گوهر نهفته خود را دریاب

اعتماد به نفس دینی (4)

در مقاله قبل چهار مورد از راه كارهاى تقویت اعتماد به نفس را بیان كردیم, كه عبارت بودند از: خود ارزش مندى, خودشناسى, خود پنداره مثبت و خود اتكایى; اینك راه كارهاى دیگر را پى مى گیریم.

5- رویارویى با مشكلات: متأسفانه بعضى افراد مادامى كه در زندگى شكست نخورده اند یا مانع و مشكلى بر سر راهشان قرار نگرفته, نمى توانند از توانایى هاى خود آگاه شوند; به عبارت دیگر گوهر نهفته این عده فقط در سایه شداید آشكار مى گردد.

یكى از روان شناسان مى گوید: هرگاه ما به طرز صحیح با مشكلات رو به رو شویم, مشكلات نه تنها مانعى فرا راه ما نخواهند بود, بلكه به پیش رفت و ترقى ما كمك خواهند كرد (1).

روبرو كردن کودکان و نوجوانان با مشكلاتى كه با وضع فكرى و جسمى شان تناسب داردسودمند است. حمایت بى دریغ و افراطى و محبت هاى بیجاى بعضى پدران و مادران و دور نگه داشتن فرزندان از صحنه هاى سخت زندگى, عامل اصلى ضعف و سستى اراده آن ها در ایام جوانى است.

6 - تقویت اراده: یكى از مهم ترین راه كارهاى پرورش اعتماد به نفس, تقویت اراده و قدرت تصمیم گیرى است.

عوامل خارجى بدون دخالت انسان, توانایى اثرگذارى بر نفس را ندارد. افراد با اراده نمى گذارند شكست ها و ناكامى ها آن ها را از پاى درآورد. گذشته, گذشته است و آن را نمى توان تغییر داد. ولى آینده هنوز خلق نشده است. در حقیقت, آینده را اندیشه و تلاش ما مى آفریند.

روش هاى كاربردى تقویت اراده

سؤالى كه بسیارى از جوانان به دنبال پاسخ آنند, این است كه: چگونه مى توان اراده را تقویت كرد؟ در این جا متناسب با بحث, بعضى از روش هاى تقویت اراده را بیان مى كنیم.

1. ارتباط با خدا: یكى از مهم ترین عوامل تقویت اراده, یاد خدا و ارتباط مداوم با پروردگار است . با این ملكه, غلبه بر احساسات و عادات ناپسند و تصمیم گیرى در موقعیت هاى خطیر, میسّر مى شود.

2- مبارزه با عادات ناپسند: یكى دیگر از راه هاى تقویت اراده, ترك عادات ناپسند و مخالفت با خواسته هاى نفسانى است. البته ترك عادات به یك باره آسان نیست, چون عادات مانند صفات ذاتى, مقتدر و نیرومندند.

3- تلقین: یكى دیگر از عوامل تقویت اراده, تلقین است. معمولاً افراد سست اراده از واژه (نمى توانم), (غیرممكن است) زیاد استفاده مى كنند, در حالى كه اگر راه (نمى توانم) را به ذهن خود ببندند و دریچه روشنایى (مى توانم) را به روى خویش بگشایند, قطعاً به موفقیت خواهند رسید.كسى كه فاقد اعتماد به نفس است, مى تواند از این فرمول تلقین به نفس استفاده كند كه بگوید: هر روز بیش از پیش از هر لحاظ اعتماد به نفس من بهتر مى شود. با توجه به تحقیقاتی كه انجام شده معلوم شده است كه مواقع شب و قبل از خواب, بهترین موقع براى انجام تلقین به نفس است.

امام على(ع) مى فرماید: (روّ تحزم فاذا استوضحت فاجزم; در امور, تحقیق كن تا تمام جوانب براى تو روشن شود و هنگامى كه امر واضح شد در انجام آن مصمم باش (2).

4- كسب تجارب موفقیت آمیز: یكى از روان شناسان مى گوید: براى كسب اعتماد به نفس, یادگیرى مهارت ها و تخصص ها نقش مؤثرى دارد. اگر كسى در یكى از رشته ها تخصص لازم را پیدا كرد, با این احساس که توانایى كارى را دارد كه دیگران از انجام آن عاجز و ناتوان اند، اعتماد به نفس و انگیزه و جرأت و تلاش و پشتكار وی تقویت خواهد شد و راهی به سوی موفقیت خواهد داشت.

5- تربیت صحیح والدین: پایه هاى نخستین رشد شخصیت و اعتماد به نفس, در سال هاى اولیه زندگى كودك و در دامن والدین و كانون گرم خانواده نهاده مى شود. اعتماد به نفس در كودكانى كه در خانواده هاى گرم و نوازش گر پرورش یافته باشند, بیشتر رشد مى كند; ارتباط صمیمى با فرزندان و احترام به آن ها، آزادى دادن به فرزندان و توجه به جنبه هاى مثبت از عوامل افزایش اعتماد به نفس در جنبه های تربیتی است.

قسمت اول و دوم مقاله

پی نوشت ها:

1ـ سید مجتبى موسوى لارى, رسالت اخلاق در تكامل انسان, ص345.

3ـ بحارالانوار, ج68, ص341.

منبع: طوبی، پژوهشکده تحقیقات اسلامی