دریاچه ارومیه شوره زار شد!

در حالی كه كارشناسان و مسؤولان پیشتر نسبت به بحرانی شدن وضعیت دریاچه ارومیه هشدار داده بودند، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست از تبدیل شدن 150 هکتار از اراضی حاشیه‌ای این دریاچه به شوره‌زار خبرداد.

دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه درون سرزمینی ایران و دومین دریاچه آب شور دنیاست كه متأسفانه به دلایل متعدد در حال نابودی است.

دكتر دلاور نجفی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به این كه متأسفانه دریاچه ارومیه هم‌اكنون بسیاری از ویژگی‌های زیستی خود را از دست داده است، گفت: افزایش میزان شوری آب دریاچه ارومیه و رسیدن آن به حد فوق اشباع (340 گرم در لیتر)، مرگ و میر پرندگان در نتیجه رسوب نمك بر روی بال و پر و بدن آنها و نهایتا عدم قدرت جابجایی و تغذیه، مختل شدن امور تردد شناورهای دریایی و عدم كارایی اسكله‌های احداث شده در سواحل رشكان، گلمانخانه و جزایر اشك و كبودان، پدیدار شدن زمینهای شوره زار به میزان حداقل 150 هزار هكتار خصوصا در نواحی پست اطراف دریاچه و سواحل جزایر، چسبیده شدن جزایر نه گانه پارك ملی (محل زادآوری گونه‌های مهم پرندگان مهاجر) به سواحل جنوبی دریاچه (پدیدار شدن ارتباط خشكی جزایر فوق با سواحل)، كاهش جمعیت و عدم زادآوری پرندگان مهم ساكن دریاچه (پلیكان سفید و فلامینگو)، كاهش مهاجرت پرندگان به زیستگاه پارك ملی دریاچه ارومیه، كاهش شدید تولید سیست آرتمیا در دریاچه و بلوری شدن نمك و تشكیل لایه‌های ضخیم نمكی در كف و بستر دریاچه مهمترین مشكلات كنونی این دریاچه است.

وی افزود: ازسال آبی 75 – 74 تا كنون رقوم ارتفاعی سطح تراز آب دریاچه ارومیه سیر نزولی پیدا كرده و در طول 13 سال بیش از 6 متر كاهش داشته است كه نیاز به یك عزم ملی و منطقه‌ای برای نجات این اكوسیستم با ارزش و بحران زده است.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص ضروری‌ترین اقدامات برای بهبود وضعیت زیست‌بوم پارك ملی دریاچه ارومیه گفت: در این راستا تغییر الگوی كشت و اصلاح مدیریت زراعی در جهت افزایش بازده مصرف آب كشاورزی و استفاده از آبیاری تحت فشار در اراضی كشاورزی حوزه آبریز، تخصیص حق آبه طبیعی پارك ملی دریاچه ارومیه (تامین نیاز بیولوژیك) توسط وزارت نیرو، تجدیدنظر در طرح‌های توسعه منابع آب و عدم احداث سازه‌های آبی جدید با توجه به بحران دریاچه، انجام مطالعات لازم به منظور انتقال آب از سایر حوزه‌ها به حوزه آبریز دریاچه ارومیه به خصوص از رودخانه‌های زاب و ارس و اجرایی كردن مدیریت یكپارچه حوزه آبریز دریاچه ارومیه (متشكل از دستگاه‌های اثرگذار بر دریاچه در سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و كردستان) ضروری است.

وی با اشاره به این كه بر اساس قانون اراضی مستحدث ساحلی، عرض حریم دریاچه ارومیه 60 متر از آخرین نقطه پیشرفتگی آب در سال 1353 تعیین شده است، افزود: بر این اساس در آن سال ارتفاع آب دریاچه برابر با 10/1277 متر از سطح آبهای آزاد بوده است كه با توجه به آمار نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه مشخص می‌شود كه سطح آب دریاچه از سال آبی 45-46 حداقل سطح دریاچه با تراز 47/1273 متر شروع و با یك روند افزایشی تا سال آبی 73-74 با رقوم 5/1277 ادامه یافته است. بعد از آن در سال 74-75 ارتفاع آب دریاچه به بالاترین سطح خود یعنی 20/1278 رسید اما از سال 77 به بعد، پدیده خشكسالی در كشور به وقوع پیوست كه به همراه سایر عوامل تاثیرگذار دیگر، سطح تراز آب دریاچه ارومیه به شدت تنزل پیدا كرد، به طوریكه در طول سیزده سال گذشته تراز آب به 00/1272 متر یعنی حدود 20/6 متر كاهش یافت كه دریاچه را با یك بحران زیست محیطی مواجه كرده است.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص عوامل تشدیدكننده وضعیت كنونی دریاچه ارومیه گفت: كاهش میزان نزولات جوی (بروز پدیده خشكسالی در دهه گذشته)، پایین بودن راندمان آبیاری كشاورزی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه، عدم تخصیص آب كافی برای تامین نیاز بیولوژیكی رودخانه‌های منتهی به دریاچه (حق‌آبه محیط زیست)، بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی‌ (به خصوص اراضی پست حاشیه دریاچه) و تبخیر از سطح دریاچه مهمترین این عوامل بوده است.

وی با اشاره به ضرورت تدوین و اجرای برنامه آمایش سرزمین در حوزه آبریز پارك ملی دریاچه ارومیه افزود: اجرای مصوبه كمیته ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه میانگذر جاده شهید كلانتری توسط وزارت راه و ترابری در اسرع وقت، اجرای طرح‌های آبخیزداری در حوزه آبریز دریاچه ارومیه به منظور جلوگیری از فرسایش خاك و ممانعت از رسوبگذاری در دریاچه، تدوین طرح جامع گردشگری طبیعی (اكوتوریسم) با توجه به پتانسیل‌های بالقوه پارك ملی و تدوین طرح جامع مدیریت پارك ملی دریاچه ارومیه بر اساس استانداردهای اتحادیه جهانی حفاظت ضروری است.

در این دریاچه در حال حاضر 27 گونه پستاندار، 212 گونه پرنده، 41 گونه خزنده ، 7 گونه دوزیست و 26 گونه ماهی زیست می‌كند. دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره است که همه آنها از سوی سازمان یونسکو به عنوان ذخیره‌گاه طبیعی جهان به ثبت رسیده است.

جزیره اشک زیستگاه پرندگان زیبای کوچ‌گر از جمله مرغ آتش و تنجه و نیز گوزن زرد ایرانی است

منبع:

ایسنا