گامی به سوی اعتلا و رشد انیمیشن ایران؟

گزارشی از نخستین همایش ملی انیمیشن در دانشكده صداوسیما

نخستین همایش ملی انیمیشن ایران در آستانه‌ی پنجاه‌سالگی انیمیشن با استقبال صاحب‌نظران،‌ اساتید و متخصصان این رشته روبه‌رو شد تا دست اندركاران این حرفه تصمیمی برای حركت موثر در جهت رشد و اعتلای انیمیشن كشورمان بگیرند.

آن‌چه در تمام مقالات به نوعی مشترك به نظر می‌رسید داشتن حس انتقادی بود و هركدام به نوعی بازشدن دریچه و نگاهی جدید در عرصه انیمیشن را خواستار بودند.

****

دركنار این همایش غرفه‌هایی برپا شده بود و در ابتدا غرفه مربوط به مركز گسترش سینمای مستند و تجربی جلب توجه می‌كرد كه در آن كتابچه مربوط به خلاصه ملاقات و برنامه همایش در كنار كتابچه‌ای كه در خصوص فعالیت‌های این مركز در ششمین جشنواره فجر بود، توزیع می‌شد. در كنار این غرفه، غرفه‌هایی مربوط به انتشارات دانشكده صداوسیما به ویژه درباره انیمیشن، نشریه تخصصی سیمیا و پیل بان و چند شركت رایانه‌ای به چشم می‌خورد كه هركدام علاوه بر ارایه محصولات خود، انیمیشن‌هایی را به نمایش درآورده و غرفه‌های خود را با پوسترهایی از بهترین انیمیشن‌های روز دنیا تزیین كرده بودند.

سالن همایش دانشكده صداو سیما با جمعیتی حدود 500 تن از اساتید و پیشكسوتان، صاحب نظران و دانشجویان رشته انیمیشن پر شده بود و ردیف جلو مختص مهمانان ویژه بود و صاحب نظرانی مانند وجیه‌الله فردمقدم، عباس علی ایزدی رییس دانشكده هنر، دكتر علی‌اكبر عالمی دبیر همایش و استاد دانشگاه، بهرام عظیمی، توران میرهادی، استاد مهدی علمداری و غیره در آنجا حضور داشتند.

***

در ابتدای همایش پس از ارایه چند مقاله، عباسعلی ایزدی رییس دانشكده هنر ضمن تشكر از برگزاركنندگان این همایش با بیان این‌كه روی سخن من با اساتید، مسوولان امر و دانشجویان است، گفت: كسانی كه در عرصه هنر فعالیت می‌كنند به خوبی می‌دانند كه هنر، نسبت به سایر حوزه‌های دیگر در كشورمان نتوانسته است آن‌طور كه باید حقانیت و موقعیت خود را تثبیت كند.

وی افزود: شاخه‌های مختلف هنری در كشور ما مانند جزایری دور از هم هستند كه باید تلاش شود این جزایر به هم نزدیك شود چراكه با تعامل و نزدیكی می توان هنر را به جایگاهی كه باید، رساند.

رییس دانشكده هنر با اشاره به تفاوت میان دانشجویان نسل‌های گذشته و نسل امروز اظهار كرد: دانشجوی امروز حس پرسشگری بسیار بالاتری دارد و این بسیارخوب است؛ چراكه هرچه این پرسشگری بیشتر شود، دانشجویان ما نیز تلاش خود را در این عرصه بیشتر خواهند كرد.

از آن‌جایی كه همایش با تأخیر 30 دقیقه‌یی آغاز شده بود، زمان ارایه مقالات از 20 دقیقه به 15 دقیقه تقلیل یافت كه البته به زحمت این اتفاق امكان‌پذیر می‌شد چراكه هم تعداد و هم حجم مقالات بالا بود، در این همایش كه با حضور نسل‌های مختلف انیمیشن برگزار شد، در مجموع 38 مقاله خوانده می‌شود كه آن‌چه بسیار جالب توجه است تنوع در موضوعات مقالات است به طوری‌كه هیچ‌كدام با موضوعی تكراری ارایه نمی‌شدند.

انیمیشن سنتی یا مدرن، چیستی و چگونگی در توسعه انیمیشن ایران، ارتباط ادبیات داستانی با انیمیشن، تشكیل سازمان های خلاق، اشتغال زایی در صنعت انیمیشن بخشی از موضوعات این مقالات را تشكیل می داد؛ آن‌چه در تمام مقالات به نوعی مشترك به نظر می‌رسید داشتن حس انتقادی بود و هركدام به نوعی بازشدن دریچه و نگاهی جدید در عرصه انیمیشن را خواستار بودند و از مشكلات بسیاری كه برای انیمیشن‌سازان در عرصه‌های مختلف پیش می‌آید گله كردند، كسانی نیز عدم مدیریت صحیح، احترام به اخلاق و كمبود بودجه دلیل تمام مشكلات در عرصه انیمیشن عنوان می‌كردند و افراد دیگری نیز از ایجاد «سازمان‌های خلاق» سخن به میان می‌آورند.

***

وجیه‌الله فردمقدم از پیشكسوتان عرصه انیمیشن در این همایش كه در خصوص خلاقیت و نوآوری در فیلم‌های كوتاه انیمیشنی گفت: خلاقیت بحث تازه‌یی نیست بلكه به طور اتوماتیك در حال انجام است ولی ما گاهی آن را به تاخیر می‌اندازیم .

وی افزود: باید كمی از بازدارنده ها را از خود حذف كنیم تا بتوانیم به خلق انیمیشنی كوتاه و خلاق نائل بیاییم.

فرد مقدم با بیان این كه من این روش را شخصا تجربه كرده‌ام ، اظهار داشت: صحبت از عادت و تكرار و فرسودگی از همه چیز در ابتدا برای انسان جنبه‌ی نو و بالعكس دارد و این ذهن ماست كه طوری تربیت شده است كه نتواند این نكته‌ها را كشف كند.

فیلم‌هایی كه هنرمندان كشورمان می‌سازند تكرار و فرسودی در آن‌ها موج می‌زند، گویی حرفی برای گفتن نداریم در حالی كه ما همیشه گفته ایم كه گنجینه‌ی عظیمی از ادبیات در خدمت فیلمنامه های انیمیشن است ولی كمتر كاری هنرمندانه و جهانی ارایه شده است.

این انیماتور تاكید كرد: ما باید زاویه دیدمان را به انسان‌شناسی و جهان باز كنیم. روابط انسان با انسان و انسان با هنر را طوری ببینیم كه موضوعاتی بسیار نو را با مطالعه و تحقیق بیرون بكشیم و به داستان‌پردازی‌های نیروهای بلند نپردازیم.

وی ادامه داد: برای دیدن این همه تازگی كه در داستان‌ها به وفور یافت می‌شود، صرفا در مسائل سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی و فردی خلاصه نمی‌شود ما باید ذهنمان را از مطالب قراردادی و روش‌هایی كه از كودكی به ما القاء شده است رها كنیم. در این صورت است كه می‌توانیم خلاقیت ایجاد كنیم.

فرد مقدم اظهار داشت: این گره در ذهن و شخصیت ما وجود دارد ما اول باید این گره را باز كنیم تا بتوانیم رویدادهایی را كه برای ساخت فیلم كوتاه انیمیشن لازم است كشف كنیم.

***

توران پیرهادی از پیشكسوتان عرصه انیمیشن تعلیم و تربیت نیز در سخنانی بر خارج كردن خشونت و طبهكاری از فیلم‌ها و انیمیشن‌های تلویزیون تاكید كرد و گفت: كسی كه در حوزه انیمیشن كار می‌كند هنرمند است و رسالت بزرگی د ارد وباید با تاثیر بر بیننده از آن یك انسان بهتر سازد و این محقق نمی‌شود مگر با حذف خشونت.

وی با انتقاد از كارتون تام و جری كه تماما بدجنسی را به كودكان ما یاد می‌دهد، اظهار داشت: انیمیشن ساز تنها نباید به دنبال بهره اقتصادی و شهرت باشد بلكه باید اثری ارایه دهد كه بیننده از آن برای حركتی مثبت ودرست الهام بگیرد.

پیرهادی با بیان این كه واژه‌هایی مانند برتر، نخبه و استثنایی یك دروغ بزرگ هستند، گفت: انیمیشن‌سازان ما باید بدانند كه در خدمت كه و چه هستند.

***

بهرام عظیمی نیز كه خود را جزو نسل سوم انیمیشن می‌داند، سخنان خود را با نام بردن از كسانی كه از نظر او جایشان در این همایش خالی بود آغاز كرد؛ كسانی مانند فائزه علیدوستی، حمید بهرامی، امیر علی باروتیان و غیره كه به عقیده او هر كدام به دلیل مشكلاتی كه در این عر صه با آن مواجه شدند و نتوانستند به كار ادامه دهند به خارج از كشور رفتند.

عظیمی با انتقاد از نگاهی كه جوانان ما امروز به عرصه هنر و انیمیشن در هنگام ورود به آن دارند گفت: جوانان ما فكر می‌كنند « تو» خطاب كردن و بی احترامی لازمه ورود به عرصه هنر است و متاسفانه امروز در زمینه انیمیشن و در محیط‌های هنری اخلاق و مدیریت صحیح وجود ندارد، ما كار گروهی بلد نیستیم، نسل امروز نسبت به كار خود عرق ندارد و این طوری نمی‌شود انیمیشن را پیش برد.

وی ادامه داد: بسیاری از جوانانی كه برای ورود به این عرصه پیش من آمده‌اند، هنوز نیامده در فكر خارج رفتن هستند!

این انیماتور و طراح تیزرهای تلویزیونی راهنمایی و رانندگی اظهار داشت: به من می‌گویند خوشبین باش! ولی به نظر من همین خوشبین بودن است كه كار دست ما داده است ما باید كمی رو در بایستی و تعارف را كنار بگذاریم اگر دانشجویی كاری ضعیف ارایه داد به او بگوییم.

با این‌حال، این همایش دوروزه طبق گفته‌ی حاضران آن امید دارد كه انیمیشن ایران به جایگاهی در حد و اندازه‌های كمپانی‌های بزرگ دنیا همچون دیزنی برسد. و یا به گفته توران میرهادی «انیمیشن‌سازان ما بدانند كه برای كه و برای چه كار می‌كنند» یا به قول بهرام عظیمی «می‌توان به آینده و پیشرفت انیمیشن در ایران خوشبین بود.»

منبع : ایسنا