بیماری سرخجه و عوارض آن
دیدن دانه های سرخ بر روی بدن به خصوص در کودکان، همیشه باعث نگرانی والدین می شود. این دانه های سرخ علل گوناگونی دارند که برخی از آنها می تواند خطرناک هم باشد. یکی از این دانه ها که باید به آن توجه شود، دانه های سرخ بیماری سرخجه است. درست است که بهار فصل زیبایی هاست، اما فصل بیماری های ویروسی پوست نیز محسوب می شود که سرخجه یکی از آن هاست.
اول دانه هایی در پوست ظاهر می شود که با تب خفیف یک روزه(38 درجه سانتی گراد) همراه است. اگر نوجوان باشید ابتدا سردرد، تب خفیف، گلودرد، سرفه های ملایم، بزرگ و حساس شدن غدد لنفاوی پشت گوش و سر را تجربه می کنید که 3 تا 4 روز ادامه دارد. دانه زدن پوست شما با پیدایش نقاط قرمز رنگ روی صورت آغاز می شود. این دانه ها به سرعت به تنه و قسمت های دیگر بدن گسترش می یابند. این دانه های خارش دار طی مدت یک روز در سراسر بدن پخش می شوند. اما عمر آن ها بسیار کوتاه است و روز دوم از صورت محو شده و تا روز سوم در سراسر بدن به کلی از بین می روند. ممکن است غدد لنفاوی پشت گوش و سر تا هفته ها متورم باقی مانند، بدون این که حساسیت و دردی داشته باشند. اگر سن تان بیشتر هم باشد، گاهی پس از محو شدن دانه ها در صورت، درد مفاصل به خصوص درد زانو، مچ و آرنج را تجربه می کنید و ممکن است تا ده روز ادامه داشته باشند. اگر این علائم را داشتید به احتمال زیاد دچار سرخجه شده اید.
از کجا می آید؟
سرخجه یک بیماری ویروسی بسیار مسری است. این بیماری می تواند باعث ایجاد ناهنجاری های مادرزادی وخیم در جنین خانم های بارداری گردد که در 4-3 ماه اول بارداری به آن مبتلا شده اند. این بیماری در همه سنین دیده می شود، ولی در کودکان شایع تر است. واکسیناسیون علیه این بیماری باعث شده است تا تعداد موارد آن به طور قابل توجهی کاهش یابد. سرخجه، سرخک آلمانی یا سرخک سه روزه نیز نام دارد، زیرا تب بیماری بعد از سه روز قطع می شود.
امان از هوای آلوده
اگر دو روز بعد از ملاقات با کودکی شنیدید که او سرخجه گرفته منتظر باشید که نوبت شما هم برسد. سرخجه از طریق هوای آلوده به ویروس بیماری زا منتقل می شود، چرا که هوای اتاق به طور معمول با ترشحات ریز و قطره های کوچک حلق و بینی فرد بیمار آلوده شده است. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم دوره واگیر بیماری از هفت روز پیش از بروز علائم و ضایعات پوستی تا پنج روز پس از بروز علائم بیماری به طول می انجامد. خیلی زود منتظر بروز بیماری نباشید، زیرا دوره نهفتگی بیماری بین 17-14 روز می باشد و حتی ممکن است تا 21 روز طول بکشد؛ یعنی به طور متوسط 3- 2 هفته پس از تماس با فرد بیمار و یا ترشحات حلق و بینی وی، علائم بیماری در شما آشکار می شود. ویروس سرخجه در تمامی طول سال وجود دارد، اما انتشار آن در فصل های زمستان و بهار بیشتر است. واکسیناسیون ناقص، زندگی در مکان های عمومی مانند مدارس یا مهدکودک ها و ضعف دستگاه ایمنی ناشی از بیماری ها یا دارو موجب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می شود.
تشخیص اشتباه
اگر در روزهای نخست، پزشک شما در تشخیص خود تردید داشت زیاد خرده نگیرید، زیرا سرخجه از نظر علائم ظاهری شبیه به بیماری های سرخک، مخملک تعداد زیادی از عفونت های پوستی و مونو نوکلئوز عفونی است و به تبع آن، تشخیص دشوار می شود.
در حقیقت تشخیص بالینی سرخجه در اغلب مواقع درست انجام نمی شود. در موارد حاد بیماری، تنها با کمک آزمایشگاه می توان بیماری را تشخیص داد. تشخیص بیماری بر اساس افزایش پادتن های اختصای ضدویروس سرخجه در دو بار آزمایش تایید می شود. در فاصله 2-1 هفته پس از ظهور ضایعات پوستی، می توان ویروس را از ترشحات گلوی بیمار جدا کرد.
خون، ادرار و مدفوع بیمار می تواند حاوی ویروس باشد، اما جدا کردن ویروس بسیار وقت گیر بوده و به 14 -10 روز وقت احتیاج دارد. برای تشخیص سرخجه ی مادرزادی، در نوزاد تازه متولد شده می توان خون بیمار را مورد آزمایش قرار داد و در صورت وجود آنتی بادی اختصاصی ضدویروس سرخجه در یک نمونه خون، بیماری را تشخیص داد.
یک بار امتحان کافیه!
هر فرد با یک بار مبتلا شدن به بیماری سرخجه، برای تمام عمر نسبت به این بیماری مصونیت می یابد. کسانی که پس از یک سالگی نیز از واکسن سرخجه استفاده کرده باشند، مصونیت دائمی پیدا می کنند.
نوزادانی که مادران شان به سرخجه ایمنی دارند، به طور معمول پادتن های مادری را 9-6 ماه پس از تولد، در خون خود دارند و علیه سرخجه مصون هستند.
این بیماری بر خلاف ظاهر پر سر و صدای خود، معمولاً به درمان نیاز ندارد. پزشکان معمولاً استراحت و افزایش مصرف مایعات را توصیه می کنند. ممکن است برای ناراحتی خفیف مصرف داروهای بدون نسخه نظیر استامینوفن کافی باشد. افراد زیر 18 سال نباید از آسپرین استفاده کنند. تحقیقات نشان داده که در کودکان، بین مصرف آسپیرین در بیماری های ویروسی و بروز نوعی ناراحتی مغزی به نام"سندرم ری" (Ray Syndrome) (1) ارتباط وجود دارد.
به بیمار توصیه می شود با بر طرف شدن تب، از بستر بیرون نیاید و تا روز بعد از برطرف شدن بثورات پوستی، فعالیت های خود را محدود کند و تا یک هفته پس از ناپدید شدن بثورات از تماس با دیگران خودداری کند.
بهترین روش پیشگیری از سرخجه، واکسن است. اکنون کودکان در ایران علیه سرخجه واکسینه می شوند. این واکسیناسیون حدوداً در 15-12 ماهگی انجام شده و نوبت یادآور آن در سنین 6-5 سالگی یا 15-11 سالگی ترزیق می شود.
بسیاری از جوانان و نوجوانان تصور می کنند که نسبت به بیماری سرخجه مصونیت دارند، حال آن که به یاد نمی آورند در دوران کودکی به این بیماری مبتلا شده اند و یا واکسن آن را تزریق کرده اند یا خیر؟ اما دانستن این مطلب به خصوص برای خانم های باردار بسیار اهمیت دارد.
خانم های غیر باردار در سنین باروری، اگر قبلاً به این بیماری مبتلا نشده باشند یا واکسن آن را دریافت نکرده باشند، باید علیه این بیماری واکسینه شوند(البته تا سه ماه پس از دریافت واکسن نباید حامله شوند).
خانم های جوان اگر در مورد واکسینه یا مبتلا شدن به سرخجه در دوران کودکی خود شک دارند باید آزمایش خون بدهند تا مشخص شود که آیا در خون آن ها پادتنی علیه سرخجه وجود دارد یا خیر؟ چنانچه پادتنی پیدا نشد، باید در اولین فرصت، خود را واکسینه کنند.
به خانم های بارداری که در تماس با بیمار مبتلا به سرخجه بوده اند و قبلاً مبتلا نشده یا واکسن دریافت نکرده اند، باید گاماگلوبولین (پادتن) تزریق شود. اگر گاماگلوبولین بدون تأخیر پس از تماس با فرد آلوده تزریق شود، ممکن است از بروز بیماری پیشگیری کرده یا شدت آن را کاهش دهد.
پی نوشت:
(1) سندرم رای معمولا کودکان و نوجوانانی را گرفتار می کند که در حال بهبودی از یک بیماری عفونی(اغلب آنفلوآنزا و آبله مرغان) می باشند. کودکان 5 تا 15 ساله بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
*مطالب مرتبط:
