بمیران و زنده كن !

نامه اى براى همه ى زمان ها ، برای همه جوان ها (3)

در دو مقاله ی قبل به سه سفارش امام علی (ع) به فرزند گرامی شان و به تمام جوانان اشاره كردیم : "روح جستجوگری "،"عمل به واجبات " و "مرور زندگی گذشتگان" . در ادامه ی مطالعه ی گزیده وار این نامه ی انسان ساز، به سفارشات دیگر امام ، ازجمله " چنگ زدن به ریسمان الهى" ، "اهمیت پند و موعظه" ، " سفارش به زهد " ، " یقین قلبی " و " یاد مرگ "  می پردازیم :

پسرم توصیه ى من به تو چنگ زدن به ریسمان الهى است كه اگر آن را به دست آوردى دیگر چه رابطه اى محكم تر از رابطه تو با خدا یافت خواهد شد(1) .

صاحب دلى نماز صبح را در حرم مطهر امام رضاعلیه السلام در مشهد خواند و ساعت 10 صبح در قم بر منبر بود! وقتى از او راز چگونگى این مقامات را پرسیدند، گفت: رابطه ام را با خدا اصلاح كردم او هم امورم را اصلاح كرد!! او این جملات را به سادگى تمام ابراز مى كرد بدون اینكه به رازهاى نهفته در دل اشاره اى كند یا به این مقامات مباهات نماید.

این ها واقعیت هاى زمان ماست، این ها افسانه هاى صدها سال پیش نیست این ها حالات صحابى پیامبر و امامان نیست... این ها احوال مردان روزگار خودماست.

اگر تصمیم بگیریم كارهاى نادرست را كنار بگذاریم، اگر تصمیم بگیریم اعمال پسندیده را روش خویش سازیم و اگر همه را فقط براى خشنودى خدایمان انجام دهیم، این آثار را در زندگى خویش خواهیم یافت.این مسایل را مى توان تجربه كرد و باید تجربه كرد(2) در زندگى روزمره، در كسب و كار... در درس خواندن... در خانواده... در دوستى ها... و در همه ى لحظات زندگى... اینها براى شنیدن و خواندن نیست براى عمل كردن است.

دلت را با پند زنده نما (3)

آنچه دل را نیز حیات مى دهد و زنده نگه مى دارد، موعظه است، پند و اندرز پیاپى است.

قرآن زیباترین موعظه است، قرآن والاترین و بلندترین اندرزهاست، انس با قرآن، توجه به قرآن و خواندن آیاتى از آن - بخصوص اگر با تفكر همراه باشد - زنگار از دل مى زداید و آثارى شگرف از طراوت و زندگى برجاى مى گذارد.

خواندن آیات قرآن خود ارزش است و صواب زیادى براى آن ذكر شده است اما آنچه از درجه اهمیت بیشترى برخوردار است، مفاهیم كلمات الهى است. التزام به خواندن قرآن حتى یك آیه در روز! همراه با تفكر و تعمق در معنا، آرام آرام و گاه پرشتاب و سریع، اثر جان بخش خویش را ظاهر مى نماید.

فرزندم قلبت را با موعظه زنده گردان و با زهد بمیران (4).

و چگونه دلم هم باید بمیرد و هم باید زنده شود؟؟ هم آغوشى مرگ و زندگى چه سان ممكن است؟؟!!...آه... شاید این دو در تالار دل در عرض هم قرار مى گیرند! آرى... زهد و موعظه در كنار همند، نه در امتداد هم.

اگر زهد و اندرز در دل جاى بگیرند كه مى گیرند پس مرگ و زندگى هم با هم جمع مى شوند.میراندن با زهد، عین زنده كردن است.آرى... غیر از این نیست.

امام  على (ع) در بلیغ ترین و فصیح ترین بیانى كه ممكن است ، زنده كردن دل را به میراندن آن با زهد تصویر كرده است، آیا مسیحاى موعظه، دلى را كه با علایق خاكى و مادى، گرفتار مرگ شده، مى تواند با دم معجزه گر خویش، زنده گرداند؟ هرگز. زهد، بریدن وابستگى هاست، نه بریدن شریان زندگى، زهد، قطع دلبستگى هاست، نه جدایى از اجتماع و كار و تلاش.زهد عمل نیست، زهد یك روش است یك منش است یك اعتقاد و باور است، اعتقاد و باورى كه در عمل انسان تأثیر مى گذارد و در كردار افراد، خود را نشان مى دهد. كسى كه وابسته به دنیا نیست و دل به ظواهر فریبنده نبسته است، هر كارى نمى كند، هر سخنى نمى گوید و درِ خواستن ها را به مشت ذلت نمى كوبد.

یكى از راه هاى زهد براى جوان، روزه است. مزه مزه كردن گرسنگى و تشنگى به عشق محبوب، آغاز شیرینى براى قطع وابستگى ها و دلبستگى هاست و شروعى موفق براى بى اعتنایى به كشش هاى دنیایى...

قلبت را با یقین تقویت، با حكمت نورانى و با یاد مرگ خوار گردان(5) . باورى محكم و دانشى حقیقت خیز، راه را براى انسان خواهان كمال، هموار مى كند و كدام باور محكم تر و چه علم و حكمتى نورانى تر از قرآن و كلمات اهل بیت؟ اما این دل گر چه قوى و نورانى شده است اما باید مرتب كنترل شود. غرور، برترى طلبى، زیاده خواهى، خود بزرگ بینى،... كه تیرگى دل را به دنبال دارد، باید مهار گردد. این امر جز با یادآورى دایمى و دم به دم مرگ میسر نیست، باید همیشه و هر صبح و شام، خویش را مخاطب قرار دهیم كه:

هان ! اى در محمل امن و آسایش غنوده و اى به تلاش دنیا و مادیات ایستاده! هشدار، پایان راه، مرگ و حرمان و جدایى است! تا كى دنیا را براى دنیا خواستن و تا كجا كار براى كار و زندگى براى زندگى! و تا چه اندازه تن به ذلت دادن؟ طلب دنیا براى دنیا طلبیدن! مذموم است، مردود است و در اندیشه اى آسمانى مطرود.

یاد مرگ، انسان را از تلاش و كوشش در دنیا باز نمى دارد؛ بلكه او را وادار مى سازد تا فرصت اندك، سرمایه ى ناچیز و توان قلیل خویش را براى سفرى جاودانه به كار گیرد، و از قلب اقرار بگیر كه ماندنى نیست و ناگوارى هاى دنیا را به او عرضه كن و او را از دگرگونى شب و روز و زشتى آن بترسان(6) . به قلب خویش بفهمان كه براى ماندن نیامده و براى رفتن پا در این عرصه نهاده است.

زشتى ها، پیچیدگى ها، و سختى ها را براى دلت بیان كن تا دنیا نزد او بى ارزش و بى بها جلوه كند، از جاده هاى ناهموار و تاریك زندگى برایش سخن بگو تا دل بر آن نبندد و عزم اُتراق نكند و سریع تر از آن گذشته، دل به آخرت بسپارد.

در مقاله ی بعد به  بررسی"چگونگى روابط اجتماعى و عملكرد صحیح و مناسب در قبال جامعه " و " پرهیز از سخن نادانسته " خواهیم پرداخت .

پی نوشت ها :

1- والاعتصام بحبله و اى سبب اوثق من سبب بینك و بین اللَّه ان اخذت به. رعد،28

2- به تعبیر مرحوم آیت اللَّه بهاء الدینى: تجربه، بهترین راه رسیدن به علم و یقین است.

3- احى قلبك بالموعظة.

4- احى قلبك بالموعظة و امته بالزّهادة. آل عمران، 138

5 - و قوّه بالیقین و نوّره بالحكمة و ذلّله بذكر الموت.

6- و قرره بالفناء، و بصّره فجائع الدنیا و حذّره صولة الدهر و فحش تقلب اللیالى و الایام.

مقالات پیشین:

مقاله اول (نامه اى براى همیشه)

مقاله دوم (... كه سر مى شكند دیوارش)

منبع : كتاب " با جوان تا آسمان "– نویسنده :  آیت الله مهدی هادوی تهرانی، با تلخیص وگزیده گویی