آموزش جغرافیا با فعالیت های عملی

برای اینكه یادگیری درس جغرافیا را ماندگارتر، سریع تر و عمیق تر و آموزش آن را لذت بخش تر نمایید، از فعالیت های عملی زیر در كلاس‏های خود استفاده كنید.

1- مهم نیست استانمان چقدر بزرگ است، اما هر استان ویژگی های مخصوص به خود را دارد. دانش آموزان می توانند با درست كردن یك جورچین (پازل) درباره ویژگی های گوناگون استان بیآموزند. بدین منظور، در ابعاد تابلوی اعلانات، نقشه استان را بزرگ كنید و به صورت قطعات یك جورچین آن را بچینید. سپس هر قطعه را به یك دانش آموز داده و از او بخواهید تا مكان قطعه خود را روی نقشه اصلی استان مشخص كند. سپس هریك در ناحیه مربوط به خود، جستجو كرده و نكات و حقایقی را در مورد ناحیه مورد نظر در پشت قطعه پازل بنویسد ضمناً تصاویری بیانگر آن ناحیه، شهرهای آن و صنعت محلی ضمیمه نماید. در پایان بچه ها یافته های خود را در اختیار بقیه قرار دهند و دوباره تكه های جورچین را كنار هم بچسبانند تا یك نقشه كامل تهیه شود. بچه ها با این روش از مطالعه ویژگی های استان هرگز گیج نخواهندشد.

2- در درس جغرافی، صفحات مناسب و انتخاب شده ای از روزنامه ها را همراه با نقشه یا اطلس جغرافیایی در اختیار بچه‏ها قرار دهید. بچه ها باید مكان مربوط به هریك از خبرها را روی نقشه نشان دهند. می توانید به عنوان یك فعالیت ریاضی از بچه ها بخواهید كه فاصله محل مورد نظر را تا شهر خودشان پیدا كنند. ضمناً برای تمرین طول و عرض جغرافیایی این دو اندازه را برای هریك از مكان های پیدا شده محاسبه كنند.

3- به هر دانش آموز یك نقشه جهان یا كشور را بدهید. (متناسب با اهداف كتاب درسی ) هرگاه دانش آموزی كتابی می‏خواند كه موضوعش به نحوی با یكی از نقاط كشور یا جهان مربوط است، باید آن استان یا شهر یا كشور را روی نقشه رنگ آمیزی كند. كتاب ممكن است از راههای زیر به مكانی مربوط شود:

1. 1ـ محل تولد مولف یا مترجم داستان باشد.
2. 2ـ داستان در آنجا رخ داده است.
3. 3ـ كتاب راجع به آن مكان اطلاعاتی به ما می دهد.

دانش آموزی كه در زمان معین، بیشترین كشورها یا استان ها را رنگ آمیزی كرده باشد، برنده اعلام می شود و جایزه ای دریافت خواهد كرد.

4- كشیدن نقشه بزرگ كشور، كف حیاط مدرسه و مشخص كردن استان ها و مراكز آنها كار مشكلی نیست. با جدول بندی حیاط مدرسه و كمی دقت و حوصله می توان این كار را انجام داد. این كار انگیزه فعالیت های زیادی را در كلاس جغرافی تقویت می كند نمونه این فعالیت ها در زیر بیان شده است.

الف ـ  بچه ها با مطالعه عمیق مكان خاصی، اطلاعات عمومی و كلی جغرافیایی خود را گسترش می دهند. لیستی از جاهای مختلف كشور تهیه كنید و از بچه ها بخواهید منطقه ای را انتخاب و به دقت تحقیق كنند. از آنها بخواهید كار دستی یا ماكتی مبتنی بر طبیعت زیستی آن استان یا منطقه تهیه كنند و آن را متناسب با ابعاد آن ناحیه در نقشه واقع در حیاط بسازند. پس از اتمام مهلت مقرر، تحقیقات و ماكت های همه بجه ها را در حیاط مدرسه روی نقشه قرار داده به نمایش بگذارید. از والدین و سایر بچه های مدرسه برای دیدن این نمایشگاه ایران گردی و شنیدن توضیحات بچه ها دعوت كنید.

ب ـ می توانید نمایشگاه غذاهای محلی ایران را ترتیب بدهید. در هر استان روی نقشه كف حیاط یك سینی بگذارید و با همكاری بچه ها، خوراكی های مخصوص آن استان را در آن قرار دهید. می توانید محل آن غذا را در هرم غذایی مشخص نمایید. همچنین محصولات كشاورزی هر استان را بهمین ترتیب نمایش دهید.

پ ـ اگر نقشه كف حیاط دقت كافی را داشته باشد، می توانید از بچه ها بخواهید فاصله شهرها را اندازه بگیرند و با ضرب در مقیاس نقشه، فاصله حقیقی شهرها را پیدا كنند.

ت ـ در نزدیكی نقشه در حیاط، یك تور بسكتبال نصب كنید. از بچه ها بخواهید در استان های مختلف بایستند و توپ را به طرف تور بیندازند و برای آن استان امتیاز كسب كنند. می توانند در زنگ تفریح در روی نقشه كشور با تكه سنگی لی لی بازی كنند.

ث ـ هنگام قرائت انشاء (تابستان را چگونه گذراندید) بچه ها را به حیاط آورده تا مسیر حركت مسافرت خود را روی نقشه كشور با گچ های رنگی مشخص كنند.

5- صفحات مربوط به هواشناسی روزنامه، نقطه شروع خوبی برای فعالیت های كلاسی است، یكی از كارها، پیگیری آب و هوای شهر در طول یك هفته یا یك ماه و رسم نمودارهایی برای نشان دادن افت و خیز درجه حرارت می باشد. در فعالیت دیگر می توان آب و هوای شهر یا منطقه دیگری از كشور یا جهان را درطول یك فاصله زمانی زیر نظر گرفت. دانش‏آموزان اطلاعات فوق را با هم مقایسه كنند و یا صحت پیشگویی های هواشناسی را بسنجند.

6- این فعالیت را با یك كره جغرافیایی انجام دهید. كره را به سمت یكی از بچه ها بیندازید. او پس از گرفتن كره باید كشور ( یا شهری) را نام ببرد كه با حرف الف شروع می شود. سپس او كره را به سمت دانش آموز دیگری پرتاب می كند و او پس از گرفتن كره نام كشوری را كه با حرف ب شروع می شود بیان می كند. فعالیت به همین ترتیب ادامه می یابد. در نوع دیگری از این فعالیت می توان ضمن گفتن نام كشور، نام قاره ای را هم كه كشور در آن قرار دارد بیان كرد.