توصیه های تغذیه‌ای در پارکینسون
بیماری پارکینسون یا فلج رعشه‌ای اختلال مغزی است که موجب لرزش، سفتی و ضعف عضلات می‌شود. علائم زودرس بیماری پارکینسون شامل: سفتی عضلات، خستگی زودرس نسبت به حالت معمول، رعشه که به طور معمول با لرزش خفیف در یک دست، بازو و یا پا شروع می‌شود. این لرزش زمانی که بدن در حال استراحت است تشدید می‌شود، اما عموما وقتی که بدن در حال انجام فعالیت است، متوقف می‌گردد به عنوان مثال زمانی که دو انگشت شست و سبابه به هم مالیده می‌شود، لرزش وجود ندارد.
با پیشرفت بیماری علائمی مانند: ریزش آب دهان، کاهش اشتها ، سفتی عضلات در طرفین بدن، ضعف، لرزش ماهیچه‌ها، سخت ایستادن، حرکت آهسته، بی قراری، قدم‌های نامتعادل، لرزش مداوم دست‌ها و سر و به سختی خم شدن بروز می‌کند. در مراحل بعدی بیماری، شخص توانایی کنترل حرکات خود را از دست می‌دهد، فعالیت‌ها به سختی صورت می‌گیرد و به تدریج قوه ادراک نیز تحت تاثیر بیماری قرار می‌گیرد. حدود یک سوم از افراد مبتلا به پارکینسون از افسردگی رنج می‌برند. معمولاً این بیماری حدود ده سال ادامه دارد و سرانجام به مرگ منجر می‌شود که علت به‌طور عمده عفونت و یا پنومونی ناشی از آسپیراسیون است. شیوع این بیماری در مردان بیشتر از زنان است.
علل بیماری پارکینسون
علت بیماری پارکینسون ناشناخته است، هر چند در این مورد تئوری‌های زیادی وجود دارد. در مغز بیماران مبتلا به پارکینسون، دوپامین وجود ندارد(دوپامین نوروترانسمیتری است که پیام را از یک سلول عصبی به سلول دیگر می‌برد)، زیرا سلول‌هایی که این ناقل شیمیایی مهم را می‌سازند، از بین رفته‌اند. یکی از تئوری‌ها در مورد علت از بین رفتن این سلول‌ها این است که سلول‌های کبدی کارآیی خود را از دست داده و نمی‌توانند سموم را دفع کنند و این سموم روی سلول‌های مغز اثر می‌گذارند. نظریه دیگر این است که ژنتیک و سموم محیطی در بروز پارکینسون نقش دارند. رادیکال‌های آزاد نیز از علل ایجاد بیماری هستند، چون سبب اکسیداسیون دوپامین می‌شوند.
چه مواد مغذی در این بیماری موثر هستند؟
ویتامینC : یک آنتی اکسیدان است که احتمالا پیشرفت بیماری را کند کرده و نیاز به دارو درمانی را به تعویق می‌اندازد. در یک مطالعه در سال 1979 با تجویز توام 3000 میلی‌گرم ویتامین C و 3200 واحد بین‌المللی ویتامین E در روز، برای بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری بودند، پیشرفت بیماری تا بیش از سه سال کندتر شد.
ویتامین E : این آنتی‌اکسیدان به عنوان از بین برنده رادیکال آزاد، سلول‌های مغز را از آسیب حفظ می‌کند. مصرف مقادیر زیاد ویتامین C و E برای این بیماری پیشنهاد می‌شود. این مقادیر به‌طور معمول از طریق مواد غذایی تامین نشده و باید مکمل یاری صورت گیرد.
ویتامین‌های گروه B : نقش بسیار مهمی در عملکرد مغز و فعالیت آنزیم‌ها دارند.
ویتامین B5 : در انتقال سریع پیام از یک سلول عصبی به سلول دیگر دخالت دارد.
ویتامین B3 : گردش خون را در مغز بهبود می‌بخشد، ولی در صورت ابتلا به اختلالات کبدی ، نقرس و یا فشار خون بالا نباید از این ویتامین استفاده کرد.
ویتامین B6 : تولید دوپامین در مغز بستگی به وجود این ویتامین دارد، اما در صورت مصرف لوودوپا نباید این مکمل را مصرف کرد.
سلنیوم: یک آنتی اکسیدان قوی است.
کلسیم: همراه با منیزیم عمل می‌کند و برای انتقال تحریک عصبی مورد نیاز است.
- اسیدهای آمینه
L تیروزین: برای تنظیم و بهبود حالات و رفتار فرد مفید است.
L فنیل آلانین: علائم را کاهش داده و در بهبود افسردگی موثر می‌باشد. در افراد باردار و یا شیرده در موارد اضطراب بی‌مورد، دیابت، فشارخون بالا و یا فنیل کتونوری نباید مصرف شود.
L گلوتامیک اسید: برای انتقال تحریک عصبی مفید می‌باشد.
- Ginkgo Biloba : این عصاره از برگ‌های خشک درخت جینگو به دست می‌آید که بومی ایران نیز هست. اثرات بسیار مفیدی از این گیاه دیده شده، از جمله بهبود گردش خون و اکسیژن برای بهتر شدن عملکرد مغز، کاهش کرامپ‌پا، لرزش، رعشه و افزایش احساس بهبودی.
توصیه‌های تغذیه‌ای
تاکید بر مصرف منابع خام مواد غذایی در رژیم غذایی: مطمئن شوید که سه چهارم دریافت غذایی شما از مواد غذایی خام مانند دانه‌ها و مغزها است.
تاکید بر مصرف مواد غذایی حاوی فنیل آلانین: از آنجا که اسید آمینه- L فنیل آلانین ممکن است به کاهش علائم بیماری پارکینسون کمک کند، مواد غذایی مانند بادام، مغزها، ماهی، گردو، کدوتنبل، کنجد، لوبیا، نخود و عدس را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
پروتئین رژیم غذایی باید محدود شود: مقدار پروتئین رژیم غذایی باید به هفت گرم در روز کاهش یابد به جای مصرف گوشت و ماکیان، سایر منابع پروتئین مثل: جو، سویا، ماست، لوبیاها و عدس استفاده شود. در بیمارانی که لوودوپا مصرف می‌کنند، پروتئین باید بعدازظهر مصرف شود زیرا اسیدهای آمینه در این مواد غذایی ممکن است از رسیدن لوودوپا به مغز جلوگیری کنند.
در صورت مصرف لوودوپا باید دریافت ویتامین B6 کنترل شود: ویتامین B6 ممکن است با اثرات این دارو تداخل پیدا کند.
بنابراین در صورت استفاده از این دارو باید میزان دریافت مواد غذایی حاوی ویتامین B6 مانند: موز، ماهی، گوشت، جگر، جودوسر، بادام‌زمینی، سیب‌زمینی و غلات کامل کنترل شود.
تاکید بر مصرف کربوهیدرات: میزان دریافت کربوهیدرات به پروتیین 7 گرم به یک گرم است. از مصرف باقلا خودداری شود. باقلا حاوی دوپامین است و خوردن بیش از یک دوم لیوان آن به همراه دوز روزانه لوودوپا می‌تواند سبب بروز علائم ناشی از مصرف زیاد دوپامین گردد. باقلا به‌طور عمده در رژیم غذایی مدیترانه‌ای مصرف می‌شود.
تغییر سبک زندگی
ورزش: فعالیت جسمانی و داشتن تمریناتِ متوسط روزانه می‌تواند به عملکرد طبیعی عضلات کمک کند. تمرینات انتخابی مثل قدم زدن ، آهسته دویدن، شنا و حرکات کششی سبب حرکت عضلات و پمپ قلب می‌شود.
سموم: آفت کش‌ها، پاک‌کننده‌ها و سایر ترکیبات شیمیایی که به‌طور معمول در محیط زندگی استفاده می‌شوند، با بیماری پارکینسون ارتباط دارند. اگر چه ممکن است قرار گرفتن در معرض چنین موادی مکرر نباشد، ولی حتی مقادیر کم آنها هم می‌تواند مشکلاتی را در بچه‌ها، کهنسالان و افراد بیمار ایجاد کنند.
آرزو حقیقیان
کارشناس‌ارشد تغذیه
*مطالب مرتبط:
