حقوق متقابل والدين و اولاد

لا تعبدون الا الله و بالوالدين احسانا 

جز خداوند يگانه را نپرستيد و نسبت به پدر و مادر نيكي كنيد. سوره بقره آيه 83

در آيات قرآن اهميت زيادي به پيوند خانوادگي و احترام و اكرام پدر و مادر و نيز توجه به تربيت فرزند داده شده است و اين به خاطر آن است كه جامعه بزرگ انساني از واحدهاي كوچكتري به نام خانواده تشكيل مي شود، همان گونه كه يك ساختمان بزرگ از غرفه ها و سپس از سنگها و آجرها تشكيل مي گردد. بديهي است هر قدر اين واحدهاي كوچك از انسجام و استحكام بيشتري برخوردار باشد، استحكام اساس جامعه بيشتر خواهد بود و يكي از علل نابسامانيهاي اجتماعي جوامع صنعتي عصر ما متلاشي شدن نظام خانوادگي است كه نه احترامي از سوي فرزندان وجود دارد نه محبتي از سوي پدران و مادران و نه پيوند مهر و عاطفه اي از سوي همسران.

منظره رقت انگيز خانه هاي سالمندان در جوامع صنعتي امروز كه مركز نگهداري پدران و مادران ناتواني است كه از كار افتاده و از خانواده طرد شده اند، شاهد بسيار گويايي بر اين حقيقت تلخ است. در اين آسايشگاهها مردان و زنان رانده شده اي بسر مي برند كه بعد از يك عمر خدمت و تحويل دادن فرزندان متعدد به جامعه، در ايامي كه نياز شديدي به عواطف فرزندان و كمكهاي آنها دارند، در انتظار مرگ روزشماري مي كنند و چشم به در دوخته اند كه آشنايي از در درآيد، انتظاري كه شايد در سال يك يا دو بار بيشتر تكرار نمي شود.

اما اسلام مردم را به رعايت حقوق خويشاوندي و پيوند با آنان و مخصوصا نيكي به پدر و مادر زياد تشويق كرده و آن را بهترين عبادتها دانسته است.

امام علي عليه السلام فرمود: فرزند را بر پدر حقي است و پدر را بر فرزند حقي ديگر.

حق پدر بر فرزند آن است كه پدر را در هر چيز مگر در نافرماني از خداوند سبحان اطاعت و پيروي كند، و حق فرزند بر پدر آن است كه نام فرزند را نيكو قرار دهد و او را با ادب و آراسته بار آورد و قرآن را به او بياموزد.

از اين بيان گهر بار استفاده مي شود كه فرزندان را بر پدر حقي است، يعني هر دو بايد به وظايف خود عمل كنند، و بهترين راهنما براي آشنايي و عمل به وظيفه، قرآن و سخنان اهل بيت عليهم السلام است.

پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستيد و به پدرومادر نيكي كنيد. هرگاه يكي از آنها يا هردو نزد تو به سن پيري برسند، كمترين اهانتي به آنها روا مدار و بر آنها فرياد مزن و گفتار لطيف و سنجيده بزرگوارانه به آنها بگو و بالهاي تواضع خويش را در برابرشان از سر محبت و لطف فرود آر و بگو: پروردگار، همان گونه كه آنها مرا در كوچكي تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده.