مامان‌بزرگ به آسمون رفت
مرگ حقیقتی از میان حقایق زندگی است که کودک در مواجهه با آن دچار احساسات گوناگون می‌شود و به عنوان مسئله‌ای مبهم سعی در شناخت آن دارد و با پرسیدن سوالات متعدد و متنوع در پی فهم آن بر می‌آید.
بسیاری از والدین در مواجهه با سوالات کودکشان در باره مرگ، دچار استیصال و سردرگمی می‌شوند و سعی دارند از پاسخ طفره بروند. اما سوالات و کنجکاوی‌های کودک همچنان ادامه دارد.
در برابر سوالات کودک درباره مرگ چگونه پاسخ‌گو باشیم؟
هرگز از پاسخ‌دادن طفره نروید و بدانید که پاسخ‌های شما در ساخت مفهوم مرگ و شناخت او از این موضوع بسیار حایز اهمیت است. به همین منظور بهتر است هنگام پاسخ‌گویی دو نکته مهم را درباره فرزندتان در نظر داشته باشید.
1- سن کودک و میزان فهم او 2- رابطه کودک با فرد متوفی
***
1- سن کودک و میزان فهم او:
کودکان در سنین مختلف توانایی‌های متفاوتی در ادراک و شناخت موضوعات دارند.
کودکان 3 تا 6 سال:
مرگ را امری برگشت‌‌پذیر می‌پندارند و چنین تصور می‌کنند که فرد متوفی روزی باز خواهد گشت. همچنین تصورشان از مرگ فقط با غیبت و نبود فرد شکل می‌گیرد.
توجه داشته باشید کودکان در این سن قادر به درک مفاهیم انتزاعی نیستند. بنابراین از ارایه مفاهیم انتزاعی به کودک پرهیز کنید.
کودکان 6 تا 9 سال:
کودکان در این سن توانایی بیشتری برای ادراک نظرات خود و دیگران دارند که شما می‌توانید پاسخ‌های نسبتاً روشن‌تری را ارایه دهید.
کودکان 9 تا ... :
کودکان از 10 سالگی نسبت به احساسات خود و دیگران کاملاً هشیارند و دیدگاه واقعی نسبت به مسئله مرگ پیدا می‌کنند که می‌توان آنان را با توضیحات واقعی‌تری روبرو ساخت.
2- رابطه کودک با فرد متوفی:
هرچه فرد متوفی به کودک نزدیک‌تر باشد واکنش‌های کودک شدیدتر خواهد بود. کودک با از دست دادن یکی از اعضای خانواده احساس ناامنی می‌کند. چون خود را محور جهان می‌پندارند ترس از اینکه مرگ به سراغ او هم خواهد آمد یا به سراغ دیگر اعضای خانواده، او را دچار اضطراب می‌نماید. در این زمان شایسته‌ترین رفتار این است که ترس کودک را بپذیرید و به او و احساسش توجه کنید او را به خاطر این احساس مسخره نکنید. به او اطمینان بدهید که همیشه در کنارش خواهید بود و هر اتفاقی که بیفتد، همیشه مراقبش هستید. سعی کنید با حمایت خود و اطمینان خاطر با او احساس امنیت و آرامش را به او باز گردانید.
واکنش‌های کودکان به مرگ
1- ترس و اضطراب
2- اختلالات رفتاری (ناخن جویدن، شب‌اداری و...)
3- اختلالات خواب (کابوس، وحشت شبانه، ترس از تنها خوابیدن)
4- پرخاشگری
5- احساس گناه
6- افسردگی و غمگینی
7- بی‌تفاوت و سکوت
8- عدم تمرکز و مشکلات درسی
چه زمانی کودک را با مفهوم مرگ آشنا سازیم؟
شما می‌توانید زمانی که یکی از حیوانات خانگی می‌میرد یا گلدانی زرد می‌شود و گلی خشک می‌شود، متناسب با درک کودک او را با این مسئله آشنا سازید.علاوه بر آن با اجرای مراسم و دفن حیوان در باغچه خانه، ذهنیت صحیحی برای او ایجاد کنید.
در برابر کودکان داغ‌‌دیده چگونه برخورد کنیم؟
- از توضیح دادن و پاسخ‌گویی به کودکان طفره نروید. این کار باعث اضطراب و سردرگمی بیشتر کودک می‌شود.
- به احساسات، نگرانی‌ها و ترس‌های کودک احترام بگذارید.
- بعضی از کودکان به راحتی قادر به بیان احساساتشان نیستند. شما می‌توانید با پیشنهاداتی به کودکان مانند نقاشی کشیدن در باره ی آنچه که در ذهن دارند و تشویق به صحبت کردن درباره این موضوع او را یاری کنید.
- اکثر کودکان مایل به صحبت کردن و شنیدن درباره فرد متوفی هستند. از این امر جلوگیری نکنید.
- کودک را وادار به فراموش کردن نکنید. خصوصا اگر رابطه او با فرد متوفی نزدیک بوده است، سعی در پاک کردن خاطرات نکنید. خاطرات، عکس و یادگاری می‌تواند با توضیح آنچه واقعا رخ داده است کودک را در زمان ناآرامی و دلتنگی یاری کند.
- از حضور کودک برای شرکت در مراسمی که (واکنش‌های احتمالی شدید و هیستریک به همراه ندارند) جلوگیری نکنید. شرکت کودک در مراسمی جهت همدردی باعث می‌شود تا او با نحوه برخورد دیگران و چگونگی ابراز احساسات روبه رو شود که این روش مناسبی است. بسیاری از بزرگسالانی که در کودکی از شرکت در این مراسم منع شده‌اند، ذهنیات و تصوراتی بسیار تلخ‌تر از آنچه واقعا در مراسم رخ داده است برای خود ساخته‌اند.
- هیچ‌گاه مرگ را به خواب تشبیه نکنید! این امر باعث هراس کودک از خوابیدن خود یا دیگران می‌شود. همچنین ممکن است دچار وحشت‌های شبانه، کابوس با دیگر اختلالات خواب شود.
- هیچ‌گاه مرگ را به سفر تشبیه نکنید! این امر باعث هراس کودک از سفر و چشم انتظاری او برای بازگشت فرد متوفی می‌شود.
- حمایت عاطفی و معنوی خود را به او ابراز دارید.
- با دادن پاسخ‌هایی مانند اینکه او در دنیای دیگر در راحتی به سر می‌برد، به نگرانی‌های او درباره فرد متوفی پاسخ دهید.
منبع : ماهنامه ی تخصصی کودک - با تلخیص
مقالات مرتبط :
