تربیت کودک ،دغدغه ی والدین
البته توجه داشته باشید که منظور ما از طرح مقاله ی قبل با نام « پدر و مادر های جوان بخوانند» وعنوان این موضوع که فرزندان آنچه می شوند که ما هستیم نه آنچه که آرزو داریم ، ناامید کردن والدین از تربیت فرزندان و یا بی‌خاصیت نشان دادن روش‌های تربیتی نیست، بلکه تلاش می‌کنیم راه حلی بیابیم تا در این امر مهم، موفقیت بیشتری کسب کنیم .در ادامه ، نظر شما را به چند نکته ی مهم جلب می‌کنیم که توجه به آنها می‌تواند در کسب نتیجه ی بهتر تا حد زیادی موثر باشد.
1- اگر می‌خواهید فرزندانی خوب و شایسته داشته باشید با دقت در رفتار و کردار خودتان، خودسازی کنید و معایب اخلاقی و رفتاریتان را از بین ببرید. حتی اگر هنوز صاحب فرزند نشده‌اید ، بدانید اگر همه‌چیز درست باشد بالاخره روزی می‌رسد که خواه ناخواه الگوی فرزندانتان می‌شوید ، مراقب باشید که مبادا در آنروز باعث بروز صفات و خصوصیات زشت و بد در او باشید.
حضرت صادق (ع) در این مورد فرمودهاند که وقتی می‌خواهید کسی را به انجام کاری دعوت کنید با حرف زدن و گفتن زبانی، اینکار را نکنید (بلکه با عمل تان او را به انجام آن کار تشویق نمایید.)
2- معمولا وقتی والدین چندین بار درباره ی رفتار و خصلت زشتی از فرزندشان به او تذکر داده‌اند و فایده نداشته ، چنین جملاتی بر زبان می‌آورند : «این بچه ذاتش خراب است» ولی توجه داشته باشید که جملاتی این چنینی هرگز مسئولیت شما را در بروز این خصلت‌ها کاهش نمی‌دهد. بنابراین با توسل به این حرف‌ها خودتان را توجیه نکنید ، بلکه با دقت و ظرافت، ریشه ی این معضل را در رفتار خودتان و همسرتان جستجو کنید. حضرت رسول اکرم (ص) در این‌مورد می‌فرمایند: «پدر و مادری که با رفتار و گفتارشان موجب بروز صفات بد و بدکاری در فرزندانشان می‌شوند و به این وسیله باعث نارضایتی خودشان از فرزندشان می‌شوند از رحمت خدا دور هستند.»
3- یکی از نکات بسیار مهمی که احتمالاً در ذهن خیلی از خواننده‌ها ایجاد شبهه نموده ، نقش جامعه ی اطراف و میزان تأثیر همکلاسی‌ها و همسایه‌ها و بچه‌های فامیل بر رفتار فرزندان است. این موضوع به هیچ‌وجه قابل انکار نیست ولی توجه داشته باشید که با رفتار درست و دقت در بعضی از موارد تربیتی و ا خلاقی، می‌توان عوارض بد و ناپسند این تعاملات و رفت و آمدهای ناخواسته با محیط بیرون از منزل را به طرز چشم‌گیری کاهش داد ، به چند نکته مهم در این مورد توجه کنید:
الف- به کودکانتان یاد بدهید که براساس عقل و شعور تصمیم بگیرند و انجام بعضی کارهایی که دلشان می‌خواهد و دوست دارند،به صلاحشان نیست . اگر یاد بگیرند در مواجهه با هر موضوعی معایب و منافع آنرا بسنجند و به آخر و عاقبت آن فکر کنند خیلی از مشکلات کاهش پیدا می‌کند .
ب- در بسیاری از خانواده‌ها تحت عنوان «آبروداری» و «مردم‌داری» بسیاری از مشقات و تکلفات به اعضای خانواده تحمیل می‌شود. به این عبارات توجه کنید :«جلوی فلانی اینکار را نکن، ممکن است برایت حرف در بیاورند» و یا «خواستم بروم آنجا، ولی گفتم یک وقت فلانی می‌بیند، آن وقت جلوی حرف مردم را نمی‌شود گرفت» ،« بالاخره باید مردم‌دار بود» رواج چنین فرهنگی در خانواده به معنی اهمیت بیش از حد قائل شدن برای اطرافیان و اجتناب از حرف و نقل آنهاست و فرزندی که در چنین فضایی رشد می‌کند ، در برخورد با دوستان و همسایگان حاضر است خیلی از کارها را انجام دهد تا باعث ناراحتی دیگران نشود ، برای خودتان و اعضای خانواده خط‌مشی و چهارچوبی مشخص کنید که براساس آن و با کمترین توجه به حرف دیگران کارهایتان را تنظیم کنید، مثلاً هیچ وقت با قرض و بدهی برای آبروداری مهمانی نگیرید و همچنین به فرزندانتان بیاموزید برای دیگران و نظراتشان تا حدی ارزش قائل شوند که برای جلب رضایت اطرافیان مجبور نباشند پا روی ارزش‌هایشان بگذارند.
گاهی اوقات عشق و علاقه‌ای که به آنها دارید را اظهار کنید و بهتر از همه، اینکه در خانه به آنها احترام بگذارید و هرگز تحقیرشان نکنید، چون نتایج زیانبار اینکار دامن خودتان را خواهد گرفت. پیامبراعظم (ص) در این‌مورد فرمودهاند: «به فرزندانتان احترام بگذارید و با آنها مودبانه برخورد کنید.»
4- یکی از جریاناتی که مدت‌هاست در جامعه ریشه دوانیده، روشنفکرنمایی اشتباه است. طوری‌که پدر و مادرها با گرفتن ژست‌های روشنفکر مآبانه بسیاری از نکات تربیتی و ارزشی را نادیده می‌گیرند و در برخورد با کارهای خلاف اخلاق فرزندانشان مسامحه و سهل انگاری می‌کنند. دیدن فیلم‌های نامناسب در حضور فرزندان، یکی از این موارد است. در این فیلم‌ها روابط زن و مرد و یا لباس‌ها و رفتارهای آنها، با ارزش‌های دینی و عرف جامعه ما، همخوانی ندارد. بعضی از والدین در توجیه اینکارشان می‌گویند: «اگر این چیزها را در خانه پیش خودمان ببیند بهتر از اینست که با دیگران این فیلم‌ها را تماشا کند» و یا «نمی‌خواهم بچه‌ام چشم و گوش بسته باشد» یکی دیگر از این موارد پوشیدن لباس‌هایی با پوشش کم مادران در خانه و با حضور پسران نزدیک به سن بلوغ است . بعضی از این مادران وقتی با اعتراض مواجهه می‌شوند می‌گویند: « الان که مثل قدیم نیست. دنیا عوض شده!» ولی توجه کنید که غریزه دوران قدیم و دوران جدید نمی‌شناسد. بنابراین، حرف‌های پوچ و بی‌اساسی که در مذهب و فرهنگ ما جایگاهی ندارند را رها کنید و به فکر سلامتی اخلاق فرزندانتان باشید.
5- انجام فرایض مذهبی و دعوت و تشویق فرزندان به این امور، موجب ایجاد تثبیت بسیاری از صفات پسندیده در انسان می‌شود و بسیاری از صفات ناپسند و مذموم را از انسان دور می‌کند. کسی که خود را مقید به خواندن نماز می‌کند طوری‌که با هیچ عذر و بهانه‌ای آنرا ترک نمی‌کند. مسئولیت‌پذیر و جدّی در انجام وظایف بار می‌آید. در ضمن خداوند تلویحاً در قرآن فرموده است که نماز باعث تواضع و اجتناب از تکبر و غرور می‌شود. روزه ماه رمضان به انسان‌ها می‌آموزد رنج و مشقت را تحمل کنند و خواب و خوراک مانع آنها برای رسیدن به اهدافشان نباشد. موضوع دیگری که لازم است در این باره مطرح شود و در نکته ی قبل تحت عنوان روشنفکر مآبی آورده شد اینست که بعضی از پدر و مادرها در برابر سهل‌انگاری‌ها و بی‌توجهی‌های فرزندان به واجبات مذهبی، این امور را شخصی و فردی قلمداد می‌کنند و یا می‌گویند عیسی به دین خود و موسی به دین خود. در صورتی‌که خداوند در قرآن خطاب به لقمان می‌فرماید که خانواده‌ات را وادار به نماز خواندن کن (و امر اهلک بالصلوة) در ضمن پیامبر بزرگوار(ص) در این مورد هشدار داده و فرمودهاند: «وای بر فرزندان آخرالزمان از پدرهایشان. چون هیچ‌کدام از فرایض مذهبی را به آنها نمی‌آموزند و فقط به این قانع هستند که بچه‌هایشان متاع بی‌ارزش دنیا را به دست آورند.»
6- و اما اساسی‌ترین نکته‌ای که هرگز نباید فراموش شود، امام سجاد (ع) می‌فرمایند: «خدایا ، در تربیت و ادب و اصلاح فرزندانم به من کمک کن» همگی می‌‌دانیم که هیچ کاری بدون کمک و خواست الهی انجام نمی‌گیرد. بنابراین برای تأدیب و پرورش و تربیت فرزندانتان، فقط به عقل خودتان و یا کتاب‌های ریز و درشت تربیتی و روانشناسی اکتفا نکنید، بلکه دائماً از خدا کمک بخواهید و برای موفقیت در این امر مهم و حیاتی، دعا کنید .
یک تذکر: ممکن است بعضی از افراد از مطالب مطرح شده برداشت انحرافی داشته باشند و با خواندن این مقاله، خصلت‌ها و رفتارهای ناپسند در وجودشان را تقصیر پدر و مادر بدانند. ولی متوجه باشید که خداوند چنین بهانه‌هایی را نمی‌پذیرد. بلکه در قرآن می‌فرماید که اگر کسی طالب خوشبختی و عاقبت به خیری است باید خودش معایب اخلاقیش را از بین ببرد (قدافلح من زکّیها) و کسی که مشقت‌های خودسازی را تحمل نکند و دنبال بهانه‌باشد خودش را بدبخت می‌کند (و قد خاب من دسّیها) بیاد داشته باشید علاقه ی پدر و مادر نسبت به شما حدّ و اندازه ندارد، آنها با عشق و علاقه ی فراوان هر کاری که از دستشان برآمده برایتان انجام داده‌اند. ولی هیچ انسانی کامل نیست و هر کس نقایص خودش را دارد، شما هم قطعاً کامل‌ترین پدر یا مادر دنیا نخواهید شد. بنابراین به جای سوء برداشت از این مطلب به فکر اصلاح و تهذیب خودتان باشید.
تبیان - خانواده وزندگی
احسان رادمند
مقالات مرتبط :
