انقلاب فرهنگی

امام باقر علیه‌السلام می‌فرمایند:

«إن الذی یعلّم العلم منکم له أجر مثل أجر المتعلّم و له الفضل علیه فتعلّموا العلم من حملة العلم و علّموه إخوانکم کما علّمکموه العلماء ؛ از دانشمندان دانش را فرا بگیرید و  آن را به برادران دینی خود بیاموزید؛ همان گونه كه دانشمندان آنرا به شما آموختند.» (اصول کافی، جلد1، صفحه 35)

امام محمد باقر علیه‌السلام پایه گذار انقلاب فرهنگی شیعه محسوب می‌شود. گرچه انتشار معارف شیعه به دست امام صادق علیه‌السلام صورت گرفت، ولی به دست امام باقر علیه‌السلام پایه گذاری شد.

در دوران امام باقر علیه‌السلام دولت بنی امیه رو به زوال بود و مردم نیز از آنها متنفر بودند. از طرف دیگر اختلاف شدیدی در ممالك اسلامی پدید آمده بود و هر كسی از گوشه‌ای قیام می‌كرد و در نتیجه خلفا به سرعت تغییر می‌كردند؛ چنانكه در مدّت امامت امام باقر علیه‌السلام، در مدت نوزده سال پنج خلیفه روی كار آمدند. لذا موقعیت مناسبی برای آن حضرت كه از ظلم بنی امیه فارغ شده بود، پدید آورد تا انقلابی علمی را آغاز نماید. با بهره گیری از همین فرصت بود که بزرگانی از شیعیان و اهل تسنن در اطراف ایشان جمع شدند و حقایق و معارف اسلام را منتشر كردند. از این جهت رسول اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نیز از سالها پیش به ایشان لقب "باقر" داده بودند. امام باقر ملقّب به این لقب است چون شكافنده علم است. پایه علوم اسلامی را شناخت و فروع آن را درك نمود و  آن را توسعه داد.

انتشار دین و معارف اسلامی را ایشان پایه ریزی كرده است. شیخ مفید در کتاب ارشاد می‌گوید: «افرادی از اصحاب رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله كه باقی مانده بودند (نظیر جابربن عبدالله انصاری) و همچنین بزرگان مسلمین (نظیر جابر جعفی، كیسان سختیانی، امین مبارك، زهری، اوزاعی، ابی حنیفه، مالك، شافعی و زیاد بن منذر)، از امام باقر علیه‌السلام روایت نقل می‌كنند. همچنین نویسندگانی نظیر طبری، بلاذری، سلامی، خطیب، ابی داود، اسكافی، مروزی، اصفهانی، بسیط و نقاش و... از امام باقر علیه‌السلام روایت نقل می‌كنند. این افراد از علمای اهل سنت هستند كه بعضی از آنان به فیض محضر امام باقر علیه‌السلام رسیده‌اند.

همچنین بسیاری از علمای اهل تسنن نیز اقرار دارند كه آن حضرت، بزرگترین عالم زمان خویش بوده است.

اصحاب خاصّ امام باقر علیه‌السلام و همچنین افرادی كه از او روایت نقل می‌كنند بیشتر از چندین هزار نفرند؛ ولی افراد فوق‌العاده بارزی در میان آنها وجود دارند كه افتخار شیعه هستند. به عنوان نمونه تنها یكی از آنها، یعنی محمد بن مسلم، سی هزار روایت از امام باقر علیه‌السلام نقل كرده است.

ابن حجر - دانشمند اهل تسنن – در ‌مورد این امام بزرگوار می‌گوید: «او جامع علوم و شكافنده و توسعه دهنده علم بود. او نمایانگر علم بود و دانش را رفعت داد. قلب او مهذب و علم و عمل او پاك و پاكیزه بود. او طاهر و مطهر بود، خُلق او عالی بود و عمر او در اطاعت خداوند صرف شد. تبحّری در عرفان داشت كه زبان گویای آن نیست. سخنان او در عرفان و سیر و سلوك به حدّی است كه نمی‌تواند در این گفتار ضبط شود.»

اما با وجود همه اینها،‌شان ائمه طاهرین علیهم‌السلام هنوز هم در تاریخ ناشناخته مانده است...

برگرفته از آثار آیت الله صافی گلپایگانی