بهشت و جهنم كجاست؟
انسان در جهان ماده زندگی میكند و بسیاری از داوریها و انتظارات او هم رنگ مادی دارد. او برای هر چیز، جا و مكان مادی تصور میكند. حال اگر از او پرسیده شود كه جای مسئله 2+2=4 كجاست یا جای معادله 9 = ایكس+4 كجاست؛ در پاسخ خواهد گفت: این مسئلهای ریاضی یا معادلهای جبری است و نمیتواند جایی داشته باشد و امری است كه جنبه متافیزیكی دارد و خارج از محدوده تاریخ و مكان است؛ بلكه اساساً علوم و دانشهای بشری ذاتاً مجرد از ماده است و زمان و مكان ندارد و از جان انسان بیرون نیست. از این رو با رفتن روح از بدن، علوم هم همراه او میشوند.
بهشت و جهنم نیز از محدوده تاریخ دنیایی و زمان و مكان خارج است و قبل، بعد، كی و كجای دنیوی بر نمیدارند و چنانچه ما بخواهیم آنها را تصور كنیم، باید به تعبیرهای قرآن و احادیث معصومین علیهم‌السلام رو آورده، بگوییم: بهشت نزد سدره المنتهی است.
در احادیث فراوانی «سدر المنتهی»، «جنه المأوی»، «عرش»، «كرسی»، «معراج» و «ملكوت» همه كنار هم قرار گرفته است؛ یعنی همه در آسمانها قرار گرفته است.
بسیاری از احادیث اسلامی تأیید و تأكید میكنند كه بهشت و دوزخ هم اكنون مخلوقند. یكی از اصحاب از امام علی بن موسی الرضا علیه‌السلام پرسید: كه آیا بهشت و دوزخ هم اكنون مخلوقند؟
امام علیه‌السلام فرمود: «آری آفریده شدهاند و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله به هنگام معراج، وارد بهشت شد و دوزخ را نیز مشاهده كرد»(1)
در بسیاری از روایات مربوط به معراج پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله، به مسئله بهشت و دوزخ و وجود آنها اشاره شده و قرآن در سوره نجم در جریان معراج پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نیز به این موضوع اشاره كرده است.
روایات متعددی كه در منابع شیعه و اهل سنت درباره تولد بانوی اسلام، فاطمه زهرا سلام الله علیها آمده، نیز گواه بر این معنی است كه میگوید:
پیامبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در شب معراج وارد بهشت شد و از میوه درختان بهشتی تناول فرمود و از همان میوه، نطفه فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها منعقد شد و لذا پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله او را میبوسید و میگفت:
«از او بوی بهشت میشنوم»(2)
در حدیث دیگری از پیغمبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله تعبیر لطیفتری در این زمینه دیده میشود و آن این كه میفرماید: هنگامی كه به معراج رفتم، وارد بهشت شدم؛ در آنجا فرشتگانی را دیدم كه قصرهایی میسازند و گاه توقف میكنند، از علت این امر سؤال كردم، گفتند: ما منتظر مصالح هستیم! گفتم مصالح شما چیست؟ گفتند: ذكر «سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اكبر» كه مؤمن میگوید؛ هنگامی كه ذكر میكند، بنا میكنیم و هنگامی كه خودداری میكند، دست نگه میداریم.(3)
برای اطلاعات بیشتر به كتابهای تفسیر موضوعی قرآن و معاد درقرآن از آیت الله جوادی آملی و پیام قرآن از آیت الله مكارم شیرازی مراجعه كنید.
پی نوشت:
1. مجلسی، بحار النوار، ج 8، ص 119.
2. ذخایر العقبی، ص 36؛ مستدرك الصحیحین، ج 6، ص 156.
3. بحار النوار، ج 18، ص 375.
منبع:
نشریه پرسمان، شماره 20 - اردیبهشت 1383
