تبیان، دستیار زندگی
یكی از خلفا شبی در مدینه گشت می‌زد. از خانه‌ای صدای مرد و زنی را شنید، به شك افتاد و از دیوار بالا رفت. دید مرد و زنی است و نزد آنها ظرف شرابی. خلیفه گفت: ای دشمن خدا! فكر می‌كنی كه تو در گناه باشی و خدا بر تو بپوشد؟ آن مرد گفت: ای خلیفه! اگر من یك خطا ك
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تفسیر احسن الحدیث

تجسس ممنوع!

دیوار

تفسیر احسن الحدیث، تفسیری ساده و روان با جهت‌گیری هدایتی و تربیتی است كه مخاطب آن عموم مردم است. نگارش آن در این سطح بدین جهت بوده كه قرآن در سطح عموم مردم مورد فهم و درك قرار گیرد و مردم با آگاهی از تعالیم انسان‌ساز قرآن به سوی عمل گام پیش نهند.

نویسنده این اثر ارجمند استاد سید علی اكبر قرشی، از نویسندگان متعهد و پرتلاش در زمینه‌های مختلف علوم اسلامی است كه در حوزه معارف قرآن پیش از این فرهنگنامه قاموس قرآن را نیز تألیف كرده است.

وی كه از فضلای معاصر آذربایجان و متولد 1347 هجری قمری است، تفسیر خود را به زبان فارسی و در 12 جلد نگاشته است.

روش قرشی در ترتیب مباحث آن است كه در آغاز، آیاتی را كه مطالب آن با یكدیگر مرتبط است، بر می‌گزیند، سپس ترجمه فارسی آن را ذكر می‌نماید و كلمه‌هایی را كه نیاز به شرح و تبیین دارند، بیان می‌كند. پس از این، مطالب لازم تفسیری را تحت عنوان «شرح» می‌آورد.

این تفسیر همانند بسیاری از تفاسیر، مقدمه‌ای در علوم قرآنی دارد كه مبادی تفسیر است، مانند: توضیح درباره كلمه قرآن، معنای سوره و آیه، مكی و مدنی و تعریف هر یك ... .

شیوه مفسر در فهم آیات، تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن با بیان معصومان، لغت، دلالت عقل و استناد به گفتار مفسران مشهور است.

از نكات قابل توجه این تفسیر، طرح بحث‌های اجتماعی و بهره‌گیری‌های هدایتی و تربیتی است. در این راستا، مؤلف به تفسیر علمی گرایش نشان می‌دهد و اعجاز علمی قرآن و جاودانگی تعالیم قرآن و زندگی‌ساز بودن احكام الهی را در جای جای تفسیر همراه با توضیحات مناسب با رعایتِ سطحِ فكری خوانندگان ارائه می‌دهد. این تفسیر در طرح مباحث موضوعی و ارائه بحث‌های مستقل معارف اسلامی كوشاست، همچنان‌ كه در ارائه مسائل مورد نیاز و پاسخ به شبهات و مشكلات انسان معاصر جدی است.

منابع تفسیری مؤلف از تفاسیر و كتب لغت و روایات همچون: مجمع البیان، كشاف، المیزان، المنار، مفردات راغب، قاموس و مجامع روایی اهل سنت و شیعه است كه مفسّر آنها را یاد می‌كند و آدرس آن را برای خواننده نشان می‌دهد.

این تفسیر در آغاز و به هنگام ارائه جلد نخستین آن با نام تفسیر ممتاز منتشر گردید، سپس تغییر نام یافت و تحت عنوان احسن الحدیث ادامه یافت.(1)

تجسس ممنوع!

این تفسیر سرشار از حكایات و داستان‌های كوتاه و بلند تربیتی است كه در زیر به یكی از آنها، كه در تفسیر آیه 12 سوره حجرات و در موضوع تجسس و نهی از آن آمده است، اشاره می‌كنیم.

«یكی از خلفا شبی در مدینه گشت می‌زد. از خانه‌ای صدای مرد و زنی را شنید، به شك افتاد و از دیوار بالا رفت. دید مرد و زنی است و نزد آنها ظرف شرابی. خلیفه گفت: ای دشمن خدا! فكر می‌كنی كه تو در گناه باشی و خدا بر تو بپوشد؟

آن مرد گفت: ای خلیفه! اگر من یك خطا كرده باشم، تو سه خطا كرده‌ای:

خدا می‌فرماید: « ولا تجسّسوا؛‌ در امور دیگران تجسس نكنید»(2)، ولی تو تجسّس كردی.

خدا می‌فرماید: «وأتوا البیوت من ابوابها، از درها وارد خانه‌ها شوید»(3)، ولی تو از دیوار بالا رفتی و وارد خانه‌ام شدی.

خدا می‌فرماید: «فاذا دخلتم بیوتاً فَسَلِّموا علی انفسكم؛ وقتی وارد خانه‌ای شدید به اهل آن سلام كنید» (4)، اما تو سلام نكردی.

خلیفه به او گفت: آیا خیری در تو هست كه تو را عفو كنم. مرد گفت: آری، والله دیگر چنین كاری نمی‌كنم. گفت: برو تو را بخشیدم. (6)

پی‌نوشت‌ها:

1. شناخت تامه تفاسیر. سید محمدعلی ایازی، ص 23 ـ 24

2. حجرات/12.

3. بقره / 119.

4. نور/61.

5. تفسیر احسن الحدیث، ج 10 ، ص 285، به نقل از شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید.

6. همان، به نقل از الغدیر، ج 6 ، ص 121/ تفسیر الدّر المنثور، سیوطی، در تفسیر همان آیه.

منبع:

مجله سروش وحی، ش 18 .