حریم مقدسات
اشاره :
نوشتار حاضر، مقاله‌ایست كه در فراخون طرح "چرا سكوت ای مسلمان" از سوی كاربران سایت تبیان ارسال شده است. این طرح در پی پاسخ به اهانت به ساحت پیامبر مهر و رحمت حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی – كه درود خدا برو و خاندان پاكش باد – در فروردین ماه سال 1387 از سوی سایت تبیان برگزار گردید.
امروزه بسیاری از جامعه شناسان به اهمیت و كاركرد انحصاری و جانشین ناپذیر دین در همه جوامع ـ اعم از سنتی و مدرن ـ اذعان كرده اند، همچنان كه بسیاری از روان شناسان به ویژه انسان گراها به گرایش درونی (غریزی ـ فطری) انسان‌ها به دیانت و پرستش تن داده اند...
امروزه همگان بر پاس داشتن مقدسات دینی (همچون نمادهای ملی و قومی) اتفاق نظر دارند. حتی اگر نگاه الاهیاتی را نیز كنار بگذاریم باز نمی‌توانیم مقدسات ادیان را كه مهم‌ترین نمادهای ملل گوناگون هستند مورد بی احترامی قرار دهیم یا حتی نادیده بینگاریم. هیچ جامعه شناسی نمی‌تواند نقش وحدت آفرین و انسجام بخش دین را نادیده بگیرد، همچنان كه دین نقش‌های اجتماعی دیگری چون برانگیزانندگی و رهایی بخشی نیز دارد. هیچ روان شناسی هم نمی‌تواند نقش دین را در ایجاد وحدت شخصیت و جلوگیری از چندگانگی و چندپارگی درونی آدمی مورد انكار قرار دهد، همچنان كه دین نقش‌های روانی دیگری همچون امنیت بخشی نیز دارد.
همین كاركردهای سترگ دین و مقدسات دینی همواره بسیاری از اصحاب ثروت و قدرت، و جویندگان جاه و مكنت را وسوسه كرده و برانگیزانده كه به جای ستیز با تقدس و تدین، از این سرمایه ارزشمند در مسیر خواست‌های خود ـ اعم از مشروع و نامشروع ـ بهره جویند...
از آنچه گفتیم می‌توان نتیجه گرفت كه هیچ جامعه‌ای را نمی‌توان از دین عاری ساخت و هیچ دینی را نمی‌توان خالی از مقدسات دانست و همواره باید مقدسات ادیان را حرمت گذاشت...
كسانی كه هنر یا آزادی بیان را مستمسكی برای اهانت به چهره ملكوتی پیامبر اسلام قرار می‌دهند، فارغ از انگیزه‌های سیاسی و ستیزه جویانه‌ای كه در ورای این رفتارها قابل رهگیری و پیگیری است، راه را برای قداست زدایی از همه ادیان و اقوام می‌گشایند و پایه هایی را متزلزل می‌كنند كه هیچ ملتی نمی‌تواند بدون تكیه بر آنها بایستد، بماند و به پیش برود. اینان محكومند و مطرود، همچنان كه اهانت كنندگان به حرم و حریم اهل بیت پیامبر اسلام نیز جایی در میان مسلمانانِ آگاه ندارند.
اینان دین را به رغم ظرفیت‌های رحمانی، عقلانی، و صلح و اصلاح طلبانه‌اش در خدمت اهداف سیاسی و نگرش‌های جزمی و كوته بینانه خود قرار می‌دهند. واكنش نسبت به این گستاخی‌ها هم باید سنجیده و توأم با درایت باشد. تردید نكنیم كه دین و معنویت در دنیای امروز راه و جایگاه خود را یافته است. دولت و شوكتی كه مسلمانان در سرزمین‌های اسلامی چون فلسطین و عراق یافته‌اند طبیعی است كه خشم بدخواهان را برانگیزد، بدخواهانی كه به هیچ دین و مذهبی تعلّق خاطر ندارند و به جای خدا، خواهش درون خود را می‌پرستند.
باید به گونه‌ای عمل كنیم كه افراطی هایی كه در هر دین و آیینی وجود دارند نتوانند دیگر متدینان را نیز با خود همراه كرده، زمام دین را در دست بگیرند. برای منزوی كردن اینان هیچ راهی بهتر از خویشتنداری و نگاهبانی از پیروزی‌های به دست آمده نیست. این پیروزی‌ها از آنِ دین یا مذهب خاصی نیست، این كلیت دین است كه مورد اقبال و استقبال قرار گرفته است. امیدِ ما این است كه فرصت‌های پیش آمده برای دین گرایان زمینه ساز رواداری مذهبی بیش‌تر باشد.
در تاریخ اسلام، یك بار شاهد به قدرت رسیدن شیعیان بویهی در قلب جهان اسلام و كانون اهل سنت، یعنی بغداد بوده ایم. همگان اذعان دارند كه در هیچ مقطعی از تاریخ اسلام چون این دوره، چنین رواداری و كثرت گرایی دینی و مذهبی ای دیده نشده است.
در محیط هایی كه در متن واقع و در عرصه عمل، تكثر وجود دارد، خواه ناخواه آستانه تحمّل بالاتر می‌رود و می‌تواند الگویی باشد برای دیگر حكومت هایی كه اكثریت نسبی دینی یا مذهبی داخلی، آنان را از جایگاه واقعی آنان در كلیت جغرافیای دینی و مذهبی غافل می‌سازد.
در خصوص اهانت به مقدسات اسلامی پیشنهاد می‌شود كه اولا كنوانسیونی بین المللی در كنار دیگر كنوانسیون‌های پذیرفته شده جهانی در محكومیت اهانت به مقدسات همه ادیان و مذاهب تدوین شود و پس از تصویب در پارلمان‌های كشورهای مختلف مبنای عمل قرار گیرد.
ثانیاً متفكران خیرخواه ادیان مختلف به چاره اندیشی پرداخته، هم تبعات اهانت به مقدسات دینی را بشناسند و بشناسانند، هم عوامل و خاستگاه‌های فكری، سیاسی و اجتماعی این گونه رفتارها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهند. گام بعدی كوشش برای خشكاندن ریشه‌های خشونت و اهانت در هر كیش و سرزمین است. همگان نیز باید از خود بیآغازند و تعلیم و تأدیب خویشتن را بر تعلیم و تأدیب دیگران مقدم بدارند، كه معلم و مؤدِّب خویشتن به اكرام و تعظیم بسی سزاوارتر است.
مرضیه شوشتری
