می خواهم مثل او باشم !

نوجوانان همواره در جست و جوی الگوهایی هستند تا آنها را سرمشق خود قرار دهند. اغلب نوجوانان در محیطی خارج از محیط خانواده به دنبال ایده های تازه می گردند. این شیوه، رفتاری طبیعی است چرا كه آنان می خواهند به بزرگسالانی تبدیل شوند كه در خارج از محیط خانواده آنها قرار دارند ؛ ولی این امر برای والدین نگران كننده است. یافتن یك سرمشق می تواند نوجوان را از آنچه كه هست بهتر كند یا این كه او را به تباهی و انحراف بكشاند. برای این كه به نتیجه مطلوبی برسیم لازم استآموزش و راهنمایی را از سنین پایین آغاز كنیم. آموزش فرزندتان را برای انتخاب یك الگوی مناسب از زمانی كه خیلی كوچك است شروع كنید ولی اگر تا به حال به این موضوع توجه نداشته اید بهتر است از همین امروز راهنمایی ها را آغاز كنید.

اگر در هنگام صرف شام همه افراد خانواده شما دور یكدیگر جمع می شوند بهترین زمان برای گفت و گو پس از صرف شام است. نخستین قدم برای آموزش فرزندان این است كه سرمشق مورد علاقه او را به همه افراد خانواده معرفی كنید و از آنها بپرسید: «چرا این فرد محبوبیت دارد...؟» سپس به آنها اجازه دهید تا فرد مورد نظر را ارزیابی كنند .

در ابتدا از فرزندتان بپرسید كه با پیروی از این فرد و از این الگو چه نكات بدی را یاد خواهد گرفت؟ سپس درباره خصوصیات مثبت و نقطه نظرهای خوبی كه می تواند بیاموزد گفت و گو كنید. به خاطر داشته باشید كه نظر و سخن شما اگر چه می تواند مؤثر باشد ولی نمی تواند به میزان دریافت و درك فردی نوجوان  كمك كند.

نكته دیگر در آموزش نوجوانان این است كه ابتدا سرمشق های منفی و الگوهای نامطلوب را معرفی كنید و سپس به بررسی الگوهای مثبت و مطلوب بپردازید. اگر فردی مذهبی هستید بهتر است آخرین سرمشق و الگویی را كه بررسی می كنید، یك الگوی مذهبی قرار دهید و با بررسی نكات مثبت و مطلوب وی فرزندتان را به پیروی از او دعوت كنید. در غیر این صورت می توانید فردی را برگزینید كه مورد توجه شماست و می تواند سرمشق خوب و مثبتی برای فرزندان شما باشد.

در آموزش ها و راهنمایی ها ، موضوع با اهمیت این است كه به فرزندان خود تفهیم كنید كه یك فرد ، موجود كاملی نیست. یك قهرمان یا یك سرمشق می تواند از همه نظر كامل به نظر برسد ولی به دلیل ویژگی های خاصی كه دارد، ممكن است برای نوجوان الگوی خوبی محسوب نشود. لازم است نوجوان به راهی قدم بگذارد كه او را به بزرگسالی مطلوب برساند و بهترین راه را خود و خانواده اش می توانند برگزینند. نوجوان نباید بدون تأمل و تفكر ، از زندگی قهرمانان تلویزیونی و سرمشق های مورد علاقه اش پیروی كند، بلكه بهتر است جنبه های تحسین برانگیز و پسندیده فرد را مورد توجه قرار دهد و برای پرورش دادن ابعاد مذكور در خود تلاش كند.

به نوجوانان توصیه كنید تا چند فرد مختلف را سرمشق زندگی خود قرار دهند. آنها می توانند بسیار شاداب تر و سرزنده تر از دوست خود باشند، می توانند قوی تر از قهرمانان ورزشی مورد علاقه خود شوند، حتی می توانند سختكوش تر از والدین خود شوند و باهوش تر از بهترین آموزگار مدرسه.

در صورتی كه نوجوانان به پیروی از ویژگی های مثبت افراد مختلف تشویق شوند و از این كه فرد خاصی را سرمشق خود قرار دهند اجتناب ورزند، می توانند خود را از گمراهی و احتمالاً تباهی رهایی بخشند. زیرا در مواردی كه قهرمان مورد علاقه نوجوان شكست می خورد یا دچار انحطاط اخلاقی می شود، نوجوانی كه او را سرمشق و الگوی زندگی خود قرار داده نیز با بحران جدی رو به رو خواهد شد.

زمانی كه نوجوان از سرمشق و فرد موردعلاقه اش سخن می گوید از او بپرسید كه چرا او را تحسین می كند؟ سعی كنید شنونده باشید و قضاوت نكنید. اگر به انتقاد از قهرمان مورد توجه فرزندتان بپردازید ممكن است با فریاد و اعتراض او رو به رو شوید و نوجوان از سخن گفتن در این باره خودداری كند. ممكن است انتخاب فرزندتان شما را مضطرب و نگران سازد اما با آرامش از او پرس و جو كنید و به ویژگی خاصی كه قهرمان مورد توجه فرزندتان دارد و توانسته نظر او را به خود جلب كند پی ببرید.

ارزش های پیشرفته (برتر) فرزند خود را بشناسید.اگر فرزندتان با خبر شود كه سرمشق و قهرمان مورد علاقه اش سابقه اعتیاد به مواد مخدر را دارد آیا ناراحت می شود؟ از اینكه بفهمد كه قهرمان مورد توجه او به تخریب و خشونت می پردازد چه احساسی دارد؟ با وجود این، در چه زمینه هایی می خواهد او را الگوی خود قرار دهد؟ آیا ابعادی از زندگی الگوی فرزند شما وجود دارد كه مورد توجه نوجوان قرار نگرفته باشد؟ آیا نوجوان می خواهد شبیه به قهرمان مورد علاقه اش زندگی كند یا این كه كاملاً مثل او باشد؟

البته ما بزرگسالان نیز علاقه مندیم كه مانند افراد معروف و مشهور زندگی كنیم ولی نمی خواهیم به فردی كاملاً شبیه به الگوی مورد نظرمان تبدیل شویم. بهتر است به طور مرتب الگوها و سرمشق های مثبت را به نوجوان معرفی كنید، درباره آنها به گفت و گو بپردازید. سعی كنید الگوهای مثبت را وارد زندگی كنید. الگوهای مثبت را می توان در مكانهای مذهبی، مدرسه یا حتی همسایگی خود یافت. به این ترتیب می توانید تأثیری را كه قهرمان مورد علاقه فرزندتان بر او گذاشته است كمرنگ سازید.

مادری می گفت : زمانی كه دختر من 10 سال داشت، نوجوان هیجده ساله ای به او درس می داد. او تأثیر قابل ملاحظه ای بر دختر من گذاشت. وی عضو شورای دانش آموزی بود، در منزل یك كدبانو و در كلاس درس نیز محبوبترین شاگرد به حساب می آمد. همه شاگردان او را دوست داشتند و می خواستند مثل او شوند. خوشبختانه این دختر توانسته بود الگوی مثبت و ممتاز ارائه كند. او از شخصیتی قوی برخوردار بود و از دوست شدن با كسانی كه لباس پوشیدن او را قدیمی می دانستند و به دلیل رفتار شایسته اش او را مسخره می كردند، پرهیز می كرد. در تمام روزهای تابستانی دخترم از او سخن می گفت. وقتی كه درباره پوشش ( لباس) مناسب با دخترم صحبت می كردم بلافاصله به گفته ها و تذكرات او اشاره می نمود و همیشه نكاتی را كه وی به آنها توجه می كرد در نظر می گرفت مانند: خوب درس خواندن، كمك كردن و مهربانی با افرادی كه دیگران به آنها توجهی ندارند و .. رفتار و گفتارش بر دختر من تأثیر زیادی گذاشت. او به عنوان یك دختر شاداب و دوست داشتنی سرمشق دانش آموزان كوچك تر از خود بود. اگر درسهایی را كه او به دخترم آموخت، من بیان می كردم چنین تأثیر عمیقی نمی گذاشت و چه بسا با مقاومت او رو به رو می شد.

بهتر است كه ما، پدرها و مادرها، در جست جوی الگوهایی باشیم كه بتوانند ما را یاری كنند تا نوجوان خود را به سوی یك زندگی مناسب و مطلوب راهنما شویم.