حضرت معصومه علیهاالسلام و قم در نگاه امام خمینی(ره)
از ضریح چشمان آشنا
از هر سو كه به شهر قم پا مىگذاریم، گنبد نورآفرین و طلایى كریمه اهلبیت علیهم السلام برابر دیدگان، دل آرایى مىكند و قم را زینت مىبخشد. این خطه، خط دینباورى و دیندارى را از رهبران الهى گرفته است. شهرى شهره است كه نامش در معراج شنیده شده و عطر یادش از گلواژههاى معصومان علیهم السلام به مشام جان رسیده است. وجود عالمه آل طاها، عظمتى افزون بدان بخشیده، قم را ولایتى كرده كه همه مردمانش اهل «ولایت»اند. و دیگر شهرها غبطه والایىاش را مىخورند. این همه از بركات كریمه اهلبیت علیهمالسلام است. او چون كوثرى در كویر خط سبز سعادت و رستگارى ترسیم كرده و دلهاى عاشق را از گوشه و كنار سمت این شهر كشانده است.
در این مطلب قصد داریم از ضریح چشمان امام خمینی، آن عزیز سفر كرده، به حضرت معصومه علیهاالسلام و قم نگاهى دوباره بیافكنیم و قطراتى از امواج معرفت امام(ره) را نصیب خود بسازیم. در این بازنگرى، از واژههاى زیبایى كه در سالیان بسیار از غنچه لبان آن انسان آسمانى بیرون تراویده، استفادهمىكنیم؛ واژههاى نورانى رهبرى كه همواره خود را «قمى» و اهل قم مىدانست، به این شهر افتخار مىكرد و عالمان آن را در تمامى جهان نمونه مىدید.
قم؛ خانه آل محمد و حرم اهل بیت علیهم السلام
«آشیانه آل محمد و پناهگاه شیعیان» لقبى قدسى است كه امام کاظم علیه السلام به شهر قم داده است. حضرت موسى بن جعفر علیهماالسلام قم را دیارى خوانده كه خداوند شر دشمنان و هرگونه بدى و آزارى را از شیعیان آن دور مىكند. فرزند فرزانه امام موسى بن جعفر علیهماالسلام، رهبر كبیر انقلاب، با الهام از این سخن فرمود:
«از یزیدیان جز این انتظارى نیست كه به حریم كشور اسلامى ما و به ملت پیرو امام زمان و حتى به خانه آل محمد علیهم السلام یعنى قم تجاوز نمایند... .»
پیش از میلاد كریمه اهلبیت علیهم السلام حضرت معصومه علیهاالسلام، امام صادق علیه السلام در سخنانى تابناك فرمود:
«به زودى بانویى از فرزندان من كه فاطمه نام دارد در آنجا (قم) دفن مىشود. هر كس او را زیارت كند، بهشتبر او واجب مىشود.»
سپس قم را «مركز شیعیان» و «حرم اهلبیت علیهم السلام» نامید و حرم خدا را مكه، حرم رسول خدا را مدینه، حرم ولىخدا على(علیه السلام) را كوفه معرفى كرد و فرمود: «حرم ما نیز قم است.»
حضرت امام خمینى(ره) در سخنانى، كه در جمع گروهى از مردم مختلف قم بیان فرمود، بیش از بیست صفت ارزشمند در باره این شهر، حوزه علمیه قم و مردم آن به كار برد: «قم حرم اهلبیت است. قم مركز علم است. قم مركز تقواست. قم مركز شهادت و شهامت است. از قم علم به همه جهان صادر شده است و مىشود؛ و از قم شهادت به همه جا صادر مىشود. قم شهرى است كه در آن ایمان و علم و تقوا پرورش یافته و از آن وقتى كه قم بوده است. قم از زمان ائمه اطهار علیهم السلام مورد توجه اسلام بوده است؛ و از قم تقوا، شجاعت، شهامت و همه فضایل به همه جا صادر مىشود و صادر خواهد شد.
علمایى كه در قم من ادراك كردهام، كسانى بودند كه در دنیا نمونه بودند. در علم و در تقوا و من امیدوارم كه ادامه پیدا كند این علم و تقوا در شهر شما تا زمان ظهور امام زمان سلام الله علیه... .»
امام خمینی در فرازى دیگر، شوق سرشار خود به قم و ساكنانش را چنین بیان مىكنند:
«من هر جا باشم قمى هستم و به قم افتخار مىكنم. دل من پیش قم است و قمى و دل من پیش همه اهل تقواست و همه كسانى كه به اسلام خدمت مىكنند. من گرچه از قم مع الاسف تا یك مقدارى دور هستم، لكن به حسب قلب نزدیكم. سلام من را به اهل قم برسانید و از همه شما امیدوارم كه این نهضت را به آخر برسانید.»
قم؛ شهر قیام و نهضت
امام صادق علیه السلام فلسفه نام قم را چنین بیان فرموده است:
«از آنجا كه اهل قم با قائم آل محمد(صلی الله علیه و آله) همراه مىشوند، با او قیام مىكنند، او را یارى مىكنند. و استوار و پابرجا مىمانند، این خطه را «قم» نامیدهاند.»
از معصومان علیهم السلام علتها و تفسیرهاى مختلفى در باره نام قم بیان شده است؛ اما آنچه فلسفهاى برتر در علت نام قم بیان شده است؛ قیام و نهضت این شهر مقدس است. از دیرباز بیرق مبارزه علیه ستمگران، در این شهر بر پا بوده است. از اینرو، دشمنان بغضى دیرینه نسبت به مردم، حوزه و شهر قم داشتهاند. امام راحل(ره) در سخنى كوتاه، قم را شهرى همیشه پیشقدم در نهضت معرفى مىكند و مىفرماید:
«من در این حالى كه هستم و ملاحظه مىفرمایید، كمتر موفق شدم كه برادرهاى قمى خودم را از نزدیك ببینم و آن علاقهاى كه به این جوانها دارم... علاقه خودم را به آنها تقدیم كنم. این مسئله باید براى همه ملت، توجه به آن بشود كه امروز این مملكت به دست تواناى شماها - و مبداء آن از قم بود به دست شما افتاده است... باید خودتان به فكر آن باشید.
قم همیشه پیشقدم در امور بوده است.» این ویژگى پرفروغ سبب شد تا آن رهبر فرزانه، در روز ورود خود به این شهر، قم را «نمونه» و محل انتشار «دانش» معرفى كند و بفرماید:
«از قم علم منتشر مىشود. از قم قدرت منتشر مىشود. قم نمونه بود و من مفتخرم كه در قم هستم. من 15 سال یا قدرى بیشتر از شما دور بودم؛ لكن دلم اینجا بود. با شما بودم. شما غیرتمندان، شما پاك جوانان سرمشق همه شدید.»
آرى:
شهرها انگشترند و قم نگین قم هماره حجت روى زمین
مرقد «معصومه» چشم شهرها مِهر او جانهاى ما را كهربا
«حوزه قم» هالهاى بر گرد آن فقه و احكام خدا را مرزبان
قم همیشه رفته راه مستقیم بوده در مهد هدایتى مقیم
قم نمىبیند مگر خواب قیام تیغ قم بیگانه باشد از نیام
شهر خون، شهر شرف، شهر جهاد شهر فقه و حوزه، علم و اجتهاد
هر كجا را هر چه سیرت دادهاند اهل قم را هم بصیرت دادهاند
نقطه قاف قیامند اهل قم برق تیغ بىنیامند اهل قم
انتشارات شهر قم
انتشارات هر مرز و بوم نشان روشنى از رشد، آگاهى و بینش مردم آن سرزمین است. آنگاه كه تعداد روزنامهها، مجلات، كتابها و دیگر نوشتارهاى مفید و انسانساز یك جامعه افزایش یابد، شمار جرائم، قتل، غارت و جنایت و دادگاهها و زندانها كاستى مىپذیرد.
بىشك وقتى بسیارى نشریات به سعادت و سلامت جامعه مىانجامد كه با انگیزهاى مصلحانه و براى گشودن گرههاى فكرى فرهنگى گروههاى مختلف به ویژه جوانان، تدوین و منتشر شود، در غیر این صورت به سان تیغ دادن در كف زنگى مست خواهد بود.
حضرت امام(ره)، با توجه دادن همگان به انتشارات شهر قم، این قداست را عمق بیشترى بخشیده، مىفرماید:
«تبلیغات باید بر اساس معنویات باشد. معنویات اساس اسلام است... توجه داشته باشید كتابها و چیزهاى دیگرى كه از قم منتشر مىشود غیر از كتابهایى است كه در سایر شهرها منتشر مىشود. قم شهر علم و اسلام است. اگر خطایى از قم منتشر شود در دنیا عَلَم مىشود. این موضوع هم باید مورد توجه باشد كه از قم چیز خلافى منتشر نشود. خداوند به همه شما توفیق دهد.»
بانوان قم
نگاه تیزبین رهبرى، دقیق و حساس است و از بلنداى بصیرت به یكایك افراد و صحنهها مىنگرد. حضرت امام(ره)، كه از آغاز نهضت بر حضور تمامى گروهها به ویژه بانوان در خروش میلیونى مردمى تاكیدى شایان داشت، حضور زنان قم را در نهضت، چشمگیر مىشمرد و مىفرمود:
«نام بزرگ ملت ایران در عالم به رشد سیاسى ثبت شد. نام بزرگ قم در بین ایران به رشد سیاسى و فعالیت و جانفشانى در تاریخ ثبت شد. نام بزرگ چهار مردان در فداكارى و جاننثارى در تاریخ عالم ثبت شد. نام بزرگ بانوان ایران ثبت شد. نام بزرگ بانوان قم ثبت شد. نام بزرگ بانوان چهارمردان ثبت شد. بانوان قم و بانوان چهارمردان پیشرو این نهضت اسلامى بودند. رشد سیاسى خودشان را اثبات كردند. نهضت را راهنمایى كردند.
شما رهبران این نهضت هستید. بانوان رهبر نهضت ما هستند. ما دنباله آنها هستیم. من شما را به رهبرى قبول دارم و خدمتگزار شمایم. خداوند شما را براى اسلام حفظ كند.»
«من باید تشكر كنم از اهالى قم و از بانوان معظم قم كه در یك همچو اوقاتى كه ما گرفتار ابرقدرتها و قدرتهاى فاسد هستیم و ایران از هر طرف مورد حمله آنها هستند، شما بانوان در پشت جبهه آن فعالیتى را مىكنید كه آن سلحشوران در جبههها... این یك امرى است كه بسیار مورد تشكر است و بسیار ارزنده است و در پیش خداى تبارك و تعالى ارزندگى شایان دارد.»
منبع:
ماهنامه كوثر، ش 31، احمد لقمانى .
