انتقاد یا تحقیر؟
آیا انتقاد سبب خشم و عصبانیت شما می‌شود؟
آیا شما نیز گه‌گاه با سخنان انتقادآمیز خود موجب رنجش دیگران می‌شوید؟ آیا از ترس اینكه مبادا كسی را از خود برنجانید، در بیان مطالبی كه آن را مفید می‌دانید، تردید می‌كنید؟
پاسخ این پرسش‌ها اغلب مثبت می‌باشد چرا كه مردم معمولاً تمایل دارند انتقاد را به شكل منفی به كار برند و تعبیر و تفسیر كنند و یا به دلیل منفی بودنش از انتقاد كردن خودداری نمایند. اگر چند نفر را به طور اتفاقی انتخاب كنید و از آنان بپرسید « معنی انتقاد چیست؟» به احتمال زیاد خواهند گفت: «انتقاد اظهارنظری است مخرب، تحقیر‌كننده یا خصومت‌آمیز كه هدفش عیبجویی است.»
چرا انتقاد در مفهوم رایج خود دارای تاثیر تا بدین حد مخرب و منفی است؟
در انتقادهای متداول، انتقاد كننده معمولاً به شكلی غیرمنصفانه فقط روی نقاط ضعف انگشت می‌گذارد.
انتقاد به صورت متداول خود جریانی منحصراً یكسویه است.
انتقاد نادرست احتمال رشد و پیشرفت را از بین می‌برد. این شیوه با تمركز بر روی اعمال گذشته فرد روزنه هر نوع جبران و پرهیز از خطا را می‌بندد. وقت آن رسیده كه در تعریف انتقاد تجدید نظر كنیم و بدین ترتیب مفهوم قبلی آن را تغییر داده، در روند انتقاد كردن و انتقاد شنیدن تحول و اصلاحاتی ایجاد كنیم. به تعاریف جدید توجه كنید:
و یا انتقاد وسیله ای است برای تشویق و افزایش رشد فردی و روابط اجتماعی.
برای اینكه انتقادمان سازنده باشد و از آن احساس خشنودی كنیم، باید به یك پرسش كلیدی پاسخ دهیم: اطلاعاتی را كه می‌خواهیم به فرد مخاطب بدهیم، چگونه بیان كنیم كه از یك طرف مخاطب ما آن را بپذیرد و از آن سود ببرد و از طرف دیگر به بهبود روابط ما با او كمك كند "به عبارتی دیگر" چه بگوییم ؟ "و" چگونه بگوییم ؟"
این پرسش، مركز ثقل مساله را از عیبجویی به حل مشكل تغییر می‌دهد.
برای طرح یك انتقاد سازنده و مؤثر باید موارد ذیل را مدنظر داشته باشید:
رفتار مورد انتقاد را مشخص كنید.انتقاد خود را تا حدامكان واضح و مشخص بیان كنید.
اطمینان حاصل كنید كه اعمال و رفتاری را كه مورد انتقاد قرار می‌دهید، قابل تغییر است. در غیر این‌صورت از انتقاد صرف‌نظر كنید.
از عبارت «نظر شخصی من این است» استفاده كنید و از تحمیل نظریات خود بپرهیزید.
واضح و شمرده سخن بگویید، به طوری كه طرف مقابل انتقاد شما و دلیل مطرح كردن آن را بفهمد.
موضوع را كش ندهید و انتقاد را به سخنرانی تبدیل نكنید، زیرا شنونده بی‌حوصله می‌شود و توجهی به آن نمی‌كند.
بكوشید انگیزه‌هایی برای تغییر رفتار پیدا كنید و خود را متعهد بدانید كه انتقاد شونده را در حل مشكلش كمك كنید.
اجازه ندهید گفته هایتان از احساسات منفی شما رنگ بگیرد. مواظب باشید صدایتان بلند و لحن كلامتان خشن و طعنه‌آمیز نباشد.
از ژست‌های خشم‌آلود، مانند گره كردن دست، اخم كردن، گره به ابرو انداختن و نظایر آن بپرهیزید.
حالت و رفتار شما می‌بایست گفته‌های شما را تقویت كند نه آنكه آنها را نفی كند.
با مشكلات و احساسات طرف مقابل، همدلی نشان دهید و شتابزده انتقاد نكنید.
بكوشید با پیش‌بینی واكنش‌های منفی شخصی كه مورد انتقاد قرار می‌‌گیرد، از بروز آن جلوگیری كنید. جملاتی مانند: «می دانم که به من این اجازه را می دهید که در مورد … حرف بزنم، چون معتقدم كه برای شما مفید خواهد بود». در كاهش واكنش‌های منفی مؤثر می‌باشد.
اگر نتیجه انتقاد خود را در رفتار انتقاد شونده مشاهده نمودید، وی را تحسین كنید.
منبع: زن روز
مقالات مرتبط
