تبیان، دستیار زندگی
اشك مایعی است كه با فرآیند ایجاد آن در چشم ها تولید می گردد. وظایف اشك شامل تمیز كردن و شستشوی سطح چشم، ضد عفونی كردن چشم ها، لغزنده كردن چشم ها برای حركت...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بررسی اشک و وظایف آن

اشك مایعی است كه با فرآیند ایجاد آن در چشم ها تولید می گردد. وظایف اشك شامل تمیز كردن و شستشوی سطح چشم، ضد عفونی كردن چشم ها، لغزنده كردن چشم ها برای حركت آسان كره چشم و پلك ها، جلوگیری از خشك شدن چشم ها و پلك ها، ایجاد ارتباط میان انسان ها، دفع مواد تجمع یافته در چشم ها و پاسخی به استرس می باشد.

فقدان اشك باعث ایجاد سوزش، خارش و قرمزی در چشم ها، احساس وجود شن در چشم ها، حساسیت به نور، از دست رفتن شفافیت قرنیه، ایجاد زخم در قرنیه، عفونت های مكرر و شدید چشم ها، خشكی چشم ها و در نهایت نابینایی می گردد.

اجزای پرده اشک

فیلم (پرده) اشك از سه لایه مجزا تشكیل یافته است:

1- لایه موكوسی(mucous): داخلی ترین لایه پرده اشك می باشد. چسبناك و لزج بوده و از موسین تشكیل یافته است. این لایه توسط سلول های ملتحمه و قسمت داخلی پلك ها ترشح می شود. این لایه قرنیه را می پوشاند تا یك لایه آبگریز برای پخش و گسترش یكنواخت لایه آبی فراهم آید. این لایه پرده اشك را روی سطح چشم می چسباند. بدون این لایه، پرده اشك به صورت قطره های ریز در خواهد آمد.

2- لایه آبی(aqueus): این لایه، آبكی بوده و 90 درصد پرده اشك را تشكیل می دهد. حاوی آب و مواد دیگری مثل پروتئین های لاكتوفرین، لیزوزیم و لیپوكالین، الكترولیت ها، آنتی اكسیدان ها و برخی ویتامین ها می باشد. این لایه عمدتا توسط غدد اشكی ترشح می شود. وظایف این لایه شامل: اكسیژن رسانی به سطح چشم، مبارزه با عفونت توسط آنتی بیوتیك های طبیعی (لیزوزیم و لاكتوفرین)، صاف كردن سطح چشم، شستن چشم ها از سلول های مرده و گرد و غبار، مواد محرك و حساسیت زاست.

3- لایه چربی(lipid): این لایه، روغنی است و خارجی ترین لایه پرده اشك را تشكیل می دهد. این لایه توسط غدد میبومین(meibomian) كه در لبه پلك ها ی فوقانی و تحتانی واقع می باشند ترشح می شود. این لایه با ایجاد یك حایل آبگریز، از تبخیر لایه اصلی پرده اشك (لایه آبی) جلوگیری می كند.

وظایف دیگر این لایه شامل: افزایش كشش سطحی و جلوگیری از سر ریز شدن اشك از پلك ها، لغزنده كردن چشم و تسهیل عمل باز و بسته كردن پلك ها می باشد.

ترشح اشک از غدد اشکی

غدد اشكی(lacrimal glands):

غدد اشكی در گوشه خارجی چشم ها و پشت پلك های فوقانی قرار گرفته اند. غدد اشكی هر كدام به اندازه یك بادام بوده و 2 سانتی متر طول دارند. مایع اشكی از طریق 6 تا 12مجرای كوچك ترشحی به فضای میان چشم و پلك فوقانی وارد می گردد. با هر بار باز و بسته كردن چشم ها اشك از مجاری ترشحی غدد اشكی چكیده شده و به سمت مجرای اشكی- بینی كه به صورت دو سوراخ بسیار ریز در گوشه داخلی چشم ها قرار گرفته، هدایت می گردد.

در انتها اشك به كیسه اشك و سپس به حفره بینی می ریزد. به همین علت است كه هنگام گریه كردن ممكن است دچار آبریزش بینی گردید.

انواع اشك:

1- اشك پایه (basal tears): درچشم های پستانداران سالم، قرنیه پیوسته (24 ساعته) توسط اشك های پایه خیس و تغذیه می گردد. این اشك باعث لغزنده شدن و شستشوی چشم ها از ذرات خارجی می گردد. مایع اشك حاوی آب، موسین، چربی ها، لیزوزیم، لاكتوفرین، لیپوكالین، ایمنوگلوبولین ها ،گلوكز، سدیم كلراید، كلراید پتاسیم، آنتی اكسیدان ها و برخی ویتامین ها می باشد.

2- اشك رفلكس(reflex tears): هر چیزی كه باعث تحریك یا خشك شدن چشم شود، می تواند تولید این نوع اشك را افزایش دهد. این نوع اشك به طور غیر ارادی و در پاسخ به مواد محركی نظیر ذرات خارجی، گرد و غبار، آلرژن ها(مواد حساسیت زا)، عوامل بیماری زا(مثل باکتری و ویروس) ، بوی پیاز، گاز اشك آور و افشانه فلفل ترشح می گردد. این نوع اشك سعی می كند تا مواد محرك و آزاردهنده را از چشم ها پاك كند.

باد شدید و نور شدید خورشید نیز می تواند باعث تولید اشك رفلكس گردد. این اشك بیشتر آبكی بوده و از لیزوزویم و ایمنوگلوبولین بیشتری برخوردار است.

3- اشك احساسی یا گریه کردن(emotional tears/crying): این اشك هنگام احساساتی شدن انسان ها (استرس هیجانی) و یا احساس درد بدنی ترشح می گردد. آغازگرهای هیجانی این نوع اشك معمولا خشم، اندوه، شادی، ترس، شوخ طبعی و ناكامی می باشند.

تركیبات شیمیایی این نوع اشك با تركیبات دو اشك قبلی متفاوت است. اشك احساسی حاوی هورمون ها و پروتئین های بیشتری است. این اشك حاوی هورمون پرولاكتین، هورمون رشد، آدرنوكورتیكوتروپین، آندروفین و عنصر منگنز می باشد.

*مطالب مرتبط:

اطلاعات شگفت انگیز درباره چشم

قدرت درمانی اشک

اشک من شور است

آیا چشم های شما نفس می کشند؟!

مراقب چشمان خود باشید

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.