سرطان دهانه رحم

دومین سرطان مرگبار زنان

درباره سرطان دهانه رحم، دومین سرطان شایعی که موجب مرگ زنان می‌شود، چه می‌دانید؟ در کشور ما متاسفانه اطلاعات کمی‌ در این‌باره وجود دارد، در حالی که به راحتی می‌توان از آن پیشگیری کرد، چون حداقل 15 سال طول می‌کشد تا عامل آن، از یک ضایعه ی پیش سرطانی، یک سرطان تمام عیار بسازد. ضمن این که با معاینات دوره‌ای هر یک یا دو سال یک ‌بار می‌توان آن را در مراحل اولیه تشخیص داد و به راحتی آن را ریشه‌کن کرد.

اگر می‌خواهید درباره سرطان دهانه رحم بیشتر بدانید، گفتگوی زیر را که با خانم دکتر نادره بهتاش، فوق‌تخصص سرطان‌های زنان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام داده ایم، بخوانید.

خانم دکتر، برای آشنایی بیشتر ما با سرطان دهانه رحم، کمی‌ درباره این بیماری توضیح دهید.

سرطان دهانه رحم، دومین سرطان مرگبار بین زنان است که امروزه مشخص شده، عامل اصلی ابتلا به آن، نوعی ویروس است و در صورتی که این ویروس وجود نداشته باشد، این سرطان هم به وجود نخواهد آمد.

کدام ویروس؟

ویروسی به نام "ویروس پاپیلومای انسانی" یا به طور مخفف، "اچ‌ پی‌ وی"(HPV) که بیش از 100 نوع از آن وجود دارد که 15 نوع آن موجب بروز سرطان دهانه رحم می‌شود. این ویروس، عامل اصلی ابتلا به سرطان دهانه رحم است.

چه کسانی در معرض آلوده شدن به این ویروس و احتمالا ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند؟

ببینید، این ویروس از طریق تماس جنسی با فرد آلوده انتقال می‌یابد و در نتیجه از عفونت‌های قابل انتقال از طریق تماس جنسی محسوب می‌شود. بنابراین در افرادی که در سنین باروری و پس از بلوغ قرار دارند، بروز این عفونت و ابتلا به سرطان ناشی از آن، بیشتر مشاهده می‌شود. همچنین در کشورهای غربی که روابط پرخطر جنسی و کنترل نشده و خارج از ضوابط خانواده دارند و زنانی که با چند نفر روابط جنسی دارند، خطر ابتلا بیشتر است.

یعنی خانم‌های یائسه به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی‌شوند؟

بله، حتی شدت سرطان دهانه رحم در بانوان یائسه به مراتب شدیدتر است، چون این بانوان پیش از رسیدن به سنین یائسگی به این ویروس آلوده شده‌اند، اما به علت سهل‌انگاری یا نداشتن اطلاعات به پزشک مراجعه نکرده اند، لذا بیماری پیشرفت کرده و کیفیت درمان و زندگی آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حقیقت وقتی خانمی ‌به این ویروس آلوده می‌شود، دست‌کم 15 سال طول می‌کشد تا مبتلا به سرطان دهانه رحم شود و در این مدت برای ریشه‌کنی ویروس و بازگشت به حالت طبیعی و سلامت فرصت کافی وجود دارد، البته با معاینه منظم و مرتب. اما سهل‌انگاری برابر است با افزایش شدت سرطان دهانه رحم در دوران یائسگی.

در کشور ما به چه صورت است؟ آیا آماری دراین باره وجود دارد؟

در کشور ما به علت حاکمیت فرهنگ اسلامی، انتقال از طریق راوبط پر خطر جنسی، بسیارکم یا ناچیز است، اما نکته مهم این است که با ازدواج‌های مکرر که طبیعتا افراد را در معرض تماس‌های جنسی متعدد(حتی مشروع و قانونی) قرار می‌دهد، احتمال بروز سرطان دهانه رحم افزایش می‌یابد که البته همین موضوع نیز با پیگیری و معاینه منظم و مراجعه به پزشکان به مراتب کاهش، و کیفیت درمان بیماران و زندگی آنان افزایش می‌یابد.

در کشور ما به علت نبود آمار دقیق و پژوهشی در این زمینه و آمارگیری کلی از سرطان‌های رحم و دهانه رحم که دقت آمارها را زیر سوال می‌برد، متاسفانه نمی‌توان گفت که به‌طور دقیق چه تعداد از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

خانم دکتر، درباره معاینه منظم و مراجعه مرتب به پزشکان و بیماریابی و مراجعه افراد و شیوه‌های آن توضیح می‌دهید.

همان‌طور که گفتم، زنان پس از رسیدن به سن بلوغ و باروری و به ویژه پس از ازدواج که تماس جنسی وجود دارد، در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند. بنابراین بانوان از همین سنین باید به فکر معاینه منظم دستگاه تناسلی به ویژه رحم و ضمایم آن باشند و پس از انجام تست "پاپ اسمیر" که جدیدترین روش آن نیز در ایران انجام می‌گیرد، از بابت بیماری خود اطلاعات کافی به دست آورند. البته ما متخصصان زنان، و به ویژه من و همکارانم که در زمینه سرطان‌های دستگاه تناسلی زنان به صورت فوق‌تخصصی فعالیت می‌کنیم، به خانم ها توصیه می کنیم در سنین زیر 18 سال باردار نشوند، چون احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم در این گروه سنی بیشتر است. اما به هر حال هر قومی، ‌فرهنگ خاص خود را دارد، هر خانمی‌که به سن بلوغ و باروری می‌رسد و به ویژه کسانی که ازدواج کرده‌اند، و بالطبع روابط زناشویی دارند باید سالی یک بار یا دست کم هر دو سال یک بار تا آخر عمر برای معاینه رحم و دهانه رحم و نمونه برداری و انجام آزمون پاپ اسمیر به پزشک‌شان مراجعه کنند و در صورت ازدواج در سن زیر 18 سال بهتر است از این دوران تا آخر عمر برای انجام چنین مراقبت‌های بهداشتی به پزشک مراجعه کنند.

اگر کسی مادرش به سرطان دهانه رحم مبتلا شده باشد، امکان ابتلای دختر خانواده به این بیماری وجود دارد؟

درباره برخی سرطان‌ها مانند سرطان پستان ، بافت رحم(نه دهانه رحم)، دستگاه گوارش و مواردی دیگر ممکن است ابتلا به سرطان تحت تاثیر مسایل ژنتیک قرار گیرد، اما درباره سرطان دهانه رحم باید گفت که این نوع سرطان در اثر تماس جنسی و آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی است. بنابراین، این نوع سرطان فقط اکتسابی است و منشا ارثی ندارد.