از چشم ها مراقبت كنیم
هرگاه صحبت از بیمارى هاى خطرناك مى شود، فوراً به یاد پرفشارى خون ، كلسترول بالا ، بیمارى هاى عروق كرنر و... مى افتیم، در صورتى كه بیمارى هاى مربوط به چشم، یكى از مهم ترین عواملى است كه باعث شلوغى بیمارستان ها و كلینیك هاى پزشكى مى شود.
در این مطلب تعدادى از بیمارى هاى شایع چشمى را كه بیشترین مورد نابینایى نیز مربوط به آنهاست، شرح می دهیم.
• استرابیسم (Strabismus)
یكى از شایع ترین مشكلات چشم به خصوص در كودكان است كه اگر در دوران كودكى درمان نشود، به اختلال دید دائمى منجر خواهد شد. استرابیسم یا انحراف چشم(لوچی چشم)، اختلالى است كه در آن چشم ها، وضعیت ناهمگونى نسبت به یكدیگر پیدا كرده و هر كدام از چشم ها در جهات مختلف نگاه مى كنند. در استرابیسم یكى از چشم ها مستقیم نگاه كرده و چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف مى شود.
استرابیسم دو نوع دارد:
انحراف داخلى چشم كه "ایزوتروپى" نام دارد و انحراف خارجى كه "اگزوتروپى" نامیده مى شود.
در نوع ایزوتروپى، انحراف چشم به سمت داخل بوده و بیشتر شیرخواران را مبتلا مى كند.
اگزوتروپى نیز در كودكان اتفاق مى افتد، زمانى كه به دور خیره مى شوند که معمولاً با بیمارى، خستگى و چرت زدن شدت مى یابد.
استرابیسم كودكان در صورتى كه به موقع درمان نشود، كاهش دید یا آمبلیوپى(تنبلی چشم) را به همراه خواهد داشت. آمبلیوپى را مى توان با بستن چشم تا حد كمى درمان كرد. البته اگر درمان آن به تاخیر بیافتد، كاهش دید دائمى شده و موفقیت درمان آن تا حد زیادى كاهش مى یابد.
خشكى شدید چشم، سردرد حین فعالیت چشمى و نداشتن دید مناسب به خصوص از یك چشم، از مهم ترین علائم استرابیسم است كه در كودكان دیده مى شود.
مهم ترین راه پیشگیرى از چنین عارضه اى معاینه چشم در طول دوره شیرخوارى و سنین قبل از مدرسه است. در غیر این صورت با پیشرفت بیمارى تنها جراحى است كه مى تواند كودك را از خطر كاهش دید نجات دهد.
• گلوكوم (آب سیاه چشم) (Glaucoma)
این بیمارى زمانى اتفاق مى افتد كه به دلیل خارج نشدن مایع زلالیه، فشار داخل چشم بالا می رود و عصب بینایى آسیب مى بیند. گلوكوم یكى از خطرناك ترین انواع بیمارى هاى چشم است، زیرا هیچ گونه علامت خاصى ندارد و فرد هنگامى متوجه بیمارى خود مى شود كه رشته هاى عصب بینایى كاملاً از بین رفته و دید به شدت افت پیدا کرده است.
آب سیاه دو نوع دارد كه به نوع باز و بسته تقسیم مى شود:
در نوع باز، تخلیه زلالیه به كندى صورت مى گیرد كه سبب تجمع آن و بالا رفتن سریع فشار داخل چشم مى شود. گلوكوم باز در ابتدا، علامت خاصى ندارد،ولى با پیشرفت بیمارى آرام آرام میدان بینایى محدود مى شود تا اینكه در مرحله ایى،فرد دیدش را كاملاً از دست مى دهد.
گلوكوم بسته بسیار پرعلامت است. در این نوع كه با درد چشم، تهوع، سردرد، قرمزى چشم و تارى دید همراه است، فرد مى تواند در طول مدت كوتاه، بیمارى خود را درمان كند. البته اگر موفق به شناسایى بیمارى خود در مراحل اولیه شود.
بالا بودن سن، سابقه ابتلا به آب مروارید، نزدیك بینى و استفاده از داروهاى كورتونى از دیگر عوامل ابتلا به گلوكوم است كه باید مورد توجه افرادى كه شرایط فوق را دارند، قرار گیرد.
• آب مروارید(كاتاراكت) (Cataract)
آب مروارید از نظر علمى یعنى ایجاد هر نوع كدورت در عدسى چشم. تغییر در ساختار پروتئینى چشم كه در اثر ضربه، مصرف برخى داروها، قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم نور خورشید و بالا رفتن سن اتفاق مى افتد، مهم ترین دلیل كدر شدن عدسى چشم است.
سرعت ایجاد آب مروارید، نزد افراد مختلف فرق مى كند و حتى ممكن است بین دو چشم متفاوت باشد. آب مروارید هایى كه با افزایش سن ایجاد مى شوند، طى چند سال به تدریج به وجود مى آیند. سایر آب مرواریدها كه در اثر مواردى نظیر بیمارى قند ، مصرف كورتون و واردشدن ضربه بروز مى كنند، به سرعت طى چندین ماه پدید مى آیند كه سریعاً نیز باعث كاهش دید مى شوند. معاینه دقیق و سالیانه در افراد زیر 50 سال و معاینه هر 6 ماه یك بار در افراد سالمند از مهم ترین راهكارهاى پیشگیرى از كاتاراكت به شمار مى رود.
• دژنراسیون ماكولا((Age-related Macular Degeneration (AMD)
یك بیمارى مزمن و پیشرونده كه در افراد مسن دیده مى شود و شایع ترین علت كورى در جهان است. در این بیمارى، لكه زرد یا ماكولا كه قسمت حساس به نور در شبكیه چشم بوده و مسئول دید مستقیم و كارهایى نظیر خواندن، نوشتن و رانندگى است، تخریب مى شود. این بیمارى درمان قطعى ندارد ولى با ایجاد تغییرات در رژیم غذایى و مصرف برخى از داروها مى توان از بروز آن جلوگیرى كرده یا به تعویق انداخت. پژوهش ها نشان مى دهد، مصرف مواد غذایى نظیر توئین، زیگزانتین و ویتامین هاى A، C و E خطر ابتلا به دژنراسیون ماكولا را تا حد زیادى كاهش مى دهد. یك سرى از تحقیقات نیز خبر از مفید بودن ماهى در حفاظت از چشم در مقابل دژنراسیون ماكولا مى دهد.
براى پیشگیرى از بروز این عارضه كه بیشتر در افراد مسن بالاى 65 سال دیده مى شود، موراد زیر باید رعایت شوند:
*انتخاب یك رژیم غذایى سالم كه در آن حداقل 5 واحد میوه و سبزى خورده شود.
*مصرف ویتامین هاى آنتى اكسیدانى نظیر ویتامین A، C و E كه به مقادیر فراوان در اسفناج، ذرت، هویج، زرده تخم مرغ ، شیر، جگر، سویا، جوانه گندم و انواع كلم یافت مى شود،
*كنترل وزن براى جلوگیرى از چاقى و بیمارى هایى نظیر دیابت و فشار خون بالا،
*استفاده از عینك آفتابى و كلاه مناسب براى جلوگیرى از تابش مستقیم اشعه ماوراءبنفش خورشید به چشم،
*معاینه مرتب و پیگیر توسط چشم پزشک
*مطالب مرتبط:
باورهای غلط درباره چشم(قسمت اول) و (قسمت دوم)
