فقر و تنگدستى در زندگی حضرت زهرا علیهاالسلام
با وجود این كه حضرت فاطمه علیهاالسلام دختر رسول خدا بود و تصوّر مىشود كه در زندگى از رفاه نسبى برخوردار بوده، ولى بر خلاف تصور، آن بانوى صبور در زندگى با فقر و تنگدستى مواجه بود و دوران سختى را مىگذراند؛ به حدّى كه ابن سعد از مورخین اهل سنّت از قول على علیهالسلام نقل مىكند كه: «لَقَدْ تَزَوَّجْتُ فاطِمَةَ وَ مالی وَ لَها فِراشٌ غیرُ جِلْدِ كَبْشٍ ننامُ عَلَیْهِ بِاللَّیْلِ و نَعْلَفُ عَلَیْهِ النّاضِحَ بِالنَّهارِ و مالی وَ لَها خادِمٌ غَیْرُها(1)؛ همانا با فاطمه ازدواج كردم در حالى كه براى من و او هیچ فرشى نبود مگر پوست گوسفندى كه شب بر روى آن مىخوابیدیم و در روز به شتر آبكش خود بر روى آن علوفه مىدادیم و به جز این شتر خدمتگزارى نداشتیم.»
همچنین اسكافى از علماى معتزلى مذهب اهل سنّت مىنویسد: روزى حضرت على علیهالسلام از فاطمه پرسید: آیا طعامى در خانه هست؟ فاطمه علیهاالسلام پاسخ داد: نه به خدا سوگند سه روز است كه براى خود و فرزندانمان حسن و حسین چیزى نداریم. على علیهالسلام فرمود: پس چرا به من خبر ندادى. ایشان فرمودند: «إنّی لاَءَسْتَحْیى مِنْ رَبّی أَنْ أُكَلِّفكَ ما لاتَقْدِرُ عَلَیْهِ؛ من از خدایم شرم مىكنم از تو چیزى بخواهم كه توانایى آماده كردن آن را نداشته باشى.» در این هنگام على علیهالسلام از خانه بیرون آمد و دینارى قرض گرفت. در میان راه مقداد را دید كه از شدت گرما آستین خود را بر روى سرش گذاشته بود، حضرت فرمود: «ما أَخْرَجَكَ فی هِذهِ الْحال و أَراكَ كَالْحیرانِ؛ چه چیزى در این حال (هواى گرم) تو را [از خانه] خارج نموده و اكنون تو را حیران و سرگردان مىبینم.» مقداد گفت: مرا معذور بدار و از من چیزى نپرس، ولى با اصرار آن حضرت گفت:
همانا دیدم كه فرزندانم از شدّت گرسنگى گریه و زارى مىكنند و من نتوانستم گریه آنها را تحمّل كنم. در این هنگام امیرمؤمنان على علیهالسلام آن دینار را به مقداد داد و سپس به طرف مسجد آمد و بعد از این كه رسول خدا صلىاللهعلیهوآله از نماز فارغ شد ماجرا را براى ایشان تعریف نمود و به همراه ایشان به سوى فاطمه علیهاالسلام آمدند. هنگامى كه رسول خدا صلىاللهعلیهوآله وارد خانه شد فرمود: «هاتی ما عِنْدَكِ یا فاطِمَةُ، قال علیهالسلام: فأَخْرَجَتْ الینا مائدةً عَلَیْها طَعامٌ طَیِّبٌ لَمْ أَرَ أَحْسَنَ مِنْهُ لَوْنا ولا أطْیَبَ رِیْحا؛ اى فاطمه آنچه را كه نزد توست بیاور.
على علیهالسلام مىفرماید: فاطمه برایمان سفرهاى گسترد كه در آن طعامى پاكیزه و طاهر بود كه تاكنون غذایى به خوشرنگى و خوشبویى آن ندیده بودم. در این موقع پیامبر صلىاللهعلیهوآله به على علیهالسلام فرمود: «هذا رِزْقٌ مِنَ اللهِ بَدَلُ دِینارِكَ(2)؛ این رزقى است از طرف پروردگار، عوض دینارى كه بخشیدى.»
پینوشتها:
1. الطبقات الكبرى، همان، ج8، ص22.
2. المعیار والموازنة، ابى جعفر اسكافى، تحقیق محمّد باقر محمودى، ص236.
منبع:
مجله مبلغان، شماره 56، علی تقوی .
