كتاب و كتاب خوانی از منظر مقام معظم رهبری/1
-كتاب خوب میخواهیم؛ سالم و مقوی
-اگر بىفرهنگ و تاریخ بودیم...
... كتاب یك غذاست؛ ... یك نوشیدنى روح است و چنانچه مقوّى باشد، روح را تقویت مىكند. ما كه سفارش مىكنیم از این نوشیدنى بخورید، نوع نوشیدنى را معیّن نكردهایم. باید مواظب باشیم كه مبادا نوشیدنى مسموم، خطرناك، فاسد، گندیده و مضر با رنگآمیزیهاى خیلى خوب، دست مردم داده شود... .
بیست و یكمین نمایشگاه كتاب تهران ،فردا، 11 اردیبهشت، با حضور بیش از 2500 ناشر داخلی و خارجی در مصلای تهران گشایش مییابد.
رهبر معظم انقلاب طی سالیان متمادی، در دیدارهای مختلف خود و پس از بازدید از نمایشگاههای بینالمللى كتاب تهران از اهمیت مقوله كتاب و كتابخوانی گفتهاند. مروری بر این بیانات راهنمای امروز و فردای مسئولان فرهنگی كشور و عموم علاقمندان است.
كتاب خوب میخواهیم؛ سالم و مقوی!
باید به فكر باشیم و دغدغهى نوع كتابهایى كه تولید مىشود نیز در ما باشد. باید كتابِ خوب تولید شود. كتاب یك غذاست؛ یك غذاى روح است؛ یك نوشیدنى روح است و چنانچه مقوّى باشد، روح را تقویت مىكند. ما كه سفارش مىكنیم از این نوشیدنى بخورید، نوع نوشیدنى را معیّن نكردهایم. باید مواظب باشیم كه مبادا نوشیدنى مسموم، خطرناك، فاسد، گندیده و مضر با رنگآمیزیهاى خیلى خوب، دست مردم داده شود؛ بدون اینكه مردم بدانند. همانطور كه اماكن و سازمانهاى ویژه، اگر ببینند غذایى فاسد به مردم فروخته مىشود، با تولید كننده مقابله مىكنند؛ اگر كتاب فاسدى هم به مردم داده مىشود، باید با آن مقابله شود. البته من اعتقاد ندارم كه باید هر كتاب و نوشتهاى را كه با سلیقهى خاصى نمىسازد و مضر بهنظر مىرسد، جلوش را بگیریم. لكن كتب و نوشتههایى هست كه مضر بودنشان براى مردم، واضح است؛ یعنى ترویج فحشا و فساد و از این قبیل است كه براى مردم زیانآور است، نباید اجازه بدهند كه چنین كتب و نوشتههایى منتشر شود. اما بیشتر باید تلاش كرد كه كتابهاى خوب، چاپ و منتشر شود.مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بینالمللى كتاب
21/02/1372رمزگشایی یك حقیقت تاریخی
كتاب، دروازهاى به سوى گسترهى دانش و معرفت است و كتاب خوب، یكى از بهترین ابزارهاى كمال بشرى است. همه دستاوردهاى بشر در سراسر عمر جهان، تا آنجا كه قابل كتابت بوده است، در میان نوشتههایى است كه انسانها پدید آوردهاند و مىآورند. در این مجموعهى بىنظیر، آموزشهاى آسمانى، و درسهاى پیامبران به بشر، و دانشها و شناختهایى است كه سعادت بشر بدون آگاهى از آن امكان پذیر نیست. كسى كه با این دنیاى زیبا و زندگىبخش- دنیاى كتاب- ارتباط ندارد بىشك از مهمترین دستاورد انسانى و نیز از بیشترین معارف الهى و بشرى محروم است. براى یك ملت، خسارتى بزرگ است كه افراد آن، با كتاب سر و كارى نداشته باشند و براى یك فرد، توفیق عظیمى است كه با كتاب، مأنوس و همواره در حال بهرهگیرى از آن یعنى آموختن چیزهاى تازه باشد. با این دیدگاه، به روشنى مىتوان ارزش و مفهوم رمزى عمیق این حقیقت تاریخى را دریافت كه اولین خطاب خداوند متعال به پیامبر گرامى اسلام(ص) این است كه: "بخوان!" و در اولین سورهاى كه بر آن فرستادهى عظیمالشأن خداوند فرود آمده، نام قلم به تجلیل یاد شده است: "اقرأ و ربّكالأكرم، الذى علّم بالقلم".پیام به مناسبت آغاز هفتهى كتاب
04/10/1372گنجینه ثروت بشری
حقیقت آن است كه كتاب یكى از ارزشمندترین فرآوردههاى بشرى و گنجینهى بزرگترین ثروتهاى بشر یعنى دانش و تحقیق است. دین و دنیاى بشر و جسم و جان انسان، به بركت كتاب تأمین و تغذیه مىشود و فرآیند كمال بشرى به وسیلهى كتاب تحقق مىیابد. كتاب، مادر تمدنها و نیز عصارهى آنها است، و بشر با پدید آوردن كتاب، درسهاى بىشمارى را كه در كتاب تكوین بدو آموخته شده، گردمىآورد و در محیط بشرى، منتشر مىسازد و بدینگونه روزبهروز گنجینهى ثروت بشرى، غناى بیشتر مىیابد.پیام به مناسبت گردهمایى كتاب و كتابخانه
21/06/1374 حرمان عظیم پیام به مناسبت گردهمایى كتاب و كتابخانه
21/06/1374 انس با كتاب؛ هر طور شده! مصاحبه در پایان بازدید از پنجمین نمایشگاه بینالمللى كتاب تهران
17/02/1371 باید اعتراف كنیم!
در دورانى كه برخى ملتهاى دیگر به سوى دانش و پژوهش و معرفت روى آورده بودند، ملت كهن و با استعداد ما در زیر سلطهى آن انسانهاى پلید و خودپرست و زورگو و نااهل، از دانش و معرفت دور ماند و در دورهى اخیر كه حكومت دستنشانده و فاسد پهلوى همهى كارها را برابر خواست بیگانگان و دشمنان این ملت و به زیان این ملت انجام مىداد، نه تنها تلاشى براى ترویج كتاب و كتابخوانى نشد بلكه با ایجاد سرگرمىهاى ناسالم و دامن زدن به آتش غرائز جنسى در میان جوانان، این ضرورت فورى و فوتى را هرچه بیشتر، از میدان دید و توجه مردم، بیرون راندند و در یكى از بهترین دورانهایى كه شرائط جهانى، دگرگونىهاى اساسى در وضع نابسامان ملت ایران را بر مىتافت، ملت مظلوم ما را از آن محروم ساختند و كار را به آنجا رساندند كه برابر گزارشهاى همان روزگار، در شهر تهران و برخى شهرهاى دیگر، شمارهى میخانهها بیش از شمارهى كتابخانهها و كتابفروشىها و یا چند برابر آنها بود!
پیام به مناسبت آغاز هفتهى كتاب
04/10/1372به قلبم فشار میآید!
ملت ما مطالعه كردن را اصلاً جزو كارهاى بشرى نمىدانند! مثل خوراك و ورزش و دیگر چیزهایى كه جزو كارهاى معمول انسان است، مطالعه اصلاً جزو این چیزها نیست! آدم باید عنوان دیگرى داشته باشد- یا باید شب امتحانش باشد؛ یا باید معلم در مدرسه از آدم بخواهد؛ یا باید یك دانشمند باشد؛ یا باید بخواهد در جایى سخنرانى كند- تا موجب شود كه مطالعه كند! این چهقدر خسارت است!؟ واقعاً خدا مىداند من وقتى یادم مىآید- و این چیزى است كه تقریباً هیچوقت از یادم نمىرود- كه مردم ما مطالعه كردن را بلد نیستند، به قلب من فشار مىآید! از این بابت، ما چقدر داریم هر ساعت خسارت مىبینیم!؟ واقعاً این به عهدهى چه كسى است؟ در حال حاضر اینطور است كه بنده یا یك نفر مثل بنده، سالى یكبار به نمایشگاه كتاب برود و یك كلمه راجع به مطالعه بگوید؛ آنهم به شرطى كه دست یك گزارشگر خاص نیفتد؛ اینكه نمىشود!در دیدار با اعضاى گروه اجتماعى صداى جمهورى اسلامى ایران
29/11/1370 وظیفه ملی؛ واجب دینی پیام به مناسبت آغاز هفتهى كتاب
04/10/1372 كمكاریم!
وقتى انقلاب اكتبر تحقق پیدا مىكند، در طول ده پانزده سال، آنقدر كتاب و فیلم و قصه و جزوه در سطوح مختلف راجع به مبانى فكرى این انقلاب نوشته مىشود كه در كشورهایى كه باد آن انقلاب به آنها رسیده، دیگر مردم احتیاجى ندارند از كتابهاى آنها استفاده كنند! آنقدر فضاى ذهنى پرشده است كه روشنفكرهاى خود كشورها مىنشینند راجع به مبانى ارزشى و فكرى آنها كتاب مىنویسند! در سه چهار دههى گذشته، چقدر ایرانیها دربارهى مبانى فكرى انقلاب شوروى، به زبان فارسى كتاب نوشتند؛ چون دیگر اشباع شده بودند. یعنى آنها اینقدر نوشتند كه همهى روشنفكرهایى كه به نحوى از لحاظ فكرى با آنها ارتباط پیدا مىكردند، از لحاظ فكرى اشباع مىشدند و بعد یك آدم مثلاً دست به قلم و با فكر و روشنفكرى، خودش مىجوشید و مطالبى- غیر از ترجمههاى فراوانى كه از آثار آنها مىشد- مىنوشت.
سخنرانى در دیدار با مجمع نمایندگان طلاب و فضلاى حوزهى علمیهى قم
07/09/1368اینها باقی میماند!
به ادبیات فرانسه نگاه كنید؛ مطمئناً بخشى از این ادبیات، مصروف به قهرمانیهاى دوران جنگ است. چهار سال جنگ بوده، كه فرانسویها دو سه سال آن را دچار فشار بودند و شكست خوردند؛ اما انواع مختلف قهرمانیها را، هم در میدان جنگ، هم در مبارزات مردمى داخل پاریس، هم در روابط انسانى و نظایر آن، نشان دادند. شما ببینید كه اینها در رمانهاى فرانسوى چقدر تكرار مىشود. هرچند من با شعر آنها آشنا نیستم؛ اما بعضى از رمانهاى فرانسوى را كه به فارسى ترجمه شده است، خواندهام. اصلاً در بهترین رمانها و در عالیترین اثرها، نشانهى آن روزها باقى مىماند. شما ببینید دربارهى انقلاب روسیه، چقدر كتاب نوشته شده و چه حجمى از تفاخر وجود دارد و براى دیگران باقى گذاشتهاند. اینها چیزهایى نیست كه تمام بشود؛ اینها باید باقى بماند.سخنرانی در دیدار با اعضاى شوراى سیاستگذارى صدا و سیما
14/12/1369 غذای سالم و مقوی؛ لطفاً! پیام به مناسبت آغاز هفتهى كتاب
04/10/1372
اگر بىفرهنگ و تاریخ بودیم... مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه كتاب
26/02/1374 سبد خرید خانوار!
مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه كتاب
26/02/1374
كتابخانه را خریدیم!
بیانات در دیدار اعضاى همایش مرحوم حاج آقا نورالله اصفهانى
15/05/1384كاغذ؛ صرفهجویی و بازیافت مصاحبه در جریان بازدید از نمایشگاه كتاب
26/02/1374 دلم سوخت! دیدار با وزیر و مسؤولان وزارت فرهنگ و آموزش عالى و رؤساى دانشگاههاى كشور
04/10/1369 اندكى بعد از كوتاهمدت! دیدار با اعضاى شوراى عالى انقلاب فرهنگى
21/09/1368 جای كتاب؛ هیچ چیز! مصاحبه در بازدید از ششمین نمایشگاه بینالمللى كتاب
21/02/1372 چند وظیفه بزرگ! پیام به مناسبت گردهمایى كتاب و كتابخانه
21/06/1374 تولید و احیای كتابهای خوب!
آثار خوب مىمانند، در دلها جاى مىگیرند و كهنه نمىشوند. خوب هم كه مىگوییم، یعنى پاسخى به یك سؤال و یك نیاز باشد. خوب فقط معنایش این نیست كه از لحاظ هنرى خوب تنظیم شده باشد و خیلى عمیق باشد. ممكن است اینطور نباشد؛ لیكن پاسخى به یك نیاز باشد؛ مهم این است.
مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى كتاب
05/03/1377بالاتر از اینها...
سال 56 به اتفاق جمعى از دوستان بنا بود جهانبینى اسلامی را بنویسیم. بعد با تبعید بنده و بعضى دیگر از دوستان به ایرانشهر، جمع تقریباً متلاشى شد؛ لیكن بنا گذاشتیم كار را انجام دهیم. از جملهى افراد این مجموعه، مرحوم شهید باهنر بود... سال 57 كه در ایرانشهر تبعید بودم؛ یك روز مرحوم باهنر به دیدن من آمد.در دورهى تبعید، دنبالهى كارها را به ایرانشهر برده بودم تا از فراغت زمان تبعید استفاده كنم. آقاى باهنر كه به دیدن من آمد، بهعنوان سوغاتى، چند جلد از این كتابهاى تعلیمات دینى- كه آنوقت تازه درآمده بود- براى من آورد. در آن موقع این كتابها را شهید باهنر و شهید بهشتى(رحمةاللهعلیهما) و آقاى جلالالدین فارسى و امثال اینها مىنوشتند. در حقیقت مرحوم آقاى بهشتى برنامهریزى و عنوانبندى مىكرد و سپس مرحوم باهنر و آقاى فارسى تدوین مىكردند؛ كار عمده هم بر دوش مرحوم دكتر باهنر بود. ایشان آن كتابها را آورد و به من داد و گفت شما اینها را ببینید؛ ما سطح معارفى كه داریم به بچههاى دبیرستان مىدهیم، اینهاست؛ اگر شما چیزى مىخواهید بدهید، باید بالاتر از اینها باشد. آقاى بهشتى نشسته بود و تمام محتواى ذهن خودش را كه مىتوانست از مطالب اسلامى خارج كند، به زبان جوانپسند درآورده بود و در این كتاب تعلیمات دینى ریخته بود و مرحوم باهنر هم كار را ادامه داده بود؛ این سطح كمى نیست؛ این سطح خیلى بالایى است.
دیدار با اعضاى گروه ویژه و گروه معارف اسلامى صداى جمهورى اسلامى ایران
13/12/1370 ودیدار با علما و روحانیون استان همدان
15/04/1383كمیت بالا! مصاحبه در پایان بازدید از هفتمین نمایشگاه كتاب
20/02/1373 گستره نیازها و مسؤولیت دولت
البته این حرف معنایش آن نیست كه ما در زمینهى تولید و چاپ و نشر كتاب، بىمبالاتى كنیم. بىمبالاتى جایز نیست... بایستى بدانیم یك دولت، همچنان كه نسبت به بسیارى از امور مردم مسؤول است- كلّكم مسؤول عن رعیته- مسؤول وضع معیشتشان، وضع اقتصادشان، وضع سیاستشان، وضع فرهنگشان، وضع تحصیلاتشان، وضع بهداشتشان؛ مسؤول وضع ذهنشان هم هست. اگر دیدیم كه فرضاً در جامعهى ما كتابى هست كه هنرش فقط این است كه احساسات جنسى را در جوانان تحریك كند، این مضر است. این را نمىشود به عنوان اینكه یك فرآوردهى فرهنگى است، آزاد بگذاریم تا هركه خواست، تولید و عرضه كند؛ نه، این بحث خواست نیست؛ مثل مواد مخدر است. مواد مخدر هم خیلى طالب دارد. خیلیها هستند كه اگر شما مواد مخدر را به آنها دادید، استقبال مىكنند و مصرف مىكنند؛ اما بعد كه معتاد شدند، شما را لعنت مىكنند! خیلیها هستند كه اگر مواد مخدر را از آنها بگیرید، ممكن است با شما دست به یقه هم بشوند؛ ولى بعد كه با این كار توانستند از آن بیمارى نجات پیدا كنند، شما را دعا خواهند كرد. بنابراین، خواست، یك امر مطلق نیست؛ آن خواستى كه بر طبق مصلحت است، مطلوب است. تشخیص مصلحت هم به عهدهى آن كسى است كه مسؤول است.
مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى كتاب
05/03/1377استثنا
ما نمىخواهیم به مردم بگوییم شما حتماً این كتاب را بخوانید، آن كتاب را نخوانید؛ نه. انواع سلایق، انواع فكرها، انواع ذهنها، انواع استعدادها، باید در مقابل خودشان میدان بازى داشته باشند، براى اینكه آنچه را مىخواهند، بتوانند انتخاب كنند؛ اما آن چیزى كه گمراه كننده و فاسد كننده است، ما نباید اجازه بدهیم وارد میدان شود. این، وظیفهى ماست، وظیفهى دولت است، وظیفهى وزارت ارشاد است. به همین خاطر، این استثناى مطلبى است كه من گفتم: ما بایستى فرآوردهى كتابى زیاد داشته باشیم.
مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى كتاب
05/03/1377كتاب عملیاتی! مصاحبه پس از بازدید از یازدهمین نمایشگاه بینالمللى كتاب
05/03/1377
مزد بیشتر! سخنرانی پس از بازدید از نمایشگاه كتاب در حسینیهى امام خمینى(ره)
28/02/1378
جوابی نداریم!
وقتى كه یك اثر هنرى و یك نوشته و یك عكس، یك تأثیر ویرانگر اخلاقى دارد، این قابل پاسخگویى نیست. جلو این كار فرهنگى را باید گرفت؛ این آن ممیزى واجب است؛ در جنجال علیه ممیزى و سانسور نباید هدف را گم كرد... این هیچ ربطى ندارد به اینكه ما با فكر آزاد موافقیم یا مخالفیم. طبیعى است كه ما با آزادیهایى مخالفیم؛ مگر كسى شك دارد؟ ما با بعضى از آزادیها مخالفیم. ما با آزادیهاى جنسى مخالفیم؛ ما با آزادى گناه مخالفیم و این كارى است كه مردم را به این طرف سوق مىدهد. همین الان در كتابهاى ما هست؛ كتابهاى منتشر شده الان وجود دارد. اگر خوف این نبود كه با گفتن من، نام یك اثر غلطى تكرار شود، اسمش را مىگفتم. كتابى كه جوانان را بهطور واضحى، با شیوههاى هنرى، به سمت گناه سوق مىدهد! این یك مسألهى فكرى نیست كه ما بگوییم حالا این كتاب منتشر شود، ما هم جوابش را منتشر كنیم؛ این جواب ندارد!
سخنرانی پس از بازدید از نمایشگاه كتاب در حسینیهى امام خمینى(ره)
28/02/1378به اعتماد ما میآیند! سخنرانی پس از بازدید از نمایشگاه كتاب در حسینیهى امام خمینى(ره)
28/02/1378
كتاب مقدس مهاجمان فرهنگی!
دهها سال است كه نظریات پوپر در زمینههاى سیاسى و اجتماعى كهنه و منسوخ شده و دهها كتاب علیه نظریات او در اروپا نوشتهاند؛ اما در سالهاى اخیر آدمهایى پیدا شدند كه با ادعاى فهم فلسفى، شروع كردند به ترویج نظریات پوپر! سالهاى متمادى است كه نظریات حاكم بر مراكز اقتصادى دنیا منسوخ شده و حرفهاى جدیدى به بازار آمده است؛ اما عدهاى هنوز وقتى مىخواهند طراحى اقتصادى بكنند، به آن نظریات كهنهى قدیمى نگاه مىكنند! اینها دو عیب دارند: یكى اینكه مقلدند، دوم اینكه از تحولات جدید بىخبرند؛ همان متن خارجى را كه براى آنها تدریس كردهاند، مثل یك كتاب مقدس در سینهى خود نگه داشتهاند و امروز به جوانهاى ما مىدهند. كشور ما مهد فلسفه است، اما براى فهم فلسفه به دیگران مراجعه مىكنند!
سخنرانی در دیدار جوانان، اساتید، معلمان و دانشجویان دانشگاههاى استان همدان
17/04/1383كتاب انقلاب! دیدار با گروهى از اعضاى سپاه پاسداران
24/06/1381
این كتاب افسانه نیست!
سخنرانى در دیدار با فرماندهان و جمعى از اعضاى سپاه پاسداران انقلاب
18/11/1370