بیماری هوچکین چیست؟

هوچکین(Hodgkin) یک نوع خاص از لنفوم یا سرطان است که با رشد غیر طبیعی سلول ها در دستگاه لنفاوی همراه است. پیشرفت های جدید در زمینه تشخیص و درمان این بیماری باعث شده است که تعداد زیادی از بیماران بهبود یابند. در این بیماران با تشخیص زودرس  و درمان مناسب، میزان بهبود افزایش خواهد یافت. گر چه بیماری هوچکین ممکن است در تمامی سنین دیده شود، شایع ترین سن شیوع آن بین 20 تا 50 سالگی است.

بیماری هوچکین دریک منطقه دستگاه لنفاوی و معمولاً در گره لنفی ایجاد می شود. اگر این بیماری به موقع کشف و درمان نشود، ممکن است در تمام دستگاه لنفاوی پخش گردد. هوچکین می تواند باعث درگیری ریه، اعضای داخل شکم و استخوان ها شود. با گسترش بیماری، گویچه های سفید طبیعی کاهش یافته، در مقابله با عفونت ها اختلال ایجاد می شود. بنابر این بیماران مبتلا به هوچکین ممکن است مستعد ابتلا به عفونت ها ی گوناگون گردند.

دستگاه لنفاوی در کجا یافت می شود؟

بیماری هوچکین در دستگاه لنفاوی ایجاد می شود. دستگاه لنفاوی از شبکه عروقی کوچکی که به آنها عروق لنفاتیک می گویند، به همراه بافت های لنفاوی که محل تجمع لنفوسیت ها بوده و شامل گره های لنفاوی و بافت های دیگر می باشند، تشکیل شده است. عروق لنفاتیک مسئول باز گرداندن مایعات میان بافتی به گردش خون سیستمیک هستند. بافت های لنفاوی در بیشتر بافت های بدن به ویژه طحال، کبد، مغزاستخوان و روده یافت می شوند.

در طی مسیر عروق لنفاوی، تجمع های دانه ای شکل کوچکی از لنفوسیت ها یافت می شود که به آنها غدد لنفاوی می گویند. عمل این غدد، حذف ناخالصی ها و باکتری های موجود در لنف است.

گره های  لنفاوی در همه نقاط بدن پراکنده اند. درگردن، زیر بغل و کشاله ران  به راحتی یافت و لمس می شوند. این غدد معمولاً از دانه تسبیح بزرگتر نیستند ولی در صورت ایجاد عفونت یا بیماری های دیگر بزرگ می شوند. یک گره لنفاوی بدون درد بزرگ شده، اگر بیشتر از یک ماه باقی بماند باید به پزشک مراجعه کرد.

علل بیماری هوچکین

برخی از محققان عقیده دارند که بیماری هوچکین دراثر مقابله دستگاه دفاعی بدن در برابر یک تحریک خارجی مثل یک ویروس ایجاد می شود. این بیماری در کشورهای درحال توسعه که در آنها افراد جامعه تا زمان بلوغ تماس فراوانی با عوامل عفونت زا داشته اند، کمتردیده می شود. این بیماری در کشورهای توسعه یافته صنعتی که در آنها کودکان تا سن 10 سالگی با بیماری های شایع اطفال تماس نداشته اند، بیشتر دیده می شود. با این حال دانش ما راجع به علت بیماری هنوز ناکافی است.

تشخیص بیماری

چون علت بیماری هوچکین نا معلوم است، در حال حاضر پیشگیری ازآن امکان پذیر نیست. ولی تشخیص زود هنگام و درمان مناسب نتایج خوبی به همراه دارد.

معمولاً اولین علامت، پیدا شدن یک غده لنفاوی بزرگ و بدون درد است ک معمولاً در گردن وگاه در زیر بغل یا کشاله ران دیده می شود. این غدد لنفاوی گاه در هنگام استحمام یا اصلاح کردن موهای بدن کشف می شوند. غدد لنفاوی ممکن است در اثر عفونت ها یا بیماری های دیگر غیر از بیماری هوچکین نیز بزرگ شوند ولی غده لنفاوی که بیش از یک ماه بزرگ بماند چه دردناک باشد چه نباشد باید توسط پزشک معاینه گردد. غده لنفاوی عفونی معمولاً دردناک است.

گاه علایم دیگری نیز دربیمار مبتلا به هوچکین دیده می شود که عبارتند از:

- تب طول کشیده ای که علت آن مشخص نیست.

- عرق شبانه توجیه ناپذیر. گاه این تعریق آن قدر زیاد است که بیمار مجبور به تعویض ملحفه می گردد.

- خارش بدن

- دردهای غیرطبیعی پشت یا شکم

- کاهش وزن غیر طبیعی

- تنگی نفس

این علائم در بیماری های دیگری غیراز هوچکین نیز شایع است ولی در صورت بروز این علائم برای از دست ندادن شانس تشخیص زود هنگام این بیماری، باید به پزشک مراجعه کرد.

پس از مراجعه به پزشک، وی تاریخچه کاملی از وضعیت پزشکی فرد تهیه می کند. آنگاه معاینه پزشکی به عمل خواهد آمد. اگر حالت غیرطبیعی درگره لنفاوی مشاهده نماید، آن گره لنفاوی برداشته می شود ودر زیر میکروسکوپ مطالعه می گردد. این آزمایش مشخص خواهد کرد که ضایعه خوش خیم یا بدخیم است.

اگر نتیجه نمونه برداری مشخص کند بیماری هوچکین است، آزمایش های تکمیلی زیرانجام می شود:

- پرتونگاری قفسه سینه

- آزمایش خون

- لنفانژیوگرافی : به معنی تزریق ماده حاجب به داخل سیستم لنفاوی و سپس تهیه رادیو گرافی ازآن که نشان دهند ه وضعیت سیستم لنفاوی و میزان گسترش بیماری درآن است.

- سی تی اسکن شکم

- آزمایش مغز استخوان

- نمونه برداری از اعضای داخل شکم برای نشان دادن گسترش بیماری به این اعضاء

ممکن است انجام تمام این بررسی ها دریک فرد لازم نباشد. تصمیم گیری در باره بررسی های لازم توسط پزشک معالج صورت خواهد پذیرفت.

درمان

بیماری هوچکین به خوبی به درمان پاسخ می دهد. دربیشتر موارد بیماران به طور سرپایی درمان  می شوند. درمان بیمار می تواند با پرتو درمانی یا شیمی درمانی یا ترکیبی از هر دو صورت پذیرد.

در پرتو درمانی سعی می شود با استفاده از پرتوهای پر انرژی X یا اشعه های ناشی از کبالت در منطقه درگیر شده توسط بیماری، سلول های سرطانی با حفظ بافت های سالم از بین برده شوند. خوشبختانه درمراحل اولیه، آسیب بیماری به دستگاه لنفاوی محدود می باشد و از این رو درمان مناسب با پرتودهی به قسمتی یا تمام دستگاه لنفاوی باعث بهبود بیماران خواهد شد.

شیمی درمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی درتمام بدن استفاده می شود. پزشکان مقادیری از داروهای شیمی درمانی را استفاده می کنند که با حداقل صدمه به بافت های سالم بدن بتوان سلول های سرطانی را از بین برد. داروهای شیمی درمانی در تقسیم و رشد سلول های سرطانی اثر گذاشته و باعث تأخیر رشد سلول ها می شود و بیماران ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی را دریافت می کنند.

هر دو روش درمانی ذکر شده می تواند عوارض نامطلوبی را ایجاد نماید. پرتو درمانی ممکن است باعث واکنش پوستی، تهوع، استفراغ  و احساس خستگی شود. تمامی این عوارض را با استراحت مناسب و تغذیه خوب می توان تخفیف داد. بعد از قطع پرتو درمانی، این عوارض از بین خواهد رفت.

شیمی درمانی ممکن است باعث تهوع، استفراغ، اسهال، ریزش مو ، کم خونی ، خونریزی خود به خود، افزایش بروز عفونت وهمچنین زخم های دهانی شود. این عوارض درتمام بیماران دیده نمی شود، در تمام آنها نیز به یک شدت ظاهر نمی گردد و بعد از درمان از بین خواهد رفت.

*مطالب مرتبط:

تغذیه در سرطان غدد لنفاوی( لنفوم)