آب سیاه چشم(گلوکوم)

حتماً از قدیم این جمله را شنیده اید که "چشم آینه سلامتی است". نه تنها بیماری ها، بلکه حالات روحی هر فردی را نیز می توان در نگاه و چشم های وی یافت.

چشم عضوی حساس است که مانند هر عضوی دارای بیماری های خاص خود می باشد. از طرفی این عضو تحت تأثیر بیماری های خاصی مانند دیابت نیز قرار می گیرد.

با توجه به آسیب پذیر بودن این عضو، داشتن اطلاعات کافی در مورد بیماری های چشم برای هر فردی ضروری است.

در این مطلب جهت آگاهی، پای صحبت دکتر "روشنک نظری" فوق تخصص قرنیه، نشسته ایم تا با یکی از این بیماری ها به نام "گلوکوم" (آب سیاه) بیشتر آشنا شویم.

"آب سیاه" چیست؟

به افزایش فشار مایع درون چشم(فشار داخلی چشم) و آسیب عصب بینایی، "آب سیاه" یا "گلوکوم(glaucoma)" می گوییم. این بیماری در صورت عدم درمان، باعث از دست رفتن بینایی می شود، اما با تشخیص زودرس و درمان صحیح، در بیشتر مواقع می توانیم از نابینایی و کم بینایی جلوگیری نماییم.

عصب بینایی، متشکل از رشته های عصبی تمام قسمت های شبکیه(یا پرده چشم) است. در بیماری آب سیاه، برخی از این رشته ها صدمه می بینند، بنابراین پیام های عصبی به مغز نمی رسند و نقاط کور در میدان دید(معمولاً در نواحی محیطی) ایجاد می شود. از دست رفتن تدریجی دید محیطی، مهم ترین علامت آب سیاه است. در صورت عدم درمان بیماری، رشته های عصبی بیشتری آسیب می بینند که باعث محدودیت بیشتری در میدان بینایی می گردد. این امر در نهایت به دید تونلی منجر می شود که شبیه به نگاه کردن از یک لوله باریک و طولانی است. خوشبختانه اگر گلوکوم زود درمان شود این عارضه به ندرت اتفاق می افتد.

این بیماری در بسیاری از موارد، طی معاینه معمولی چشم توسط چشم پزشک تشخیص داده می شود.

منظور از فشار داخلی چشم چیست؟

در داخل کره چشم، مایعی به نام "زلالیه" وجود دارد. این مایع در پشت عنبیه(لایه رنگی جلوی چشم) تولید شده و سپس از طریق سوراخ مردمک به داخل اتاق قدامی جریان می یابد و بعد، از طریق کانال های خروجی دور قرنیه(لایه شفاف جلوی چشم)، خارج می گردد. به طور تقریبی مقدار زلالیه تولید شده در چشم(تحت شرایط طبیعی) با مقدار زلالیه خارج شده از چشم برابر است و در نتیجه فشار چشم ثابت باقی می ماند. در صورتی که انسدادی در مسیر خروجی زلالیه وجود داشته باشد و مقدار کافی از این مایع به خارج از چشم راه نیابد، فشار داخلی چشم افزایش خواهد یافت. فشار بالای چشم می تواند بافت های ظریف پشت چشم را آزرده نماید، در نتیجه بعضی از رشته های عصب بینایی آسیب دیده و سر عصب بینایی فرو رفته می شود و این به آن معناست که الیاف عصب از بین رفته اند. آب سیاه معادل با افزایش غیرطبیعی فشار چشم نیست، بلکه فشار بالای چشم  اگر به الیاف عصب بینایی آسیب برساند، آب سیاه خوانده می شود. بنابراین آنچه مهم است کشف فشار بالای چشم توسط چشم پزشک و شروع درمان جهت پیشگیری یا توقف آسیب به عضلات چشمی است.

سایر علل ایجاد کننده آب سیاه( به جز افزایش فشار داخلی) چیست؟

امروزه فشار بالای داخل چشمی را یکی از عوامل خطر ایجاد آب سیاه می دانیم. ممکن است برخی شرایط و بیماری های دیگر احتمال بروز آب سیاه را افزایش دهند که عبارت اند از:

1- سن: در افراد بالای 45 سال آب سیاه شایع تر است(اگر چه این بیماری در افراد جوان تر هم رخ می دهد). بنابراین می توان گفت که احتمال پیدایش آب سیاه، با بالا رفتن سن افزایش می یابد.

2- ارث: تمایل به پیدایش آب سیاه ممکن است موروثی باشد؛ به طوری که در برخی از انواع آن، احتمال ابتلا در افراد فامیل فرد مبتلا، بیشتر است.

3- نزدیک بینی شدید (نمره عینک بیشتر از 6)

4- مرض قند (دیابت)

5- استفاده طولانی مدت از کورتون جهت درمان ( به شکل قطره، پماد یا قرص)

6- سابقه جراحی یا وجود ضایعات چشمی

7- نژاد سیاه

در مطلب بعدی درباره ی انواع مختلف بیماری "آب سیاه" و راه های تشخیص و درمان آن برای شما صحبت خواهیم کرد.

ادامه دارد...

*مطالب مرتبط:

مواد غذایی مفید برای تقویت چشم و بینایی (1) و (2)

تومورهای چشمی

آب‌ مروارید

از چشم ها مراقبت كنیم

باورهای غلط درباره چشم (1) و (2)