علائم و علل بیماری MS
مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) که اختصارا به آن "ام اس" گفته می‌شود، نوعی بیماری مزمن دستگاه اعصاب مرکزی(مغز و نخاع) است، که در اثر تخریب سلول‌های عصبی ایجاد می گردد.
هر سلول عصبی یا نورون (neuron) از بخشی به نام جسم سلولی، شاخه‌ای بلند به نام "آکسون" و یک یا چند شاخه نازک و کوتاه به نام "دندریت" تشکیل شده است. اطراف آکسون و دندریت‌های هر سلول عصبی با پوشش یا غلاف مخصوصی به طور کامل احاطه شده است که به "غلاف میلین" معروف است. وظیفه این غلاف که تقریبا مشابه پوشش عایق اطراف سیم برق است، محافظت و کمک به افزایش سرعت انتقال پیام‌های الکتریکی است که در سراسر سلول‌های عصبی بدن جریان دارد.
صدمه دیدن غلاف میلین اطراف سلول‌های عصبی در هر کدام از اندام های بدن می‌تواند منجر به بروز علائم "ام اس" در آن قسمت گردد، به این شکل که با آسیب پوشش میلین، سرعت انتقال پیام‌های الکتریکی بسیار کاهش یافته و این مسئله با بروز اختلال در کارکرد طبیعی آن ها همراه می‌باشد.
این تخریب زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از گلبول‌های سفید خون(سلول‌های T،B و پلاسما سل‌ها) که جزء سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شوند و نقش دفاعی از سلول‌های بدن را دارند، از سد مغزی عبور کرده و به سیستم اعصاب مرکزی وارد شوند و به غلاف میلین سلول‌های عصبی(به جای عوامل بیگانه) حمله کرده و سبب آسیب و ایجاد لکه‌های سخت در آن ها می‌شوند. علت این واکنش"خود ایمنی" هنوز معلوم نیست.
"ام اس" به طور خاص با تخریب پوشش میلین در عصب‌های یک منطقه از بدن شروع شده و به دنبال آن، مناطق دیگری از بدن به صورت غیر قابل پیش‌بینی درگیر می‌گردد و بسته به این که چه بخشی دچار ضایعه شده یا اندازه پلاک‌های ایجاد شده روی اعصاب به چه اندازه است، فرد مبتلا علائم گوناگونی را نشان می‌دهد.
چنان چه آسیب وارده در سلول‌های مغزی باشد، حافظه، قدرت تمرکز و یادگیری مختل می‌شود، ایجاد ضایعه در منطقه مخچه، با عدم تعادل در ایستادن و حرکت مشخص می‌گردد و آسیب میلین در سلول‌های عصبی نخاع، با بروز اختلال در اندام‌ها و بافت‌هایی از بدن که با آن سلول‌های عصبی ارتباط دارند، همراه می‌باشد.
به عبارتی با آسیب دیدن غلاف میلین سلول‌های عصبی، انتقال پیام‌ها به سوی مغز یا نخاع و یا از این مراکز به اندام‌های مربوطه مختل می‌گردد، به عنوان مثال پیام مربوط به حرکت دادن انگشتان دست از بین می‌رود و هرگز به عضلات انگشتان دست که ظاهرا سالم نیز هستند، نمی‌رسد و به این ترتیب فرد قادر به تکان دادن انگشتان خود نمی‌باشد.
علائم "ام اس":
بیماری "ام اس" شامل دوره‌های فعال(حاد) و غیرفعال(مزمن) است و علائم بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت می‌باشد. درگیری و اختلالات چشمی توام با کاهش قدرت بینایی در این بیماری معمولا شایع است.
علائم "ام اس" به طور کلی شامل ضعف و گرفتگی عضلات ، وضعیت نیمه فلجی، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و خواب رفتگی دست و پاها ، حرکات غیرارادی، لرزش، اشکال در تعادل بدن، سرگیجه، مشکل در بلع غذا، اختلال در تکلم و کاهش دید می‌باشد. گاهی گوش‌ها دچار وز وز و یا کاهش شنوایی می‌گردند و مشکلات مربوط به کنترل ادرار و کار کرد مثانه و کاهش میل جنسی از جمله علائمی است که امکان دارد در بعضی بیماران مشاهده شود. اوج بروز این بیماری در سنین 20 تا 40 سالگی است و در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد.
در حال حاضر MRI بهترین روش برای شناسایی و تشخیص این بیماری است.
شایع‌ترین نوع "ام اس":
"ام اس" انواع گوناگونی دارد. شایع‌ترین نوع آن که معمولا 75 درصد افراد، به این نوع مبتلا می‌شوند به نوع "عود کننده- فروکش کننده" معروف است. در این نوع، حملات بیماری به طور ناگهانی ایجاد شده و بخش‌‌هایی از بدن بیماران را در گیر می‌کند. سپس علائم بعد از مدتی فروکش کرده و تا حدودی بهبودی ایجاد می‌شود.
حمله بعدی بیماری می‌تواند بعد از مدت کوتاهی باشد و یا سال‌ها بعد اتفاق بیافتد. اغلب مدت زمان عود بیماری و حمله شدید 24 تا 48 ساعت طول می‌کشد.
علل موثر دربروز "ام اس":
دانشمندان علل و عوامل گوناگونی را در بروز این بیماری موثر دانسته‌اند، ولی هیچ کدام از آنها هنوز به درستی ثابت نشده است. از این عوامل می‌توان به وضعیت سیستم ایمنی بیمار، وراثت و برخی از عوامل محیطی مانند ابتلا به عفونت‌های ویروسی، موقعیت جغرافیایی محل زندگی بیمار و تاثیر برخی از هورمون‌ها اشاره کرد.
تحقیقات علمی نشان داده است، افرادی که به حملات "ام اس" دچار می‌شوند، احتمالا استعداد و زمینه ابتلا را از بدو تولد به ارث برده‌اند و با داشتن زمینه ارثی، وقتی بیماری در آن ها بروز می‌کند که عوامل محیطی گوناگون نیز محرک ایجاد آن باشند. مطالعات علمی بروز این بیماری را در بین سفیدپوستان بیشتر از سایر نژادها گزارش کرده‌اند.
در زمینه تاثیر ویروس‌ها و عفونت‌های ویروسی مانند سرخجه، اوریون، آنفلوآنزا، هپانیت B و... در ابتلا به "ام اس"، متخصصین در حال انجام تحقیقات گسترده‌ای می‌باشند.
*مطالب مرتبط:
