سكته مغزی در می زند بعد وارد می شود
می گویند سكته مغزی سومین علت مرگ و چهارمین علت ناتوانی در جهان است.
عده زیادی از افراد مبتلا به این اختلال نمی میرند، ولی سال‌های سال با نوعی ناتوانی، زندگی خود را ادامه می دهند. این بیماری در ایران هم هر سال جان هزاران نفر را می گیرد، اما به عقیده كارشناسان، مردم هنوز سكته مغزی را به خوبی نمی شناسند.
در حمله مغزی، مانند حمله قلبی بلافاصله باید به دنبال كمك بود، چون هر یک دقیقه هم برای این بیماران ارزشمند است. هر چقدر هم معالجه دیرتر شروع شود، صدمات و شدت ناتوانی بیشتر خواهد بود.
دكتر بابك زمانی، متخصص مغز و اعصاب و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی ایران در این خصوص توضیح می دهند:
علائم و نحوه شروع این نوع سكته چگونه است؟
سكته مغزی یك حادثه ناگهانی است كه در قسمتی از مغز به وجود می آید و دارای دو علت است. یكی از علل آن مربوط به پاره شدن یك رگ در داخل مغز است كه باعث ایجاد خون اضافی در داخل مغز می شود؛ یعنی سكته مغزی هموراژیك یا خونریزی دهنده(تصویر بالا).
ولی نوع مهم تر آن، این است كه در داخل رگ لخته‌ای ایجاد می شود و رگ را مسدود می كند، در نتیجه به قسمتی از مغز خون نمی رسد و همان قسمت به تدریج می میرد. به این نوع سكته، سكته مغزی ایسكمیك (تصویر پایین)هم می گوییم.
این دو نوع سكته مغزی كاملاً متضاد هم هستند، ولی سكته مغزی نوع دوم شایع‌تر است. برای همین است كه تأكید می كنم شناسایی علائم و نحوه شروع این دو نوع سكته، به‌خصوص برای پزشكان از نظر اقداماتی كه باید انجام دهند، بسیار مهم است.
در ذهن مردم علائم این اختلال شبیه چه علائمی است؟
الان مردم فكر می كنند علائم سكته مغزی به صورت فلج عمومی بدن است، ولی مهم ترین علامت این اختلال، اختلال بینایی گذرا در یك یا هر دو چشم، اختلال در راه رفتن، درد و سوزش در یك طرف بدن است.
خیلی از افراد فكر می كنند سرگیجه از علائم شروع سكته است. اصلا سرگیجه ارتباطی با سكته مغزی دارد؟
خیر، ببینید، در مورد علائم سكته مغزی 2 نكته مهم مطرح است. اول اینكه معمولاً سكته مغزی باعث كاهش سطح هوشیاری و كُما نمی شود و كسانی كه سكته می كنند یك سری علائم موضعی و عصبی پیدا می كنند که این علائم باقی می مانند یا از بین می روند.
دوم اینكه كسانی كه دچار سرگیجه می شوند، باید بدانند كه این علامت پیش آگاهی سكته مغزی نیست. سرگیجه اگر با علامت دیگری همراه نباشد، به ندرت ممكن است كه علت سكته مغزی باشد. در ضمن این علائم اگر باقی بمانند سكته مغزی اتفاق افتاده، ولی در اكثر موارد به شكل گذرا هستند. برای همین است كه ما می گوییم سكته مغزی بیماری نجیبی است كه همیشه در می زند و بعد وارد می شود. پس به او اجازه ورود ندهید. این مثالی است كه ما برای بیماران می زنیم.
در مورد تصورات غلط دیگر بیماری چطور؟
مشكلی كه الان در رابطه با نحوه برخورد با این بیماران به‌خصوص در ساعات اول وجود دارد، این است كه فشار خون بیمار دچار سكته مغزی بالا می رود، ولی مردم یا حتی پزشكان تصور می كنند باید فشار خون را در بیمار پایین بیاورند. در حالی كه در 2 تا 3 روز اول حتی ممكن است بالا بودن فشار خون برای بیمار خوب باشد ولی پایین آوردنش بسیار خطرناك است.
البته در موارد حاد پایین آوردن فشار خون این بیماران لازم است، ولی در ایران داروهای مطمئن پایین‌آورنده فشار خون وجود ندارد. علاوه بر این استفاده از كپسول آدالات برای این بیماران متأسفانه خیلی شایع شده. این كپسول در دسترس اكثر مردم قرار دارد. به طوری كه با مشاهده فردی كه نیمه بدنش فلج شده و فشار خونش بالا رفته، این دارو را زیر زبانش می ریزند. علاوه بر استفاده از این دارو، یكی از راه‌های درمانی غلط كه شاهد استفاده از آن به‌خصوص در درمانگاه‌ها هستیم، تزریق آمپول دگزامتازون به این بیماران است. این كورتون نه تنها تأثیر مثبتی ندارد، بلكه با بالا بردن قند خون باعث بدتر شدن وضعیت بیمار می شود.
عده‌ای هم نقش استرس را در این میان مطرح می كنند و معتقدند افراد پر استرس بیشتر مبتلا به سكته مغزی می شوند. شما این حرف را قبول دارید؟
خیر، هیچ ارتباطی بین این دو نیست.
شما گفتید در حال حاضر داروهایی در دسترس مردم هستند كه بالقوه برای این بیماران خطرناكند. در این شرایط داروی مناسبی كه باید سریعاً در اختیار بیمار قرار گیرد چه دارویی است؟
ببینید، تعداد زیادی از این بیماران كاندید دارویی هستند كه در 3 ساعت اول باید تزریق شود، چون می تواند از مرگ بافت‌های مغزی جلوگیری كند. این دارو كه باز‌كننده رگ است و در 3 ساعت اول استفاده می شود، در كشور ما وجود ندارد. اما در حال حاضر در اروپا و آمریكا به بیمارانی را كه زیر 3 ساعت به اینگونه واحدها می آورند، این آمپول تزریق می شود.
تزریق این آمپول چند درصد احتمال نجات بیمار را افزایش می دهد؟
از 3 یا 4 بیماری كه این آمپول به آنها تزریق شده، یك نفر به طور كامل از سكته مغزی نجات پیدا می كند. در حال حاضر هم روش‌های مختلفی است كه در همان ساعت اول برای بیمار انجام می دهند كه باز هم متأسفانه این روش‌ها در ایران نیست؛ مثلاً در مراكزی، با تحریك مكانیكی و آنژیوگرافی رگ را باز می كنند و گاهی اوقات نیز در ساعت اول بروز سكته، از بالن استفاده می كنند.
آقای دكتر، چه كار كنیم كه دچار سكته مغزی نشویم؟
این مربوط می شود به پیشگیری اولیه از بیماری . در مورد سكته مغزی چند عامل خطر‌زا وجود دارد كه ثابت شده در ایجاد سكته مغزی مؤثرند. فشار خون یكی از این عوامل و مهم ترین آنهاست. قند و چربی دو عامل مهم دیگر هستند. استفاده از سیگار، چاقی و كاهش فعالیت فیزیكی، بیماری‌های قلبی و اختلال در ضربان قلب نیز از دیگر عواملی هستند كه در بحث پیشگیری اولیه باید به آنها پرداخته شود.
با این حال چطور می شود از بروز سكته مغزی در كسی كه یك بار به آن دچار شده جلوگیری كرد؟
متأسفانه در بیمارستان‌های كشور ما كسی كه با علائم خفیف سكته مغزی مراجعه كرده، به سرعت مرخص می شود و كسی كه دارای علائم سنگین است، بستری می شود، در حالی كه این روند باید كاملاً برعكس باشد، یعنی كسی كه دارای علائم خفیف سكته است باید بستری شود و علائم او به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد تا دیگر این علائم تكرار نشوند.
*مطالب مرتبط:
