چاقوى گاما
چاقوى گاما در درمان مریضهایى كه اختلال هاى مغزى دارند به كار گرفته مى شود . در واقع این اصلا چاقو نیست بلكه یك دستگاه پزشكى است كه از آن 201 باریكه پرتو گاما روى دقیقا یك نقطه متمركز ، تابش مى كند. این باریكه ها به طور هم زمان در یك نقطه دقیقا تعین شده در محل اختلال مغز بیمار بهم رسیده و درمان با كمترین اثر روى بافتهاى طبیعى و جانبى اطراف و بدون ریسكهاى معمول در جراحى ها ، یا بریدگى صورت مى پزیرد . چاقوى جراحى گاما ، آسایش مریض را افزایش داده و مىتواند ضایعاتى را كه در دسترس نیستند یا به جراحى سنتى ، شیمى درمانى و حتى پرتو درمانى پاسخ نداده اند را درمان كند.
این روش به صورت سرپایى است و نیازى به جراحى و بیهوشى ندارد و حدود 2_3 ساعت به طول مى انجامد ، دوره نقاهت ندارد و مریض مى تواند به كارهاى روزانه اش بپردازد.
ازمزایای زیاد آن به صرفه جویی در هزینه ها ، بدلیل حضور و بستری کمتر بیمار در بیمارستان ، همچنین مصونیت مریض از خطرات عفونت و خونریزی و واکنش های منفی بدن به بیهوشی، باید اشاره کرد.
چاقوى گاما وسیله اى است شبیه كلاه خود كه به وسیله آن مغز بیمار ، پرتو هایى به شدت كانونى شده را از منبع رادیو اكتیو دریافت مى كنند كه تومور را مورد هدف قرار مى دهند ، ولى به بافتهاى دیگر صدمه نمى زند.
در حالى كه مریض بى تحرك دراز كشیده ، گروه متخصص ابتدا به عكس بردارى از مغز او اقدام مى كنند؛ بعد این دستگاه پزشكى بر سر بیمار قرار مى گیرد . از منفذ هاى این دستگاه باریكه هاى بسیار دقیق اشعه گاماى كبالت 60 به تومور مى تابانند . پرتو هاى منتشره در یك كانون منسجم مىشوند. نقطه كانونى باید حدود اندازه تمور باشد . فیزیكدانان پرتو پزشك ومتخصص مغز و اعصاب كار را با تابش دهى ملایم آغاز مى كنند تا در نهایت مكان دقیق تمور هدف گیرى شود . این عمل كه به دفعات انجام می شود ((شوت)) نام دارد و مریض دریافت اشعه را احساس نمی كند .
دز تا بشى بسته به عمق ، اندازه و پیشرفت تمور ، متفاوت است تا براى بافتهاى اطراف تمور حداقل خطر را داشته باشد. چاقوی گاما در از بین بردن درد هایی نظیر تیک های عصبی دردناک بکار می رود، همچنین درمان ناهنجاری وریدی و اختلالات عصبی مغز مفید است، چاقوی گاما به طور وسیع برای تومور های مغزی خوش خیم مثل التهاب اعضای شنوایی که در آن از اعصاب شنوایی و اعصاب صورت بیمار به وسیله تمور تحت تاثیر قرار گرفته اند استفاده می شود که می تواند بهبودی حدود 80% را به دنبال داشته باشد و حتی عوارض باقیمانده در چهره ناشی از سکته مغزی را به حدود صفر برساند.
عوارض جانبى
و اینكه دیگر سلولهاى سالم كه به سرعت تقسیم مى شوند نیز همواره سلولهاى سرطانى تحت تاثیر پرتو ها قرار مى گیرند و به همین دلیل كسانى كه تحت درمان سرطان هستند دچار حالت تهوع و ریزش موى‌شدید مى شوند .
با اینكه چاقوى گاما تحولى در تكنولوژى است اما هنوز از درمان پیشرفته و قطعى مشكلات عصبى فاصله داردو هر نوع بد خیم از تمور های مغزی به وسیله چاغوی گاما قابل درمان نیست، به عنوان مثال ضایعات بزرگتر از cm4 را نمی تواند درمان کند. چاقوى گاما روشى جدید براى درمان صرع و پاركینسون و سر درد است . چیزى كه قبل از این روش امكان آن وجود نداشته است . این روش آینده اى روشن را براى درمان نوید مى دهد.
برخی از کاربردهای اشعه گاما:
–برای ردیابی واکنش های شیمیایی
– منبعی رادیو اکتیو برای کارهای پرتو پزشکی
–برای عکسبرداری های صنعتی
–برای محاسبه قطر و کلفتی برخی اشیا
–برای میکروب کشی مواد غذایی
–به عنوان منبع رادیو اکتیو برای کارهای آزمایشگاهی و همچنین در ساخت بمب کبالت نیز بکار می رود.
نویسنده: مژده اصولی
