تبیان، دستیار زندگی
پسركم ! خویشتنت را میزان ارتباط خود با دیگران قرار بده، پس براى دیگران همان را دوست داشته باش كه براى خود دوست مى دارى و براى دیگران مپسند آن چه براى خود نمى پسندى
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خود میزان عمل باش

نامه اى براى همه ى زمان ها ، برای همه جوان ها (4)

جوان در اجتماع

در سه مقاله ی قبل سفارشات ارزشمندی از امام علی (ع) را مورد بررسی قرار دادیم : "روح جستجوگری "،"عمل به واجبات " ، "مرور زندگی گذشتگان" ، " چنگ زدن به ریسمان الهى" ، "اهمیت پند و موعظه" ، " سفارش به زهد " ، " یقین قلبی " و " یاد مرگ "  .

در این مقاله به  بررسی"چگونگى روابط اجتماعى و عملكرد صحیح و مناسب در قبال جامعه " و " پرهیز از سخن نادانسته " می پردازیم :

امام على (ع) در توصیه به جوانان ، برای چگونگى روابط اجتماعى ، معیارهایى را عنوان مى كند :

پرداختن به خود، نگران حال خود بودن، خودسازى، انتخاب شیوه ى صحیح در زندگى شخصى، وظیفه ى همه ى انسان هاست ، اما این وظیفه، تنها وظیفه نیست.انسان موظف است ارتباطش با دیگران را  بهبود بخشد.

براى بهتر شدن این روابط و بهینه شدن این عكس العمل هاى انسانى فرمول ها و معیارهاى متفاوتى عنوان شده است :

پسركم ! خویشتنت را میزان ارتباط خود با دیگران قرار بده، پس براى دیگران همان را دوست داشته باش كه براى خود دوست مى دارى و براى دیگران مپسند آن چه براى خود نمى پسندى(1)

پسركم ! خویشتنت را میزان ارتباط خود با دیگران قرار بده، پس براى دیگران همان را دوست داشته باش كه براى خود دوست مى دارى و براى دیگران مپسند آن چه براى خود نمى پسندى(1) .

معیار على (ع) هیچ پیچیدگى ندارد.فرمول غیر قابل حل و دور از فهم نیست، معیارى است بسیار آسان و قابل پذیرش براى همه، اما بسیار سخت در عمل، معیارى است با عیارى بالا، معیارى ساده در فهم و مشكل در انجام با عیارى كه همه ى روابط انسانى را بهبودى مى بخشد.

- پسرم خودت را میزان ارتباط با دیگران قرار بده. خود میزان عمل خود باش. نفست ترازوى برخوردهایت با سایرین باشد .

چگونه؟ من چگونه مى تواند میزان اعمال من باشد؟

در یك كفه ى ترازوى نفست، خودت را بگذار و در كفه ى دیگر، دیگران را. اگر دو كفه مساوى شد، روش على (ع) را عمل كرده اى و سفارش او را به انجام رسانده اى و اگر كفه ى من سنگین تر بود در روابط اجتماعى ات با مشكل مواجهى! اگر دوست دارى به تو احترام كنند، دیگران را احترام كن.اگر دوست دارى راز تو را حفظ كنند راز دیگران را حفظ كن، اگر دوست دارى عیب تو را بپوشانند، عیب دیگران را ندیده بگیر و... بر دیگران مپسند آنچه را براى خود نمى پسندى ، آنچه براى خودت نمى خواهى براى دیگران مخواه.

در یك كفه ى ترازوى نفست، خودت را بگذار و در كفه ى دیگر، دیگران را. اگر دو كفه مساوى شد، روش على (ع) را عمل كرده اى.

على (ع) به عنوان پدرى دلسوز كه عمرش رو به انتهاست و این كلمات و جملات را در آخرین نفس هاى زندگیش به ما مى رساند، در سراسر عمر چنین بوده است و جوان شیعه در هر كجاى زمان و زمین از آنجا كه شیعه ى او و پیرو اوست باید كه چنین و چون او باشد.

معیار على (ع) هرگز پیچیده و سخت نیست اما همت مى خواهد.

امروز در جامعه ى ما توجیهى براى همه ى این ناهنجارى ها هست كه اغلب از زبان این و آن شنیده مى شود و آن اینكه: دیگران هم مى كنند!!! - چرا كم كارى مى كنى؟ - آقا همه مى كنند!! - چرا گران فروشى مى كنى؟ - آقا كى نمى كند؟! - زیر و روى جنست فرق مى كند؟ - چون همه این كار را مى كنند و... این عذر بدتر از گناه است.

واقعاً چنین جوابى قابل قبول و چنین توجیهى پذیرفته است؟! اگر با ما چنین رفتارى بشود، توجیه همه مى كنند را قبول مى كنیم؟! معیار على (ع) ساده ، اما دقیق و سخت است.

خودمان را میزان روابط با دیگران قرار دهیم تا جامعه مان الگوى جوامع بشرى باشد

ظلم نكن چنانچه دوست دارى به تو ظلم نشود، نیكى كن چنانچه دوست دارى با تو نیكى كنند و آنچه را براى دیگران زشت مى دانى برخود زشت شمار و راضى شو از دیگران به اندازه اى كه براى خودت رضایت مى دهى(2) .

سفارشی دیگر : سخن ندانسته نگو! آنچه را نمى دانى نگو، هر چند دانسته هایت اندك است(3) .

از ابتداى نامه ى امام (ع) تا انتهاى آن، این ارزش به بهانه هاى مختلف تكرار مى شود: سخن ندانسته نگو!

زبان را وقتى به حركت در آور كه سخنت مبتنى بر دانسته ها و اطلاعات باشد و اگر اطلاع و دانش تو كم است، سخن را نیز كم و كوتاه كن. یكى از مشكلات همه ى ما این است كه در هر چیزى اظهارنظركرده و به داد سخن در آن مى پردازیم، هر چند هیچ اطلاعى از كم و كیف آن نداشته باشیم. تكرار این كلمات از على بن ابیطالب و پافشارى او بر رها كردن این ضد ارزش ها، نشان دهنده ى اهمیت این فراز است.

امام (ع) نه تنها در این نامه كه در جاى جاى زندگیش براین حقیقت تأكید مى كند كه میزان ارزش انسان و جوان و مسلمان در گفته ها و سخنانش است و همچنانكه حكمت در واژه هاى حكیمانه و توأم با اندیشه، نهفته است، رشد و تعالى نیز در سكوت و اجتناب از سخن نابخردانه است. این مؤلفه ى منفى هم لطمات شخصیتى و شخصى را در پى دارد و هم آشفتگى هاى اجتماعى و جمعى.چه بسیار مجموعه هاى انسانى كه با كلمات بى حساب و بى پایه ى فردى، دچار بحران مى شود، چه بسیار خانواده هایى كه با اما و اگرِ فردى در آستانه ى فروپاشى قرار مى گیرد و چه بسیار آبروها و حیثیت ها و منافع اشخاص كه با یك موضع گیرى و ابراز چند واژه به پرتگاه نابودى سوق داده مى شود!

اگر چنین ارزشى را در خود بوجود آوردى، تمرین كردى، ممارست داشتى و به این مهم نایل آمدى، حال لیاقت دارى كه پله اى بالاتر بیایى و معیارى جدید را در روابط اجتماعى تجربه نمایى: آنچه را دوست ندارى به تو بگویند به دیگران نگو(4) .

كسى كه هر سخنى را مى گوید و در هر وادى اظهار رأى و نظر مى كند، بدیهى است نسبت به دیگران هم هر نسبتى را روا مى دارد.

.ابتدا باید تمرین كرد كه سخن اندیشیده و گزیده گفت تا بتوان به این ارزش والا دست یافت و به دیگران سخنانى گفت كه خود دوست داریم در حقمان ابراز شود

باید زحمت كشید كه هر سخنى را نگوئیم تابتوانیم در برخورد با افراد جامعه از گفتار ناخوشایند دست شوئیم.

در مقاله ی بعد  دیگر سفارشات ارزنده ی امام علی (ع) به تمام جوانان را مورد بررسی قرار می دهیم .

پی نوشت ها :

1- یا بنى اجعل نفسك میزاناً فى ما نفسك و بین غیرك فاحبب لغیرك ما تحب لنفسك و اكره له ما تكره لها.

2- و لا تظلم كما لا تحب ان تظلم و احسن كما تحب این یحسن الیك و استقبح من نفسك ما تستقبحه من غیرك و ارض من الناس بما ترضیه لهم من نفسك.

3 - و لا تقل ما لا تعلم و ان قل ما تعلم.

4- و لا تقل ما لا تحب ان تقال لك.

مقالات پیشین:

مقاله اول (نامه اى براى همیشه)

مقاله دوم (... كه سر مى شكند دیوارش)

مقاله سوم ( بمیران و زنده كن !)

منبع : كتاب " با جوان تا آسمان "– نویسنده :  آیت الله مهدی هادوی تهرانی، با تلخیص وگزیده گویی

مقالات مرتبط

دوست بعد از والدین و معلم

دوستی از نوع نوجوانی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.