رؤیاى هندى ها در رقابت هاى جدید تسلیحاتى
طرح ها و برنامه هاى اخیر هند براى ایجاد یك سپر دفاع ضدموشكى نگرانى تازه اى را درباره آغاز رقابت تسلیحاتى در آسیا و تأثیر ات آن بر توازن راهبردى منطقه برانگیخته است.
گزارش هاى مربوط به این برنامه و نیز تمایل آمریكا براى كمك به هند در ایجاد ظرفیت دفاع ضدموشكى سبب تشویش در چین و پاكستان شده است. روسیه نیز كه یكى از شركاى دفاعى مهم هند است با نگرانى فزاینده اى تحولات اخیر را دنبال مى كند. با این حال تردیدهاى زیادى درباره كارایى سیستم هاى دفاع ضدموشكى هند وجود دارد.
پس از آزمایش هاى موفق موشك هاى رهگیر در سال هاى2006 و ،2007 هند مدعى است كه ظرفیت و توان موشك هاى ضدبالستیك (ABM) خود را توسعه داده و تا سال 2011 عملیاتى خواهد شد.
وى.كى. ساراسوات رئیس سازمان تحقیقات و توسعه دفاعى هند (DRDO) به مطبوعات این كشور گفته است سازمان وى در حال توسعه یك سیستم مستحكم دفاع ضدموشكى است كه قابلیت رهگیرى سریع موشك هاى بالستیك از فاصله 5 هزار كیلومترى و بیشتر را داراست.
در جریان تمرینات دفاع هوایى Prithvi PADE در سال 2006 یك آزمایش ضدموشكى در ارتفاع بالا صورت گرفت كه در آن یك موشك رهگیر اصلاح شده Prithvi موسوم به AXO با موفقیت یك موشك بالستیك Prithvi را رهگیرى كرد. این آژانس همچنین یك موشك دفاع پیشرفته هوایى (AAD) را كه براى رهگیرى در ارتفاعات پائین تر كاربرد دارد، با موفقیت آزمایش كرد.
به گفته منابع، آزمایش هاى دیگرى براى ماه آوریل برنامه ریزى شده است كه در آن دو رهگیر، یك موشك را هدف قرار مى دهند. گزارش ها حاكى است كه هند در حال توسعه سیستم هاى پرسرعت 1- AD و 2 - AD در چارچوب موشك هاى ضدبالستیك است. آجى وى لله كارشناس مؤسسه مطالعات و تحلیل هاى دفاعى در دهلى نو، به رغم نگرانى هاى موجود درباره احتمال آغاز مسابقه تسلیحاتى در منطقه، به پتانسیل برنامه ضدموشكى هند امیدوار است.
وى گفت: «با حضور قدرت هاى هسته اى در همسایگى هند، این كشور نیاز دارد كه تمركز خود را از قابلیت هاى متعارف دفاعى به سوى یك سیستم دفاع موشكى به عنوان بخشى از سیاست ملى بازدارندگى تغییر دهد.»
وى افزود: «یك سیستم دفاع موشكى عملیاتى نگرانى هاى امنیتى هند را بویژه درباره هجوم خارجى، خواه توسط یك كشور دشمن باشد یا یك بازیگر غیردولتى، تا حد زیادى كم مى كند. پاكستان و چین داراى موشك هاى قابلیت حمل كلاهك هاى هسته اى هستند كه مى توانند بسیارى از شهرك هاى هند را در فواصل پروازى بسیار كوتاه هدف قرار دهند. هند مدت ها پیش از آزمایش هسته اى خود در سال 1998 فعالیت پنهانى درباره ایجاد سیستم دفاع موشكى را آغاز كرده بود. تأكید فزاینده چین و پاكستان بر توسعه توان موشكى خود، هند را ترغیب به كار بر روى سیستم دفاع ضدموشكى كرد. پس از آزمایش AAD در ماه دسامبر، مقامات ارشد دفاعى هند اعلام كردند كه به باور آنها سیستم جدید این كشور قابلیت رهگیرى موشك هاى نوع 9- M و 11- M را كه در زرادخانه هاى كشورهاى همسایه وجود دارد، داراست.
پاكستان نیز با گوشه چشمى به توسعه موشك هاى ضدبالستیك در هند، به تعدیل و تقویت زرادخانه موشك هاى داراى قابلیت حمل كلاهك هاى هسته اى خود ادامه مى دهد و موشك هاى غورى، غزنوى و بابور از سرى موشك هاى بالستیك و كروز را توسعه مى دهد. اما هنوز معلوم نیست كه پاكستان قابلیت كنونى سیستم ضدموشكى خود را حفظ مى كند یا بر روى توسعه آن كار مى كند.
قابلیت هاى واقعى هند
ناظران معتقدند كه هند با تبدیل قابلیت هاى موشكى فعلى اش به یك سیستم رهگیرى كارآمد در پى ورود به باشگاه كشورهایى است كه داراى سیستم هاى ضدموشكى عملیاتى و فعال هستند. هند به سیستم ارو (Arrow) اسرائیل نیز علاقه نشان داده است اما آمریكا فروش سیستم كنترل ترنج زرد و رادار كاج سبز از اسرائیل به هند را مسدود كرد. با این حال، بعدها اسرائیل دو رادار كاج سبز را براى تقویت رادار دوكاره رهگیرى دوربرد هند (LRTR) به دهلى نو ارائه كرد.
با این همه تردیدهاى زیادى درباره كارایى سیستم دفاع موشكى هند با تكیه بر دانش بومى وجود دارد. این چون و چراها نشأت گرفته از سوابق DRDO است كه در پروژه موشك هاى ضدهوایى «تریشول» و «آكانش» با مشكلات و نقصان هاى فنى مواجه شد. با وجودى كه اسرائیل و فرانسه كمك هاى فنى به هند ارائه داده اند اما كارشناسان هنوز بدبین هستند. ناتان هیوز تحلیل گر مؤسسه استراتفور معتقد است كه سیستم دفاع ضدموشكى ضدبالستیك چیزى نیست كه DRDO از عهده عملى ساختن آن برآید.
وى گفت: «من چیزى ندیده ام كه حاكى از آن باشد كه DRDO قابلیت دسترسى به این سطح از پیچیدگى تكنولوژیكى را داشته باشد همچنین این آژانس برنامه دقیقى براى ایجاد قابلیت هاى كافى و كارآمد BMD نداشته است.»
هیوز ادامه داد: «حتى آمریكا نیز كه در 3 دهه گذشته بیش از یك صد میلیارد دلار روى فناورى هاى موشكى صرف كرده است و به طور پیوسته روى این قابلیت كار كرده، هنوز نتوانسته است یك سپر دفاعى نفوذناپذیر ایجاد كند.»
دبا موهانتى كارشناس بنیاد ناظر تحقیقات در دهلى نو دیدگاه نسبتاً مشابهى دارد اما وى درباره توانایى DRDO براى توسعه رهگیرى هاى كارآمد ضدموشكى اندكى خوشبین است. وى اظهار داشت: «توسعه و استقرار یك سیستم ضدموشكى چند لایه كه كارایى و قدرت زیادى داشته باشد، در یك مدت بسیار كم دشوار است. اگر هند درهاى خود را به روى بازیگران خارجى و خصوصى براى جلب كمك هاى تكنولوژیكى از آنها بگشاید شاید بتواند با موفقیت سیستم ضدموشكى اش را توسعه دهد.»
نگرانى هاى منطقه اى
تحلیلگران دفاعى بیم آن دارند كه قابلیت هاى بالاى ضدموشكى هند سبب بى ثباتى در منطقه جنوب آسیا شده و رقابت تسلیحاتى و توسعه سیستم هاى تسلیحاتى در سایر كشورهاى منطقه را در پى داشته باشد.
هیوز افزود: «اگر هند یك سیستم دفاعى ضدبالستیك داشته باشد به طور قطع موجب سراسیمگى پاكستان خواهد شد، حال فرقى نمى كند كه این سیستم چقدر مؤثر و كارآمد باشد.»
با این وجود وى نگرانى هاى چین در رابطه با همكارى هاى هند و آمریكا درباره این سپر موشكى را كم اهمیت مى داند. وى بر این باور است كه چین به جاى نگرانى درباره این قابلیت هند باید نگران توانایى هاى ژاپن در دفاع موشك هاى ضدبالستیك باشد زیرا قابلیت هاى فزاینده ژاپن مستقیماً توان بازدارندگى پكن در برابر واشنگتن را تحت تأثیر قرار داده و كاهش مى دهد.
موهانتى اضافه كرد: «از آنجا كه شكاف تكنولوژیكى میان پكن و دهلى نو كمتر مى شود چین با دقت قابلیت دفاع موشكى هند را تحت نظر گرفته است اما ماجراى جالب تر آن است كه ببینیم پاكستانى ها چگونه قابلیت هاى دفاعى خود را بالا مى برند. بدون تردید هم چین و هم پاكستان به احتمال زیاد تلاش خواهند كرد كه قابلیت هاى هجوم موشكى خود را افزایش دهند تا از این طریق توان بازدارندگى راهبردى را حفظ كنند.»
شركاى احتمالى
رابرت گیتس وزیر دفاع آمریكا در جریان سفر اخیرش به هند گفت: «ما بحث درباره نیازمندى هاى هند در عرصه دفاع موشكى و زمینه هاى همكارى را تازه شروع كرده ایم.» وى تأكید كرد كه هرگونه نتیجه اى درباره توسعه سیستم ضدموشكى هند علیه كشور خاصى نخواهد بود.»
اما نباید فراموش كرد كه برنامه هاى دفاعى بومى هند سابقه خوبى ندارد و پروژه هاى بلندپروازانه بسیارى هستند كه یا متوقف مانده اند یا به تعویق افتاده اند. ساوا سوات پدر برنامه موشك هاى رهگیر هند ضمن ابراز اعتماد به توسعه موشكى اخیر در هند عنوان كرده كه كمك هاى آمریكا نیز ضرورى است.
شركت لاكهید مارتین Lockheed Martin كه پیشگام تولید سیستم هاى ضدموشكى تاد و پاتریوت است در نظر دارد براى توسعه سپر موشكى هند با DRDO همكارى كند. در اوایل ماه فوریه، ریچارد كركلند از مسئولان بلند پایه لاكهید مارتین اعلام كرد كه مذاكرات مهمى درباره همكارى هاى آینده با دولت هند و نمایندگان صنایع دفاعى صورت گرفته است.
شریك احتمالى دیگر هند در توسعه سپر ضدموشكى اسرائیل است. در سال هاى اخیر پروژه هاى دفاعى مشتركى میان هند و اسرائیل در زمینه سیستم هاى دفاع ضدموشكى و رادارهاى پیشرفته وجود داشته است. هرگونه قرارداد احتمالى با آمریكا و اسرائیل مخالفت هاى سیاسى گسترده اى را در هند، بویژه از سوى احزاب چپ گرا برخواهد انگیخت. اما باید منتظر ماند تا دید كه با توجه به فناورى هاى وعده داده شده و چالش هاى موجود، هند به سیستم دفاع ضدموشكى دست مى یابد یا نه.
هرمز برادران
