تبیان، دستیار زندگی
یكى از اهداف تربیتى كه همواره مورد توجه مربیان بوده, پرورش روحیه خودباورى و اعتماد به نفس است. اتكاى به نفس عبارت است از این كه انسان به خود تكیه كند, موفقیت و ناكامى را معلول افكار و اعمال خود بپندارد و به یارى دیگران چشم ندوزد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اعتماد به نفس آری، خود پسندی هرگز

اعتماد به نفس دینی (1)

اعتماد به  نفس

یكى از اهداف تربیتى كه همواره مورد توجه مربیان بوده, پرورش روحیه خودباورى و اعتماد به نفس است. اتكاى به نفس عبارت است از این كه انسان به خود تكیه كند, موفقیت و ناكامى را معلول افكار و اعمال خود بپندارد و به یارى دیگران چشم ندوزد. ریشه این كمال انسانى در وجود هر فردى نهفته است. كودك در سن سه سالگى به صراحت به خود آگاهی مى رسد و به تدریج به خود توجه پیدا مى كند(1), از این رو استقلال طلبى و بى نیازى از دیگران از ژرفاى احساسات بشرى و تمایلات فطرى سرچشمه مى گیرد. دین اسلام, نه تنها از این تمایل درونى جلوگیرى نكرده بلكه در جهت رشد و تعالى آن برنامه ریزى كرده است.

تفاوت اعتماد به نفس با خودپسندى

اعتماد به نفس كه یك فضیلت اخلاقى است, نباید با نخوت و خودپسندى اشتباه شود, در اعتماد به نفس, تكیه بر   واقعیت ها و تصویر منطقى از خویشتن است، در حالى كه در خودپسندى, تصویرى افراطى و اغراق آ میز به چشم     مى خورد و هرگز تصویر ذهنى با واقعیت تطبیق ندارد. بر این اساس, اسلام آن را معلول نارسایى عقل می داند و به شدت محكوم كرده است.

اعتماد به نفس و توكل

چه بسا تصور شود كه اعتماد به نفس با اعتماد به حق و توكل منافات دارد, در حالى كه در معناى اعتماد به نفس, نفى اتكاى به خدا لحاظ نشده است; انسان مؤمن با این كه از سرمایه اعتماد به نفس برخوردار است اما هرگز خود را بى نیاز از خالق نمى داند, توكل , نقطه مقابل تكیه كردن بر غیر است.  از پیامبر(ص) نقل شده كه فرمود: از جبرئیل پرسید: توكل چیست؟ گفت: علم به این كه مخلوق نفع و ضررى نمى رساند و بنده اى كه مأیوس از كمك دیگران باشد, براى غیر خدا كارى انجام نمى دهد ،  به غیر از خدا امید نمى بندد و از غیر خدا نمى ترسد و به غیر خدا طمع نمى ورزد (2). بنابراین تفسیر, ضریب قدرت روحى و مقاومت او در برابر مشكلات بالا مى رود.

نور رحمت

آثار و فواید اعتماد به نفس

اعتماد به نفس آثار فردى و اجتماعى زیادى دارد كه مهم ترین آن ها عبارت اند از:

موفقیت: یكى از عوامل مهم پیش رفت علمى و كامیابى در انسان, اعتقاد به توانایى هاى فردى است. مطالعات روان شناسان بارها نشان داده است كه نگرش مثبت علت اصلى توفیق اشخاص در كارها. اعتماد به نفس, تردید و بى ثباتى را زایل مى كند. تحقیقات انجام شده در مدارس مختلف به ویژه مدارس استثنایى نشان مى دهد كه هر قدر فرد احساس و نگرش مثبتى نسبت به خود داشته باشد, موفقیت بیشترى در امور تحصیلى از خود نشان مى دهد (3).

پایدارى در راه هدف: در سایه اعتماد به نفس و خودباورى, قدرت مواجهه با مشكلات افزایش مى یابد.از نظر روایات افرادى كه به اراده خویش متكى اند, اگر به مصیبتى دچار شود, صبر مى كند وشكست نمى خورد (4).

سلامت روان: یكى دیگر از آثار اعتماد به نفس حفظ سلامت روان است. مازلو مى گوید: ما براى سلامت روانى خود نیاز به احساس اعتماد به نفس مثبت و قوى داریم(5).  این امر وقتى روشن مى شود كه بدانیم ضعف اعتماد به نفس, عوارضى چون نگرانى, بى ثباتى, اضطراب, بدبینى, پر خاشگرى, افسردگى, خودكم بینى, وسواس و غیره دارد.

اعتماد به نفس, نقش مؤثرى در جلب اعتماد دیگران دارد, چون تأثیرگذارى بر افراد بستگى زیادى به قدرت ایمان و خودباورى دارد.

اگر در جهان بایدت برترى                                                  نباید كه خود پست و دون بشمرى

امام على(ع) مى فرماید: الرجل حیث ا ختار لنفسه ان صانها ارتفعت و ان ابتذلها اتّضعت; ارزش شخصیت هر فردى, وابسته به روشى است كه اتخاذ مى كند; اگر نفس خود را از پستى بر كنار داشت, رفعت مقام پیدا مى كند و اگر آن را خوار شمرد, به پستى مى گراید(13).

4 ـ رشد اجتماعى:روان شناسان براى رشد اجتماعى, شاخص هایى را ذكر كرده اند كه عبارت اند از: استقلال, پذیرش مسئولیت و آینده نگرى (6).  یكى از پایه هاى واقعى رشد اجتماعى, اعتماد به نفس است. عدم سازگارى با محیط نتیجه بى اعتمادى و ضعف نفس است. اشخاصى را كه مى بینید خجول، پرخاش گر, ساكت، پرگو و یا بى تصمیم هستند به خود اطمینان و اعتماد ندارند(7) .

ادامه دارد...

پی نوشت ها

1ـ محمدعلى سادات, راهنماى پدران و مادران, ج1, ص37.

2-بحارالانوار, ج68, ص138.

3ـ غلامعلى افروز, مباحثى در روان شناس و تربیت كودكان و نوجوانان, ص114

4-بحارالانوار, ج71, ص69.

5ـ غلامعلى افروز, همان, ص114.

6ـ رشد شخصیت, ترجمه سیما نظیرى, ص100.

7ـ محمدتقى فلسفى, همان, ص342.

منبع: طوبی، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، نوشته محمد سبحانی نیا

مقالات مرتبط

چگونه اعتماد به نفس بالایی داشته باشیم

معجزه اعتماد به نفس

نکته هایی درباره اعتماد به نفس

به خود تلقین کنید که اعتماد به نفس دارید

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.