تشخیص رنگ ها با تکنولوژی های نوین

بسیاری از افرادی که مشکل دید رنگ دارند فقط هنگامی متوجه آن شده اند که به نحوی مورد آزمایش دید رنگ قرار گرفته اند و به عنوان مثال برای معاینات استخدامی در نیروهای نظامی، انتظامی یا خلبانی اقدام کرده اند. البته باید در نظر داشته باشیم که این افراد نقص دید رنگ خود را به خوبی جبران می کنند به نحوی که حتی در مواردی جزییاتی را می توانند ببیند که افراد یا دید رنگ طبیعی ممکن است به آن توجه نکنند، چرا که این افراد بیشتر به شکل اجسام توجه دارند تا به رنگ آنها.

در این میان استفاده از بعضی از فیلترها، عینک ها یا کنتاکت لنزهای رنگی مثلا فیلتر قرمز تا حدی می تواند مشکل این افراد را در تشخیص بعضی از رنگ های نزدیک به هم حل کند. هر چند که در حال حاضر تکنولوژی های نوین به کمک افراد کوررنگ آمده اند.

به طور کلی پیشرفت در ساخت نرم افزارهای کامپیوتری از بزرگترین دستاوردهای دهه اخیر بشری است. مایکروسافت که از بزرگترین شرکت ها در این حوزه است ابتدا سیستم عامل های داس و بعد ویندوز را وارد بازار کرد که هر ساله نیز با امکانات جدیدتر و ساده تر به منظور استفاده آسان کاربران وارد بازار می کند، ولی استفاده افراد معلول از این تکنولوژی، در اوایل چندان هم مورد  توجه نبود. کم کم طراحان و برنامه نویسان به فکر ایجاد امکانات برای استفاده معلولان از این تکنولوژی ها هم افتادند. این امکانات افرادی که مشکل های بینایی مثل نابینایان، کوررنگ ها، کم سوها، ناشنوایان و افراد دارای مشکلات فیزیکی مثل قطع عضو، از کار افتاده، افرا دارای پارکینسون و غیره را شامل می شوند.

به طور کلی افراد معلول مشکلات متعددی را برای استفاده از برنامه ها و ابزارهای اولیه دارند که از جمله آنها می توان به خواندن و عکس العمل نشان دادن به متن ها و تصاویر روی صفحه کامپیوتر، تایپ روی صفحه کیورد استاندارد T، استفاده از موس برای انتخاب تصاویر، متن و ... اشاره کرد.

در نتیجه ابزارهای کمکی ساده ای برای این افراد طراحی شده اند. نرم افزار خوانشگر صفحه کامپیوتر که متن را برای افراد نابینا می خواند و به فرد کمک می کند که از موس استفاده بکند، موس‌‌ها و کیوردهای جایگزین که برای افراد معلول هستند، نرم افزار شناخت صدا که صدای فرد را تبدیل به متن می کند و بزرگ کننده صفحه کامپیوتر که امکان استفاده را برای فرد کم سو ایجاد می‌کند از جمله این  ابزار هستند.

چه کسانی کور رنگ هستند؟

در شبکه چشم انسان دو نوع سلول حساسه به نام سلولهای استوانه ای و سلولهای مخروطی وجود دارد. این سلول ها انرژی نورانی را تبدیل به انرژی الکتریکی می کنند و آنرا از طریق عصب بینایی به مغز مخابره می کنند. سلول های مخروطی هستند که در درک رنگ ها نقش بازی می کنند.3 نوع مختلف از سلول های مخروطی وجود دارد که هرکدام از آنها به یک نوع رنگ اصلی (قرمز،سبز و آبی) پاسخ می دهد. در یک فرد طبیعی هرسه نوع سلول مخروطی فعال هستند و بنابراین یک فرد طبیعی قادر به درک هرسه رنگ قرمز، آبی و سبز و طبعا طیف کامل رنگها خواهد بود. در افرادی که اختلال دید رنگ دارند، حداقل یک نوع از این سه نوع سلول مخروطی، به صورت ناقص یا کامل کارایی نداشته و در نتیجه این افراد در تشخیص بعضی از رنگها دچار مشکل می شوند.

ورود به دنیای مجازی

اگر چه اختلال دید رنگ (کوررنگی) می تواند در اثر بیماری و به صورت اکتسایی ایجاد شود ولی تقریبا در غالب موارد ناشی از یک اختلال توارثی است و در بدو تولد وجود دارد. این اختلال ژنتیکی چون غالبا وابسته به کروموزوم های جنسی است، در نتیجه میزان بروز آن در زن و مرد متفاوت است. در خانواده فرد کوررنگ، افراد مونث معمولا بدون علامت هستند ولی می توانند حامل کروموزوم معیوب باشند و به نسل های بعدی آن را انتقال دهند، اما افراد مذکر علائم بیماری را نشان می دهند.

در این میان با توجه به امکان استفاده این افراد از تکنولوژی های روز دنیا و گسترش تحقیقات و مطالعات در این زمینه باید دید آیا این تکنولوژی ها واقعا امکاناتی را برای حضور افراد در جامعه جهانی ایجاد می کنند؟ آیا واقعا نظریات مبنی بر گسترش و شکل گیری حوزه های عمومی متعدد در اینترنت درست است؟

ابزاری استثنایی

آی پایلوت برنامه ای است که به افرادی که دارای کوررنگی هستند راه هایی برای تشخیص تصاویر چند رنگی روی صفحات کامپیوتر را می دهد. با حرکت مکان نمای موس بر روی بخش های متفاوت، آی پایلوت رنگ آن را اعلام می کند. اگر کاربر روی نام رنگی کلیک بکند، سایر بخش‌‌های مشابه نیز شروع به روشن و خاموش شدن می کنند. یا یک رنگ برجسته می شود و سایر رنگ ها تبدیل به خاکستری و سفید می شود. این برنامه کار با سایت های دارای تصاویر گرافیکی زیاد، متن‌‌های رنگی و غیره را برای افراد کوررنگ ممکن می سازد.

این برنامه همچنین برای تلفن های همراه نیز طراحی شده است که فرد کوررنگ دوربین تلفن همراه خود را در مقابل شیء نگاه می دارد و بعد آی پایلوت رنگ آن را به فرد می گوید. همچنین در پی کامپیوتری شدن روش های کنترل کارخانه ها، این برنامه به اپراتور هایی که ممکن است کوررنگ باشند امکان کار کردن را ایجاد می کند. آی پایلوت مانند پنجره ای است که روی صفحه کامپیوتر می‌‌نشیند و امکان استفاده را آسان می سازد بدون شک آی پایلوت نیز در پی پیشرفت این نوع از تکنولوژی ها  طراحی شده است.

در کنار این برنامه به سایر برنامه ها که برای افراد دارای مشکلات بینایی ساخته شده است می توان اشاره کرد از قبیل:

تی تی اس (متن به گفتار) که کامپیوتری است که با کاربر صحبت می کند. اوپتاکون که هنوز ساختش تمام نشده است ولی دارای گیره های لرزانی است که فرد با لمس لرزش آنها می تواند متون را بخواند. بریل تکولوژی ای است که می تواند خط بریل را به متن دیجیتال و برعکس تبدیل کند. علاوه بر اینها بسیاری از کیبوردهای مخصوص و برنامه های اوپن سورس را نیز باید نام برد.

ساخت این تکنولوژی ها یک بار دیگر اهمیت دنیای مجازی و ورود آن به تمام عرصه های خصوصی و عمومی زندگی بشری را تایید می کند. استفاده از این تکنولوژی ها آنقدر گسترش یافته و آنقدر وارد زندگی روزمره بشر شده است که دیگر امکانات مختص افراد خاص نیست بلکه تبدیل به حق طبیعی بشر شده است. به همین دلیل است که بحث و دغدغه استفاده معلولان به عنوان حق طبیعی شان مطرح می شود و درست همان طور که در دنیای فیزیکی برای آنها تسهیلاتی فراهم می شود، امکاناتی برای ورودشان به این دنیای جدید نیز فراهم می شود. سازمان هایی به حمایت از ایجاد این چنین تکنولوژی هایی پرداخته اند. مایکرو سافت به جمع حمایت گران از افراد معلول می پیوندد و در کنفرانس های بین المللی شرکت می کند.

علاوه بر این دیجیتالی شدن تکنولوژی ها و همان طور که اشاره شد گسترش برنامه های اوپن سورس که به افراد قابلیت تعامل در تولید را می دهد، امکان ساختن ابزار کارا و آسان و چند منظوره را فراهم آورده است، لذا خود معلولان نیز با توجه به نیازهایشان می توانند برنامه بنویسند.

منبع: جام جم