برای ازدواج هم برنامه می خواهی!
ازدواج آگاهانه و با برنامه، برج مراقبت زندگى است و ضرورت آن، به ویژه در این دوران كه زندگى بشر از پیچیدگى خاصى برخوردار است، پوشیده نیست. مواردى چون نیل به آرامش و سكون، تأمین نیازهاى جنسى و حیات، بقاى نسل، تكمیل شخصیت و تكامل اجتماعى، سلامت و امنیت اجتماعى و تأمین نیازهاى روانى - اجتماعى در شمار مهمترین اهداف ازدواج جاى دارند. رسیدن به همه این اهداف به تأمل و تفكر و نیل به چنین ازدواجى به برنامه ریزى نیازمند است. این مقاله به ضرورت ازدواج مىپردازد و سپس 9 مؤلّفه ضرورى جهت برنامه ریزى ازدواج را برمىشمارد.
انسان، اجتماعىترین موجود زمین است و هیچ انسان سالمى نمىتواند بدون ارتباط با دیگران زندگى كند. آدمى تركیبى از جسم و روان است. برخى چنان مىپندارند كه وجودشان به این جسم خاكى محدود است. در صورتى كه این جسم، استراحتگاه موقتى روح شمرده مىشود و روان آدمى به مونس و همدم و همراه نیاز دارد. اریك فروم ،روان شناس آلمانى، مىگوید: «انسان از لحظهاى كه به دنیا مىآید تا آن دمى كه از دنیا مىرود، هر كارى كه مىكند براى رفع احساس تنهایى خویش است.»(1)وقتى این تنهایى بیشتر شود، تكاپوى بشر براى جستوجوى یار و همراه فزونى مىیابد. كاملترین و جامعترین نمود این جست و جو كه قاعدتاً تمام زندگى فرد را تحت الشعاع قرار مىدهد، ازدواج است.
ضرورت برنامه ریزى در ازدواج
صاحب نظران معتقدند به همان اندازه كه نباید از ازدواج دچار ترس و توهم شد، به همان اندازه نیز نباید این اتفاق مهم و حیاتى را ساده پنداشت؛ زیرا ازدواجهاى بدون برنامه و مطالعه كارنامه ی خوبى نداشتهاند. به همین خاطر، براى یك ازدواج موفق باید برنامه داشت. این امر به ویژه در دنیاى امروز كه از پیچیدگى خاص برخوردار است، اهمیت دو چندان پیدا مىكند؛ ازدواج یك سنت دیرینه اجتماعى است؛ ادیان الهى از مشوّقان عمده آن بودهاند و حتى آن را میثاق مقدس خواندهاند. دین مبین اسلام بر این سنت پاك و ارزشمند كه سعادت جامعه را رقم مىزند و موجب بقاى نسل مىگردد، بسیار تأكید ورزیده است. پیامبر اكرم (ص) مىفرماید: «هیچ بنایى نزد خداوند از ازدواج محبوبتر نیست.»(2) این بنا به برنامه و نوعى مهندسى فكرى و روحى نیاز دارد. ازدواج وتشكیل خانواده حركت از «من» به سوى «ما» است. نیازى مقدس و طبیعى است كه از فطرت و آفرینش انسانها سرچشمه مىگیرد و نباید آن را یك قرار داد متعارف اجتماعى تلقى كرد؛ زیرا اگر این بنیان مقدس آسیب ببیند، پیامدهایى جبرانناپذیر دارد.
مولفه های لازم در برنامه ریزی
در برنامه ریزى ازدواج از 9 عامل نام برده مىشود كه در توفیق این امر مهم تأثیر بسیار دارد. این عوامل عبارت است از:
1. نیت و اراده آگاهانه براى ایجاد خانواده و ساختن زندگى مشترك
نیت تنها یك امر ذهنى نیست. این پدیده مجموعهاى از طراحىهاى ذهنى و عملى است كه سختكوشى و تلاش بهینه و كارآمد بخشى از آن به شمار مىآید. كسى كه برنامهاى شفاف و روشن براى این امر مهم داشته باشد، استحكام و بقاى این پیوند مقدس را رقم زده است. البته این نكته را هم نباید فراموش كنیم كه هر گاه انسان به كارى مقدس و ارزشمند به ویژه ازدواج دست بزند، رحمت الهى یارى اش مىدهد.
2. سلامت روح و جسم
انسان سالم به وجود آورنده ی خانواده سالم است و چون اجتماع مجموعه خانوادهها است، وقتى سلامت روان پایه و اساس زندگىهاى مشترك باشد، بالندگى اجتماعى به ارمغان مىآورد. سلامت جسم در مرتبه بعد است. گروهى از مردم دراثر سوانح و جنگها مشكل جسمى پیدا مىكنند؛ ولى مىتوانند زندگى زناشویى بسیار متعالى تشكیل دهند.
3. داشتن منبع درآمد مناسب
بحث تأمین براى یك ازدواج موفق و زندگى پرخیر و بركت بسیار ضرورت دارد. مسأله اشتغال و تأمین خانواده نوعى امنیت روانى ایجاد مىكند كه لازمه ی زندگى مشترك است. دانشجویانى كه به ازدواج تمایل دارند، با جد و جهد در كنار درس، حرفهاى مىیابند و مسأله تأمین را تا حدود زیادى حل مىكنند. یارى خانواده دراین زمینه نیز از عوامل آسان كننده ازدواج است. البته در این مراحل صبر، قناعت، پذیرش وضع موجود، و تلاش براى تأمین هر چه بیشتر ضرورت دارد.
4. سن مناسب
زوج مناسب باید از جهت جسمى به بلوغ كامل رسیده باشند و از جهت روحى و روانى براى پذیرش مسؤولیت ازدواج آمادگى داشته باشند. امروزه، با عنایت به بحث تحصیل و كار و امكانات، تعریفى خاص از سن مناسب وجود ندارد؛ یعنى با لحاظ كردن بلوغ جسمى و روحى و تطبیق با شرایط زمانه، از جهت تحصیل و اشتغال و تأمین، مىتوان در خصوص ازدواج تصمیم گرفت. البته نباید فراموش كنیم كه بیش از سن تقویمى، سن عقلى ضامن بقاى زندگى مشترك خواهد بود.
5. ثبات عاطفى
داشتن ثبات عاطفى و كنترل عواطف و احساسات در امر ازدواج بسیار تعیین كننده و مهم است. حوصله و بردبارى، صداقت، خلوص، بى آلایشى، مهربانى، گذشت، صمیمیت ، اعتماد، اطمینان، نظم و انضباط و همكارى، سازگارى، تعهد، سخاوت و حسن تفاهم و بالاخره انعطاف از موارد عمده ی ثبات عاطفى اند. جوانانى كه در آستانه ازدواج و تشكیل خانواده قرار دارند، باید از حداقل ثبات برخوردار باشند؛ بتوانند خشم و شادى غیر طبیعى خود را كنترل كنند؛ با متانت و تأمل به بررسى واقعیتها پردازند و هنگام قضاوت و داورى با عقل و منطق ظاهر شوند.
عقیده بر این است كه در امر ازدواج باید «عقل و عاطفه» را به هم پیوند زد تا فرزندى به نام منطق صحیح و تعامل انسانى زاده شود.
6. داشتن منطق و مسؤولیت پذیرى
براى پدید آوردن یك ازدواج موفق هرگز نباید بنیان آن را بر هوسهاى گذرا استوار كرد. یكى از معیارهاى اساسى در مرحله مقدماتى ازدواج داشتن منطق و احساس مسؤولیت پذیرى است كه در حقیقت علاقه و رغبت براى ایجاد خانواده است و پیش شرط اساسى ازدواج موفق به شمار مىآید.
7. عشق الهى و تحكیم بنیان خانواده
در فرایند ازدواج مراحلى وجود دارد كه سردار همه آنها عشق و شوق به زندگى با همسر آینده است. این عشق هر چه به حقیقت و واقعیت و اصالت نزدیكتر باشد، خانواده از تداوم و استحكام فزونتر برخوردار مىشود. وفادارى به عشق، وفادارى به همسر را به ارمغان مىآورد كه در آن احساس تكامل و تعلق خاطر و خوشبختى حاصل مىگردد.
بعضى صاحب نظران معتقدند، «عاشق بودن» شیرینتر از «حق داشتن» است. پس اگر در زندگى مشترك همواره بر این اصرار كنید كه حق به جانب من است، عشق و گذشت را فراموش خواهید كرد. كانون خانواده مكانى براى بخشش و خوشبخت كردن طرف مقابل است نه مقابله و به دست آوردن امتیاز.
8. قوانین ازدواج
ازدواج داراى وظایف، حقوق و تكالیف است. ضرورت آشنایى جوانان باقوانین و مقرارت ازدواج بر هیچ كس پوشیده نیست. این مسأله بخشى از برنامه ازدواج است. آشنایى مقدماتى با حقوق و قوانین تشكیل خانواده، در پایدارى ازدواج و شیرینى و لذت زندگى بسیار مؤثر است. از جمله این حقوق، حقوق قانونى و شرعى، مهریه و حدود و اختیارات زوجین در برابر یكدیگر، تقسیم كار، حقوق زن، تعهدات اصلى و فرعى، شروط و تربیت فرزند است.
9. بهداشت، مدیریت تحكیم خانواده
از لوازم یك ازدواج موفق و برنامه ریزى شده آشنایى زوجین با بهداشت و تلاش براى حفظ و نگهدارى سلامت خانواده است.كسب اطلاعات در خصوص تنظیم خانواده و توجه به برنامههاى جمعیتى كشور، به عنوان یك خانواده بزرگ، ضرورت دارد.
پى نوشت:
1.جوانان و ازدواج، كیهان نیا، ص 15.
2.فصل الزواج، ناصرى، یادداشت موضوعى.
منبع : مجله پرسمان - با تغییر وتلخیص
مقالات مرتبط :
