آثار تاریخی استان قزوین
در روند شکل گیری معماری قزوین ، باورهای دینی نقش اساسی داشته است . این شهر به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی، از تنوع معماری ایرانی به لحاظ شکل و کالبد برخوردار است . از قدیمی ترین بناهای تاریخی استان ، مجموعه تاریخی " شمیران " است . ساخت تعدادی از ابنیه این مجموعه ، به دوران قبل از اسلام باز می گردد .
میمون قلعه ، قلعه الموت و ... از جمله بناهایی هستند که در قرن های اولیه ی ظهور اسلام شکل گرفتند . در اوج ظرافت معماری ایران ، یعنی دوران سلجوقیان در قزوین نیز آثار ارزشمندی ساخته شد ؛ برج های دوگانه خرقان و تکمیل قسمت هایی از مسجد جامع قزوین از آثار این دوره است.
مسجدها و حسینیه ها
مسجد جامعمسجد جامع کبیر در محله " دباغان" شهر قزوین قرار دارد و با مناره های باشکوه ، ایوان های رفیع و گچبری های نفیس از آثار ممتاز دوره اسلامی به شمار می رود . قدیمی ترین بخش مسجد ، بعد از آثار چهار طاقی ساسانی که در زیر مقصوره قرار گرفته ، طاق هارونی است که در زمان " هارون الرشید " در سال 192 ه – ق ساخته شد . مهم ترین و زیباترین بخش مسجد ، مقصوره و گنبد سلجوقی آن است ؛ طول دهانه آن چهارده ذرع و دارای پنج کتیبه گچبری به خط کوفی است . در وسط دیوار جنوبی مقصوره ، محرابی از سنگ مرمر صیقلی دیده می شود و طرفین آن با کاشی های رنگارنگ تزیین شده است و در گوشه شمال غربی آن ، منبر سنگی قرار دارد .
سایر قسمت های مسجد ، مربوط به دوره های بعد تا پایان دوره قاجاریه است . ایوان شمالی و دو مناره کاشیکاری شده آن در زمان شاه تهماسب و ایوان غربی آن در دوره شاه سلیمان صفوی ساخته شدند . ایوان جنوبی که زیباترین ایوان مسجد است در زمان سلطنت " شاه عباس دوم " به مدخل مقصوره اضافه شد .
این مسجد دارای دو ورودی است . ورودی شرقی در سال 1047 ه – ق و ورودی غربی در سال 1272 ه – ق ساخته شد.
مسجد النبی : مسجد النبی با وسعتی حدود چهارده هزار متر مربع ، یکی از بزرگترین مسجدهای ایران است . ساختمان این بنا مربوط به دوره صفویه است و در دوره قاجاریه ، به فرمان " فتحعلی شاه " تجدید بنا شد .
مسجد ، چهار ایوانی و دارای سه ورودی است . صحن مسجد ابعادی در حدود 80× 100 متر دارد و حوض بزرگی در وسط آن دیده می شود . این صحن از سمت شمال و جنوب به شبستان و از سمت شرق و غرب به رواق ها محدود است . گنبد بزرگ مسجد با قطر چهارده و ارتفاع بیست متر ، در پشت ایوان جنوبی قرار دارد و دارای کاشیکاری است .
مسجد سنجیده
مسجد سنجیده در محله " راه ری " شهر قزوین قرار دارد و از آثار دوره سلجوقی به شمار می رود . این مسجد در حال حاضر فقط دارای فضای گنبد خانه ای به شکل مربع و به ابعاد 9/20 متر است . مسجد سنجیده در دو ضلع ، مشرف به گذر بوده و در هر ضلع دارای سه راه ارتباطی است . این مسجد دارای گنبدی به سبک سلجوقی ، مناره کوتاه و تزییناتمقرنس در زیر گنبد است .مسجد حیدریه
مسجد حیدریه در شهر قزوین با تزیینات زیبای خود ، یکی از عالی ترین بناهای معماری ایران به شمار می رود . درباره تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست . این مسجد احتمالاً همان مسجدی است که "حمدالله مستوفی" و "امام راضی" آن را به نام " جامع اصحاب ابوحنیفه " خوانده اند . گچبری محراب و تزیینات مسجد از نظر طرح ، جزء بهترین و نفیس ترین نمونه های هنر گچبری ایران به شمار می رود . مقصوره مسجد حیدریه تنها قسمت به جای مانده از این مسجد باشکوه چهار ایوانی است که بعدها تخریب شده و قسمت های دیگری به آن الحاق شده است . گنبد رفیع مقصوره ، فرو ریخته و برای حفاظت از تزیینات آن سقفی شیروانی بر آن بنا نموده اند .حسینیه امینی ها
حسینیه امینی ها از جمله نمونه های کامل و زیبای خانه های سبک قزوین است . آنچه که امروزه از این خانه به جای مانده ، دارای چهار حیاط و فضاهای مختلف در دو طبقه همکف و زیر زمین است . این خانه متعلق به " حاج محمد رضا امینی " از تجار معتبر بود و در سال 1275 ه – ق بخشی از آن وقف حسینیه شد . زیباترین قسمت خانه ، از سه تالار که در موازات یکدیگر قرار گرفته و به وسیلهارسی (نوعی در قدیمی که دارای چهارچوب مخصوص بوده و با بالا و پایین رفتن باز و بسته می شده است.)های زیبایی به یکدیگر مرتبط هستند ، تشکیل شده است . تالار جنوبی با نه دهنه ارسی و شیشه های رنگی از شاهکارهای هنری است . سقف تالارها دارای نقاشی ، آیینه کاری ،رَف( طاقچه ) های کاسه ای مزین ، گچبری و گره بندی چوبی است . در زیر تالار سردابه ، زیرزمین ، شربتخانه و ... قرار دارد . بخش های دیگر این خانه از تزیینات ساده تری برخوردارند .حسینیه آقا سید جمال
این حسینیه در ضلع غربی مسجد جامع در خانه آقا سید جمال رضوی قرار دارد و از مراکز مورد توجه مردم در ایام محرم و صفر است و در آن مراسم روضه خوانی و سوگواری برگزار می شود . از دیگر حسینیه های تاریخی قزوین می توان حسینیه رضوی را نام برد که در دهه محرم ، مردم در آن به عزاداری می پردازند .منبع: کتاب میراث فرهنگی استان قزوین تهیه و تنظیم: زهره پری نوش
