تبیان، دستیار زندگی
قناعت فلنحینیه حیاة طیبة... (نحل/97) حضرت در مورد قناعت فرموده كه: و قال علیه السلام : كفی بالقناعة ملكا و بحسن الخلق نعمیا. ( و سئل علیه السلام عن قوله تعالی " فلنحینیه حیاة طیبة فقال) هی القناعة.(1) امام فرمود: قناعت...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تفسیر آیات قرآن در نهج البلاغه(4)


قناعت

فلنحینیه حیاة طیبة...(نحل/97)

حضرت در مورد قناعت فرموده كه:

و قال علیه السلام : كفی بالقناعة ملكا و بحسن الخلق نعمیا. ( و سئل علیه السلام عن قوله تعالی " فلنحینیه حیاة طیبة فقال) هی القناعة.(1)

امام فرمود: قناعت دولتمندی را بس است و اخلاق نیك نعمتی بود در دسترس . از حضرت معنی " فلنحینیه حیاة طیبة را پرسیدند كه فرمود: آن قناعت است.

ویژگیهای ملائك

... بل عباد مكرمون- لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعملون.( انبیاء/27-26)

... بلكه آنان بندگانی گرامی هستند- در سخن بر او پیشی نمی گیرند و به فرمان او كار می كنند. برخی می گفتند كه خدای رحمان صاحب فرزند است و خدا در پاسخ می فرماید كه خدا از این موضوع منزه است بلكه آنها بندگان گرامی خدا هستند و در آیه دو خصوصیت آنها را بیان می دارد. حضرت علی علیه السلام نیز در تفسیر"عباد" می فرماید كه منظور فرشتگان است و خصوصیات آنها را بیان می فرماید.

ثم خلق سبحانه لا سكان سمواته. و عمارة لصفیح الاعلی من ملكوته خلقاً بدیعاً من ملائكته... و تزداد عزة ربهم فی قلوبهم عظماً. (2)

ملائكه را آفرید و راههای گشاده آسمان را از آنان پر نمود و فضاهای گشاده آسمان را به آنان پر نمود. آواز تسبیح آنان در فضای قدس الهی و آن سوی حجابها و پرده سراهای مجد و عظمت، طنین افكند. و فراسوی این آوازهایی كه گوش را كر می كنند، انواری است كه دیده ها را طاقت نگریستن در آنها نیست، پس خیره در جای خود بماند كه پای از حد خود فراتر نهادن نتواند.

ملائكه را خدای سبحان به صورتها و اندازه های گونه گون بیافرید. بالهایی دارند و تسبیح گویان، عظمت و عزت او را می ستایند. آنان هیچ یك از آفریدگان خدای تعالی را به خود نسبت نمی دهند و مدعی چیزی كه تنها خدای تعالی توان آفریدنش را دارد نخواهند بود. " بندگانی بزرگوارند كه در سخن بر او پیشی نگیرند و به فرمان او كار می كنند."

آنها را به منزلتی كه دارند امین وحی خویش گردانید و دایع اوامر ونواهی خود بر دوش آنها نهاد تا به پیامبرانش برسانند. ملائكه را از آلایش تردیدها وشبهه ها دور نگه داشت و از ایشان كسی نیست كه بخواهد بر خلاف رضای او كاری كند .آنان را یاری نمود و دلهایشان به تواضع آشنا ساخت وخشوع  و آرامش بخشید.

ادای حمد وسپاس خود بر آنان آسان گردانید و برایشان نشانه های روشن بر پای داشت كه راه یكتا پرستی او بیابند و بار گناهان بر دوششان سنگینی نكند ودر پی هم آمدن شبها و روزها در آنان دگرگونی پدید نیاورد ایمان استوارشان را تیرهای شك وتردید هدف قرار ندهد ویقین محكمشان دستخوش ظن وگمان نشود.

در میانشان آتش حسد وكینه افروخته نگردد. آن حیرت و سرگشتگی كه رباینده ونابود كننده شناخت خداوند است، از ایشان به دور است. عظمت وهیبت جلال الهی در درون سینه هایشان جای گرفته. وسوسه ها را طمع آن نیست كه بر افكار و اندیشه هایشان مسلط گردد.

گروهی ازملائكه هستند كه در درون ابرهای باران زای و بر سر كوههای بلند ودر میان تاریكیهایی كه مردمان راه خود در آنها گم می كنند جای گرفته اند. بعضی از ایشان پاهایشان زمین را سفته است و به فروترین طبقات آن رسیده وچون پرچمهای سفیدی در درون هوا و فضای خالی پیدایند. بادی خوشبو در زیر قدمهایشان هست كه،آنها را درهمان جای كه رسیده اند نگاه داشته است. عبادت و بندگی خدا از هر كار دیگرشان بازداشته و حقیقت ایمان سبب شناخت میان آنها و خدایشان گردیده كه آنان را با خدایشان پیوند داده است. این یقین و باور توجه آنان را از دیگران منصرف ساخته و از شدت شوق همه توجهشان به خداست،هرچه خواهند از او خواهند و از دیگری توقع هیچ چیز ندارند.حلاوت معرفت او را چشیده اند و از جام محبت او نوشیده اند و خوف خدا در اعماق دلشان ریشه دوانیده و در اثر عبادت بسیار، پشتشان خمیده شده است. شوق و رغبتشان به ذات احدیت ، سبب نقصان در تضرع  و زاریشان نشده و قرب منزلتشان ریسمان خشوع از گردنهاشان نگشوده، خودپسندی سبب آن نشده كه عبادات خود را بسیار شمارند و فراوانی خضوع  و زاری به درگاه خداوند، موجب آن نگردیده كه حسنات خود را بزرگ به حساب آورند. در عبادت هر چه مجاهدت كرده اند ملول و مانده نشده اند و شوق و رغبتشان كاستی نیافته. آری ، شوق و رغبتشان كاستی نیافته، تا از امید خود به پروردگارشان بكاهند. مناجاتها و راز و نیازها به درگاه خداوند زبانشان را خشك نساخته و هیچ كار دیگری آنان را به خود مشغول نداشته تا فریاد خواهی و راز و نیازشان با خداوند شان به خاموشی گراید. اطاعت پروردگار را صف كشیده اند و شانه به شانه داده اند و هرگز در اندیشه استراحت نبوده اند تا شانه از زیر بار فرمان الهی خالی كنند یا در عبادت قصور ورزند یا  بر عزم و سعی آنها گرد فراموشی و غفلت نشیند. فریب شهوات و امیال برهمتشان اثر نگذارد.

دادار عرش ذخیره ایام مستمندی آنهاست. هنگامی كه دیگران روی به درگاه بندگان نهند شوق و رغبت ایشان به درگاه خداست. پرستش او را پایانی نمی شناسند و آنچه آنان را به طاعت و بندگی حق مشغول داشته، اشتیاق عبادت است كه در دلهایشان جای كرده  و سرچشمه آنان امید به رحمت و بخشایش اوست و ترس از عذاب اوست كه هیچگاه از آنان جدا نشود. آنچه سبب خوف آنها از خداست هیچگاه منقطع نگردد كه از كوشش در طاعت بازایستند و آزمندی گرفتارشان نساخته تا سعی و كوشش برای امور دنیوی را بر جد و جهد در امر آخرت برگزینند. اعمال و عبادات خود را بزرگ نمی شمارند كه اگر بزرگ می شمردند، امید به پاداش آن، خوف خدا را از دلهایشان می زدود. شیطان بر ایشان غلبه نیافته تا درباره خداوندشان اختلاف پدید آید. و چون در میانشان هیچگاه نزاعی درنگیرد، كارشان به جدایی و تفرقه نكشد. حسد و كینه توزی بر آنها غلبه ندارد و شك و تردیدها در امر دین موجب آن نگردیده كه گروه گروه و فرقه فرقه گردند . و اختلاف همتها و مقصدها سبب تقسیم آنها به جماعات گوناگون نشده است.

آنان اسیر ایمان خویش اند. عدول از حق و سستی در عبادت آنها را از ایمانشان جدا نساخته است. در طبقات آسمان حتی جایی به قدر پوستی نیست كه از ملائكه خالی باشد. د رهر جا ملكی هست یا در حال سجده یا اگر در حال سجده نباشد در تلاش و كوشش عبادت پروردگار. بر اثر اطلاع  بسیار از پروردگار، بر علم و یقین خویش بیفزایند و عزت پروردگار عظمت او را در دلهایشان افزون سازد.

خصوصیات زیانكاران

... خسرالدنیا و الاخرة ذلك هو الخسران المبین.(حج/11)

... در دنیا و آخرت زیان بیند و آن زیانی آشكار است.

امام علیه السلام زیان آشكار را در آیه فوق اینگونه تفسیر فرموده اند.

قال علیه السلام:" معاشرالناس اتقواالله فكم من مؤمل مالا یبلغه و بان مالا یسكنه و جامع ما سوف یتركه. ولعله من باطل جمعه و من حق منعه. اصابه حراما واحتمل به آثاما فباء بوزره و قدم علی ربه آسفا لا هفا قد"خسرالدنیا و الاخرة ذلك هوالخسران المبین."(3)

امام علیه السلام فرمود: از خدای بترسید، چه بسا، آرزومندی كه به آرزویش نرسد و چه بسا كسی كه بنایی برآورد و در آن زیستن نتواند و چه بسا، گرد آورنده ای كه بگذارد و بگذرد شاید آن را به ناروا گرد آورده است یا حق كسی است كه آن را به او نداده ، یا از حرام به دستش آورده و گناهان به گردن اوست و بارش بر دوش او. به پیشگاه پروردگارش حاضر می شود، با تأسف و دریغ" زیانكار در دنیا و آخرت زیان بیند و این زیانكاری آشكار است".

پی نوشت ها:

1- كلمات قصار 229.

2- خطبه 91، ص 78.

3- كلمات قصار 344

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.