درونی سازی شادی

امام رضا(ع) می‏فرماید: سه چیز روح انسان را جلا می‏بخشد: نگاه كردن به آب روان، به سبزه و به صورت زیبا (صورت زیبایی كه انسان از آن لذت حلال ببرد).

 ما باید قدر خودمان را بدانیم و یاد بگیریم، اگر خودمان را دوست داریم، نگاهمان را به منظره‏های بد نیندازیم. گوشمان را به شنیدن صدای ناهنجار عادت ندهیم. گوش و چشم و دهان انسان دریچه‏های ورودی جهان بیرون به جهان درونند .

7ـ ارتباط داشتن با گنجینه غنی ادبیات فارسی نیز برای آشنا شدن با راه‏های شادی و سعادت انسان بسیار اهمیت دارد

8ـ هنر اصیل نیز عامل خوبی برای كسب شادی و نشاط است. بسیاری از آهنگ‏هایی كه دانشجویان ما گوش می‏دهند، از نظر زیبا شناختی، خشن و آزار دهنده روح هستند .

9- باید بدانید پرخوری، كم خوابی، پر خوابی، خواب بعد از طلوع آفتاب نیز ـ آن چنان كه در روایات آمده است  كسالت و خمودگی می‏آورد.

10- گفتن و شنیدن لطیفه‏های سالم نیز در شادی انسان موءثر است. در روایات آمده است: یكی از معصومان از یاران خود پرسیدند: آیا با هم شوخی و مزاح می‏كنید؟ گفتند نه. حضرت به آن‏ها فرمود: كار خوبی نمی‏كنید. البته شوخی زیاد هم وقار را كم می‏كند .

بحث تعامل بین نقش فرد و جامعه در شادی، بحثی جالب است كه می‏تواند موضوع بررسی قرار گیرد. وقتی ما به اطراف خود دقت می‏كنیم، می‏بینیم كه در جامعه اطراف ما ـ با این كه جامعه‏ای دینی است و در دین ما این همه توصیه به شادی شده- شادی و نشاط در بین مردم كم‏تر دیده می‏شود. به نظر من، در این شرایط حداقل كاری كه می‏توان انجام داد این است كه جاهایی كه می‏بینیم عوامل اجتماعی مانع شادی می‏شود، با آن برخورد كنیم و سعی كنیم حق خودمان را از جامعه بگیریم، البته با رعایت اعتدال رفتاری. اما اگر دیدیم این تلاش‏ها به نتیجه نرسید، سعی كنیم درون خودمان را به صورت‏های مختلف آرام كنیم. شادی انسان سقفی است كه ستون‏های بسیاری آن را نگه داشته‏اند. سلامت جسمی، دوستان خوب، همسر و فرزندان خوب، عشق به مطالعه و... . حال اگر یكی از این ستون‏ها مشكل پیدا كرد، انسان نباید با دست خود سایر ستون‏ها را هم خراب كند؛ بلكه باید با تقویت سایر ستون‏ها از ریزش سقف ممانعت به عمل آورد. مخاطب من در این‏جا جوانان هستند. این كه جوان صبح زود از خواب بلند شود، ورزش كند، به طور منظم به فكر غذایش باشد، در زندگی‏اش برنامه و نظم داشته باشد و... این ها همه دست خود آدم است. به هر حال باید با یك دوراندیشی و تصمیم قاطع وارد كارزار شد.

* خوب، پس از چند سؤال كاربردی، مایلم دوباره بحث را به حوزه نظری بكشانم. به نظر شما، آیا ریشه شادی و نشاط در درون انسان قرار دارد یا عوامل بیرونی نقش اساسی‏تری در شادمانی انسان بازی می‏كنند؟

- مولوی جواب شما را در این بیت زیبا داده است:

اصل لذّت از درون دان نی برون                                          ابلهی دان جستن از فسق و فسون

خلاصه این كه اصل لذّت از درون است نه از بیرون. این طور نیست كه به صرف این كه در باغیم شاد هم باشیم. اگر بینشمان و هدفمان و درونمان ناشاد باشد، در ظاهر نیز ترش رو و ناشاد خواهیم بود.

* اگر شادی درون را بخواهیم موجب شادی برون قلمداد كنیم، آنگاه این حدیث را كه می‏گوید «حزن مؤمن در درون او است ولی شادی و نشاط در ظاهر او» چگونه توجیه خواهید كرد؟

- بله، این حرف هم درست است به نظر من، در این جا ما باید به تفاوت دو مقوله افسردگی و اندوهگینی اشاره داشته باشیم. آدم افسرده احساس گناه می‏كند، ناامید است، خودش را مقصر همه بدی‏ها می‏داند؛ به تعبیر دیگر، ما یك حزن سازنده داریم و یك حزن مخرب.

به نظر من، آن حزنی كه در حدیث از آن یاد شده، حزن سازنده است. بررسی گذشته و پیگیری آینده در چنین حزنی نهفته است. اما از لحاظ ظاهری به ما گفته‏اند مهم‏ترین خصوصیات یك مؤمن حسن خلق است. در احادیث داریم كه حسن خلق روز قیامت پا به پای نماز بندگان سنجیده می‏شود. در ترازوی اعمال انسان نیز هیچ چیزی از حسن خلق سنگین‏تر نیست. حسن خلق دوستان آدم را زیاد می‏كند.از امام صادق(ع) پرسیدند: حسن خلق چیست؟ حضرت فرمود: چهره گشاده، كلام زیبا، رفتار نرم و انعطاف‏پذیر. چهره گشاده پلی است برای ارتباطات سالم و سازنده با مردم. از این كه دقت خود را در اختیار ما گذاشتید، بسیار سپاس گزاریم.

قسمت اول، قسمت دوم، قسمت سوم

منبع:طوبی ، پژوهشکده تحقیقات اسلامی

مقالات مرتبط

ذهن زیبا داشته باشید

آشتی با کودک درون

آفرین به من

امروز همان روز خاص است