عوارض آمپول زیبایی

این روز‌ها برای جوان تر شدن خیلی كار‌ها می‌شود كرد! یكی از روش‌هایی كه برای درمان چین و چروك صورت به كار می‌رود، تزریق "بوتاكس" است.

با اینكه در چند سال اخیر استفاده از بوتاكس رایج شده، اما از آغاز سال جدید میلادی، سازمان غذا و داروی آمریكا در مورد این روش، هشدار‌هایی مطرح كرده كه قابل تامل است.

بد نیست بدانید این سازمان بر خلاف همتایان اروپایی خود، تا این زمان به بیماران و پزشكان درباره خطرات بوتاكس هشدار رسمی اعلام نكرده بود.

سازمان غذا و داروی آمریكا مصرف سم "بوتولینوم" یا همان "بوتاكس" را در مقادیر محدود برای درمان انقباضات غیر قابل كنترل عضله شانه و گردن، پلك زدن اسپاسمودیك چشمان، تعریق بیش از حد زیر بغل و صاف كردن گهگاه چین‌های بین دو ابرو ( تنها كاربرد زیبایی) مجاز دانسته، اما هشدار‌هایی هم در كنار آن مطرح كرده است.

از آنجا که این ماده به هر حال یک نوع "سم" است، چنانچه درست تهیه، خالص و نگهداری نشده باشد و همچنین درست تزریق نشود، موجب عوارضی می‌گردد که گاهی جبران‌پذیر نیست.

به همین دلیل بوتاکس‌های غیراستاندارد، به‌خصوص وقتی توسط افراد غیرمتخصص، بدون توجه به نکات ایمنی تزریق شوند، بیشتر خطرآفرین است. حتما این را هم شنیده‌اید که دوز استفاده از این سم دارویی خیلی اهمیت دارد؛ به‌طوری كه مسمومیت شدید با این سم، به‌علت فلج کردن عضلات تنفسی، می‌تواند منجر به مرگ شود.

همه این ها باعث شده تزریق غیر کارشناسانه بوتاکس احتمال خطرات گوناگونی مثل غیر قرینه شدن صورت و ابرو، افتادگی پلک و یا فلج صورت را به‌دنبال داشته باشد. انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی كشورمان هم چندی پیش نسبت به خطرات تزریق بوتاکس كه در آرایشگاه‌ها و سالن‌های زیبایی انجام می‌شود، هشدار داده بود.

مسلم این است كه تنها متخصصان پوست ماهر می‌توانند از چنین عوارضی پیشگیری كنند، اما هشدار اخیر حتی در مورد كاربرد صحیح این دارو توسط متخصصان هم اعلام خطر جدی کرده است.

بوتاکس، سم تصفیه و رقیق شده‌ای‌است که از باکتری به نام "کلستریدیوم بوتولینوم" به دست می آید. این باکتری، عامل ایجاد نوعی مسمومیت غذایی کشنده به نام "بوتولیسم" است.

این سم با جلوگیری از انتقال "استیل کولین" از عصب به عضله و فلج کردن عضلات، باعث صاف شدن چین و چروک‌ها و کاهش خطوط بین ابروها و دور چشم می‌شود.

استیل کولین نوعی انتقال دهنده پیام‌های عصبی از مغز به عضله است که دستور انقباض(جمع شدن) را به عضله می‌رساند.

بوتاکس، اولین بار در سال 1980 برای درمان اختلالات عضلانی مانند لوچی و تنبلی چشم، تیک‌های چشم و پلک زدن غیر قابل کنترل به‌کار رفت. وقتی به‌طور تصادفی اثر آن در کاهش چین‌های دور چشم مشاهده شد، جراحان پوست و زیبایی در سال 1987 برای زیبایی از آن استفاده کردند.

مرگ كودكان

بوتاكس، داروی ضد‌چروك مشهور، در بعضی از مصرف‌كنندگان با علائم مسمومیت خطرناك بوتولیسم همراه بوده و حتی در بعضی كودكان آمریكایی موجب مرگ شده است.

با شنیدن این خبر لابد از خودتان می‌پرسید كودكان را چه به تزریق بوتاكس؟ كودكان را چه به رفع چروك؟! لازم است بدانید بوتاكس كه این روز‌ها به‌دلیل كاربرد آن در زیبایی و كاهش چروك صورت، شناخته شده است در گروهی از بیماری‌های مربوط به اسپاسم و گرفتگی عضله مانند دیستونی گردن و اسپاسم‌های گردنی شدید هم به كار می‌رود.

البته سازمان غذا و داروی آمریكا در بررسی خود متوجه شد اكثر كودكانی كه پس از تزریق فوت كرده بودند، مبتلایان به فلج مغزی بودند و این دارو برای درمان اسپاسم عضلانی پای آنها استفاده شده بود.

جالب است بدانید اگر چه در برخی كشور‌ها مصرف بوتاكس برای چنین بیمارانی مورد تایید است، اما سازمان غذا و داروی آمریكا هنوز به‌طور رسمی چنین كاربردی را برای بوتاكس مورد تایید قرار نداده است.

علاوه بر این، گزارش هایی از بروز بیماری پس از تزریق بوتاكس وجود دارد كه مربوط به افراد در سنین مختلف است. طبق گزارش های FDA دست ‌كم یك مورد تزریق منجر به بستری شدن خانمی گردید كه برای رفع چروك پیشانی‌اش بوتاكس استفاده كرده بود. البته FDA آمار دقیقی از این گزارش‌ها نداده است.

اعتراض به سازندگان

در ماه‌های گذشته، پس از انتشار گزارش مرگ بعد از تزریق سم بوتولینوم و انتشار آن در بدن، 16 نفر از مصرف‌كنندگان این ماده، "انجمن سلامت مصرف كنندگان" خواستار هشدارهای جدی متخصصان در این باره شدند.

كسانی كه در این جریان مورد اعتراض قرار گرفتند، سازندگان دو آمپول میو بلوك و بوتوكس آلرژان بودند. این اعتراض دلیل خوبی داشت.

در 180 گزارش رسیده به سازمان غذا و داروی آمریكا عوارضی چون ضعف عضلانی، اختلال در بلع غذا، اختلال تنفسی ناشی از آسپیراسیون و مشكلات ناشی از ورود جسم خارجی از راه تنفس به ریه‌ها برای این دارو‌ مشاهده شده بود.

اگر چه این گزارش ها عارضه مشخصی را برای این محصولات اثبات نمی‌كرد، اما از آنجا كه متخصصان معتقد بودند این گزارش ها كمتر از چیزی است كه در واقعیت رخ می‌دهد، تصمیم گرفتند الگوی عوارض احتمالی را پیدا كنند.

بد نیست بدانید 16 مورد از گزارش‌های رسیده به سازمان غذا و دارو مرگبار بوده و 4 مورد از آنها كودكان زیر 18 سال بودند. در ضمن 87 بیمار در بیمارستان بستری شدند.

دكتر سیدنی ولف مدیر تحقیقات این گروه معتقد است، این مشكلات وقتی ایجاد می‌شود كه سم بوتولینوم از محل تزریق به قسمت های دیگر بدن مانند مری منتشر شده و در عضلات مربوط به بلع یا تنفس، فلج نسبی ایجاد كند.

او می‌گوید: اگر چه این هشدار در برگه دارو ذكر شده، اما به راحتی مورد غفلت واقع می‌شود.

بنابراین این انجمن از سازمان غذا و داروی آمریكا تقاضا كرد كه با سفارش یك جعبه سیاه (قوی‌ترین نوع هشدار) روی برچسب دارو و فرستادن نامه‌ای به پزشكان استفاده‌كننده از دارو، موضوع را برجسته‌تر كند تا به راحتی مورد غفلت واقع نشود.

علاوه بر این، پیشنهاد داده شد كه یك راهنمای مصرف‌كننده با توضیح خطرات تزریق تهیه شود.

با این تمهیدات، مصرف‌كنندگان دارو با مشاهده علائم هر عارضه -پیش از این كه دیر شود- برای انجام اقدامات ضروری به پزشك مراجعه خواهند كرد و بنابراین از مرگ و عوارض خطرآفرین این تزریق پیشگیری خواهد شد.

بالاخره بعد از گذشت دو هفته از اعلام هشدار توسط انجمن سلامت مصرف كنندگان، سازمان غذا و داروی آمریكا هم موضع خود را اعلام و هشدار‌های این انجمن درباره مصرف بوتاكس را تایید كرد.

برچسب‌ها چه می‌گویند؟

متخصصان تاكید می‌كنند مردم باید نسبت به خطرات احتمالی مسمومیت با سم بوتولینوم، آگاهی كافی داشته باشند. علائم اولیه عبارتند از: خشكی دهان ، اختلال در تنفس و بلع غذا، افتادگی پلك، اشكال در تكلم، ناتوانی در بالا نگه داشتن سر و ضعف سایر عضلات.

بنابراین لازم است مراقب این علائم باشند و در صورت مشاهده آنها به پزشك مراجعه کنند. البته این اولین هشدار‌ها نیستند.

حتی در برچسب دارویی نیز احتمال انتشار این سم در بدن و مرگ ناشی از آن ذكر شده بود، اما این عوارض را مربوط به وجود بیماری‌های خاص عصبی-عضلانی در فرد(مانند میاستنی گراو Myasthenia Gravis) می دانستند، و این مسئله‌ای است كه سازمان غذا و داروی آمریكا به تازگی آن را اصلاح كرد و گفت: "آسیب دیدن از سم بوتولینوم حتی در افرادی كه عامل زمینه‌ای ندارند هم ممكن است اتفاق بیفتد."

به همین سبب این سازمان از سازندگان دارو خواست تا این هشدار‌ها را به شكل جدی تری روی برچسب دارو قرار دهند.

چه كسی ضرر می‌كند؟

با این حال تولید‌كنندگان این دارو معتقدند تمام عوارض احتمالی در برچسب دارو قید شده و این كار با هماهنگی سازمان غذا و داروی آمریكا صورت گرفته است.

كارولین وان هوف، سخنگوی یكی از شركت‌های تولید این دارو به نام آلرژان، علت مرگ كودكان را تزریق مقدار غیر مجاز دارو یا به‌اصطلاح پزشكی (over dose) اعلام كرد.

جالب است بدانید آنها پیش از این اعلام كرده بودند كه در سال 2007 سقف فروش آلرژان به 1/1 بیلیون دلار رسیده است. تعجب می‌كنید اگر بگوییم محققان روانپزشک متوجه شده‌اند 40 درصد از بیمارانی که با این روش، زیبایی خود را به‌دست آورده‌اند، به نوعی میل شدید و اجبار به انجام مجدد آن (نوعی اعتیاد) دچار می‌شوند؟

البته این مسئله با توجه به ظاهر شدن مجدد و طبیعی چروک‌ها پس از چند ماه خیلی هم عجیب نیست. شاید اگر به همین ترتیب پیش برود، حتی هشدار‌های روی برچسب هم نتواند جلوی فروش این داروی زیبا‌كننده را بگیرد؛همان طور كه در بوق كردن عوارض سایر داروهای اعتیاد‌آور هنوز نتوانسته جلوی معتاد شدن خیلی‌ها را بگیرد.

دكتر مهشید چایچی