آماده‌باش تابستانی برای بهداشت مواد غذایی

با گرم شدن هوا در فصل تابستان، بیماری‌هایی شایع می ‌شوند كه اكثر آنها در اثر مصرف خوراكی ها و آشامیدنی هایی به وجود می آیند كه در اثر گرمای هوا آلوده می شوند.

به همین دلیل، دکتر كامران باقری لنكرانی، وزیر بهداشت، طی بخشنامه‌ای از دانشگاه‌های علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر كشور خواسته است، با توجه به وضعیت شاخص‌های بهداشتی و اجتماعی و همچنین معضل خشكسالی و گرمای زودرس در سال‌جاری، نظارت بیشتری بر كنترل بیماری‌های مرتبط با آب و غذا داشته ‌باشند و طرح تشدید كنترل و نظارت بهداشتی در مراكز تهیه و توزیع و عرضه مواد غذایی و اماكن عمومی را به مورد اجرا بگذارند.

در زمینه بهداشت مواد غذایی نیز نظارت بر عرضه آبمیوه و بستنی سنتی و نمونه‌برداری مستمر از محصولات تولیدی، همچنین جلوگیری از عرضه نامناسب مواد غذایی از جمله فرآورده‌های لبنی سنتی به ویژه پنیر سنتی و نیز جلوگیری از عرضه سبزی خام غیرسالم‌سازی‌ شده در كنار سرو غذا در رستوران‌ها مورد تأكید واقع شده است.

فصل عفونت‌های روده‌ای

بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، بیماری‌های ناشی از غذا، بیماری‌هایی هستند كه ماهیت عفونی یا سمی دارند و عامل آن از راه غذای مصرفی وارد بدن می‌ شود و هر فردی در معرض ابتلا به چنین بیماری‌هایی قرار دارد.

به‌عنوان مثال، عفونت‌هاى روده‌اى و اسهال یكى از مهم ترین علت هاى بسترى شدن و حتى مرگ و میر كودكان در فصل تابستان است و مهم ترین دلیل بروز این نوع از بیمارى‌ها در فصل گرما، عدم ‌رعایت موارد بهداشتى نظیر مصرف آب یا غذاى آلوده به‌خصوص میوه‌ها و سبزیجات ضدعفونى نشده است كه به مسمومیت غذایى منجر مى‌ شود.

دكتر صفیه عشوری مقدم، كارشناس و مسئول آموزش اورژانس، با تأكید بر اینكه در تابستان باید از محصولات پاستوریزه و دارای پروانه ساخت استفاده شود، می‌گوید: "مواد غذایی عرضه شده توسط دوره گردها نظیر آبمیوه، آب زرشك و خاكشیر فاقد هرگونه تأییدیه بوده و عامل مهمی برای انتقال مسمومیت‌ها در فصل گرما به شمار می ‌روند.

رعایت بهداشت فردی هم در اماكن صنفی و محل تهیه و توزیع مواد غذایی و هم در منازل نقش زیادی در پیشگیری از مسمومیت‌های غذایی دارد. به ‌عنوان مثال، بریدگی دست و بروز عفونت از عوامل عمده انتقال مسمومیت غذایی در فصل تابستان است که با عنوان «مسمومیت غذایی استافیلوكوكی» شناخته می ‌شود؛ بنابراین استفاده از دستكش برای كارگران اغذیه فروشی الزامی است."

مریم یوسفی، كارشناس تغذیه و رژیم درمانی نیز با اشاره به لزوم توجه به بهداشت مواد غذایی در فصل تابستان می ‌گوید: "از آنجا كه زیاد شدن باكترى‌ها در محیط گرم و در غذاهایى با رطوبت بالا، مثل غذاهاى نشاسته‌اى یا غذاهاى حاوى تخم‌مرغ، با سرعت بالا انجام مى ‌گیرد، توجه به سلامت مواد غذایى از زمان خرید تا پخت آن، براى جلوگیرى از بروز هرگونه مسمومیت و عفونت روده‌اى بسیار ضرورى است.

به ‌دلیل گرم بودن دمای هوای اتاق در روزهای تابستانی، لازم است باقیمانده ی غذاهای پخته شده را بعد از مصرف، اگر قصد استفاده زود هنگام دارید در یخچال و برای استفاده بلندمدت‌تر در فریزر نگهداری كنید و به‌ خاطر داشته باشید كه در زمان مصرف مجدد، مواد غذایی کاملا حرارت ببینند."

نوشیدنی‌های خطرناك

نكته دیگری كه اكثر متخصصان بهداشت مواد غذایی بر آن تأكید دارند، توجه به نوشیدنی‌های رنگی یخی است كه با عنوان "یخ در بهشت" به فروش می ‌رسند، چرا كه این نوشیدنی‌ها اغلب حاوی رنگ‌های شیمیایی بوده و در شرایط غیربهداشتی تهیه می ‌شوند.

به توصیه این كارشناسان، بهتر است برای رفع تشنگی، اول از آب سالم و گوارا و در مراحل بعدی از آبمیوه‌های بهداشتی كه تاریخ مصرف مشخصی دارند، استفاده شود.

از سوی دیگر، شیوع بیماری‌هایی از قبیل وبا و حصبه از طریق سبزی‌ها و میوه‌های آلوده ای كه به شكل مناسب شسته نمی‌ شوند، در فصل‌ تابستان، بیشتر است. از این ‌رو اولین توصیه این است كه میوه و سبزی را كه خریداری می ‌كنید، قبل از قراردادن در یخچال به خوبی بشویید تا مانع از انتقال این میكروب‌ها به داخل یخچال و سایر مواد غذایی شوید.

دكترعشوری مقدم، با اشاره به لزوم پیشگیری از بیماری‌هایی نظیر حصبه، می‌ گوید:" آب‌های آلوده غالباً در رستوران‌های بین راهی، روستاها و مناطق فاقد دسترسی به آب لوله كشی مورد استفاده قرار می‌ گیرد كه عاملی برای انتقال بیماری‌هایی نظیر حصبه است.

مبتلایان به حصبه بعد از معالجه نیز برای سالیان متمادی عامل انتقال این بیماری هستند. عامل حصبه از طریق مدفوع از بیمار دفع می ‌شود و چنانچه مدفوع این افراد به درون رودخانه‌ راه یابد و از آب رودخانه برای شست و شوی میوه و سبزی استفاده شود، سایر افراد در معرض ابتلای به این بیماری قرار می‌ گیرند."

این در حالی است كه در سال‌های اخیر در فصل تابستان، كشورهایی نظیر آمریكا هم با اپیدمی آلودگی‌هایی نظیر سالمونلا(عامل مولد حصبه) درگیر بوده‌اند، تا جایی كه در روزهای گذشته، خبر اول بسیاری از خبرگزاری‌های خارجی در حوزه سلامت، به شیوع حصبه، از طریق آلودگی گوجه‌فرنگی‌های مورد استفاده در رستوران‌های آمریكایی به انگل سالمونلا، اختصاص داشت.

در پی شیوع آلودگی با سالمونلا، سازمان غذا و داروی آمریكا (FDA) به مصرف‌كنندگان محصولات غذایی تازه در فصل تابستان هشدار داده است تا مراقب بیماری‌هایی كه منشاء غذایی دارند، باشند.