را بیاموزید تا هنگام برخورد با مشکلات گذرای دوران شیردهی دچار ترس و اضطراب نشوید.

مادری که به کودکش شیر می دهد، باید احساس مهم بودن کند و با این دیدگاه که این کار در این دوران از شخص دیگری بر نمی آید به اهمیت این موضوع پی ببرد، زیرا نشستن کنار کودک و به دست گرفتن شیشه شیر را هر فرد دیگری به غیر از مادر می تواند انجام دهد. رابطه ای که در این دوران بین مادر و کودک ایجاد می شود، رابطه ای عمیق خواهد بود که اثرات آن حتی تا بزرگسالی کودک به خوبی دیده می شود.

نوزادی که از شیر مادر تغذیه می کند، در برابر اغلب بیماری های ویروسی و باکتریایی مصونیت پیدا می کند؛ مثل اسهال، عفونت گوش و عفونت های دستگاه تنفسی(پنومونی و مننژیت)، چون شیرمادر نه تنها دربردارنده آنتی بیوتیک هایی است که از مادر منتقل شده، بلکه شامل آنتی بیوتیک هایی است که به صورت ترکیبی در شیر وجود دارند و از رشد صدها باکتری و ویروس جلوگیری می کند.

همچنین طبق بررسی های انجام شده، تغذیه کودک از شیر مادر، نه تنها مانع از عفونت گوش میانی(که در سنین قبل از دبستان نسبتاً شایع است) می شود، بلکه از بیماری های مزمن دیگر مثل دیابت و آلرژی پیش گیری می کند. کودکان شیر مادر خوار در سنین دبستان IQ (بهره هوشی) بیشتری نسبت به کودکان شیر خشک خوار دارند و به طور نسبی IQ آن ها 8 نمره بیشتر است و داشتن همین 8 امتیاز بالا برای IQ رقم قابل توجهی محسوب می شود.

شیردهی از لحاظ پزشکی فوایدی برای مادر دارد. طبق تحقیقات انجام شده، تولید طولانی مدت استروژن و هورمون های دیگر که در دوران شیردهی صورت می گیرد، باعث کاهش احتمال سرطان سینه و سرطان تخمدان(که معمولاً قبل از یائسگی صورت می گیرد) و کاهش پوکی استخوان و شکستگی سر استخوان ران(که در سنین بالا نسبتاً شایع است) می شود.

بنابراین اغلب توصیه می شود که حتی شیردهی پس از یک سالگی، یعنی در سال های دوم و سوم زندگی کودک ادامه یابد. البته شیر مادر به تنهایی، یعنی بدون استفاده از شیر خشک توصیه می شود، چون مصرف هم زمان شیرمادر و شیرخشک باعث می شود شیر کمتری در سینه ها تولید شود که در این حالت ترشح هورمون ها تا حد مطلوب بالا نمی رود.

ولی در صورتی که خانمی تمایل به شیردهی طولانی مدت نداشته باشد و حفظ اندام برایش مهم تر باشد، شیردهی به مدت 3 ماه ترجیح داده می شود و در صورت عدم تمایل مادر به شیردهی(که آن هم با توجه به مزایای فوق بعید به نظر می رسد) حتی اگر 2 روز اول زایمان شیر دهد بهتر از این است که اصلا شیری به کودکش ندهد.

و اما باز می پردازیم به خانم هایی که با شیردهی مخالف هستند، فقط و فقط از ترس این که اندام خود را نتوانند به حالت اولیه برگردانند. این خانم ها باید بدانند که پس از دوران شیردهی خیلی زودتر به وزن قبل از بارداری بر می گردند(البته در صورت تغذیه صحیح).

پس چه کنیم تا اندام موزون خود را پس از پایان دوران شیردهی به دست آوریم؟

* ورزش و به خصوص شنا و پیاده روی، یکی از مواردی است که حتی قبل از بارداری(ترجیحا 6 ماه قبل یا بیشتر) باید به طور جدی شروع شود. در این صورت خانم ها مطمئن باشند اضافه وزنشان به حدی نمی رسد که برگرداندن فرم سینه به حالت قبل مشکل باشد.

* مورد دیگر بستن سینه بند است، چون اغلب دیده می شود که بعضی مادران به دختر خود توصیه می کنند مبادا سینه بند ببندی، چون شیرت زیاد نمی شود. این مورد هم صحت ندارد. اگر سینه بند خیلی سفت و محکم باشد، شیردهی را دچار اشکال می کند، ولی بستن سینه بند در حد معمول(نه خیلی شل و راحت) به حفظ شکل سینه کمک زیادی می کند.

* مورد مهم دیگر، این است که مادر هنگام شیردهی انتهای پستان خود را با دست بگیرد و مانع از کشش بیش از حد سینه توسط کودک شود.

* در پایان دوران شیردهی، مادر سینه را خیلی محکم و در تمامی مدت شبانه روز ببندد(توجه به این نکته خیلی اهمیت دارد).

* پس از پایان شیردهی، هنگام استحمام به طور متناوب از آب ولرم و سرد روی سینه ها استفاده کند.

* پس از پایان شیردهی و گرفتن کامل نوزاد از شیر، از کمپرس یخ در خارج از حمام استفاده کند که چند نوبت در روز می توان این کار را تکرار کرد، البته بستگی به تحمل فرد دارد.

* مورد دیگر که اخیرا بین خانم ها خیلی شایع شده، استفاده از ژل های فرم دهنده سینه است، ولی مطمئن باشند اثر این مواد فقط تا هنگام استفاده است و هرگز برای همیشه تاثیر ندارند.

* اما، نکته مهم و کلید طلایی، ورزشی است که شروع آن حتی قبل از بارداری توصیه می شود:

کف دو دست را طوری در هم قلاب کنید که فاصله ای بین آنها باشد، مثل اینکه بخواهید یک توپ پینگ پنگ را میان دو دست خود فشار دهید. ابتدا دست ها را مقابل صورت خود بگیرید و تا 10 بشمارید. سپس دست ها را به تدریج بالا بیاورید تا حدی که دست ها کاملا کشیده شده و بالای سر قرار گیرند. توجه کنید که هر چه دفعات تکرار این ورزش بیشتر باشد، بهتر نتیجه می گیرید.

چون این ورزش به سفت شدن عضلات نگه دارنده پستان کمک می کند، به همین دلیل شروع آن قبل از بارداری توصیه می شود. در دوران شیردهی اگر وقت کمی دارید، می توانید هنگامی که کنار کودک هستید یا هنگام طبخ غذا، این ورزش را انجام دهید. بهتر است از هر فرصتی استفاده کنید تا این کار به صورت عادت درآید. مطمئن باشید با تکرار این ورزش در دراز مدت به نتیجه مطلوب می رسید(حداقل از 100 شماره در روز شروع کنید تا به 500 شماره برسید).

باز هم تاکید می شود که ممکن است صد در صد فرم سینه به حالت اولیه بر نگردد، ولی طبق آمار معلوم شده، مادرانی که تمامی نکات فوق را با دقت و به طور کامل و مداوم تکرار کرده اند، در 80 تا 90 درصد موارد شکل سینه اشان به حالت اولیه باز گشته است.

نسرین بصیری - کارشناس مامایی