نخستین مرحله دروغگویى
امام صادق علیه السلام مىفرماید:
«كَفى بِالمَرء كَذِباً اَن یحدث بِكُل ما سَمع؛(1) براى دروغگو شدن این بس كه انسان هر چه مىشنود نقل كند.»
در شبانه روز، در مراودات خود، حرفها و خبرهای بسیاری میشنویم كه قطعاً همه آنها راست و درست نیستند. و در نقل كردن آنها باید دقت نظر بسیاری داشته باشیم. كسى كه هر چه مىشنود را نقل كند، سخنش نزد خردمندان ارزش ندارد.
این مسئله به قدری قابل توجه است كه علماى حدیث نیز، دانشمندانى را كه بر اقوال چنین افرادی اعتماد كرده یا از آنان نقل حدیث مىكنند، چندان محترم نمىشمارند.
احمد بن محمد بن عیسى كه از علماى زمان حضرت رضا و حضرت جواد و حضرت هادى علیهم السلام بوده است، یكی از دانشمندان را به دلیل روایت از راویان ضعیف القول از شهر قم بیرون كرد.
پس باید دقت كنیم كه یكی از مواردی كه باعث دروغگویی انسان میشود اینست كه هر چه میشنود، بدون توجه به صحت و سقم آن، سخن را برای دیگران بیان میكند.
منبع:
سفینة البحار، ج 7، ص 456.