اهل کتاب و مستأمنین
اسلام و اقلیتهای مذهبی
(1)
دین اسلام با تأكید بر رعایت اصول اخلاقی و انسانی در معاشرت با اقلیتهای دینی، به حقوق متقابل آنان و حكومت اسلامی توجه بسیار دارد.
از منظر اسلام، اقلیتهای دینی در برابر حكومت از حقوق زیر برخوردارند:
1- حقوق سیاسی و مدنی شامل: حق برخورداری از امنیت، استقلال در احوال شخصی، تساوی در برابر قانون و …
2- حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شامل: آزادی در انجام مراسم دینی، حق دارا بودن شغل، مسكن و … .
در كنار امتیازات بالا، وظایف اقلیتهای غیر مسلمان به اختصار عبارتند از:
پرداخت حقوق شهروندی همچون مالیات، پذیرش مقررات حاكم بر كشورهای اسلامی، عدم اختلال در امنیت ملی، عدم تظاهر به منكرات در جامعه و زیان نرساندن به مسلمانان.
همچنین در صورت پایمال كردن حق‌ا… توسط هر یك از آنان، مجازات بر عهده همكیشان مجرم بوده و اگر مرتكب حق‌الناس شوند، طبق احكام اسلامی مجازات خواهند شد.
در این سلسله مطالب به بررسی نحوه معاشرت با اقلیتهای دینی و حقوق متقابل اقلیت‌ها و حكومت اسلامی می‌پردازیم.
از آن‌جا كه این مطالب در فقه مطرح شده است و فقیهان اصطلاحاتی خاص برای آن در نظر گرفته‌اند، پیش از آغاز بحث، توضیح برخی از مفاهیم و اصطلاحات اصلی سودمند می‌نماید.
* * * * *
مفاهیم و اصطلاحات
از مفاهیم و اصطلاحات مهم این بحث عبارت است از:
اهل كتاب:
پیروان ادیان یهود، مسیحیت و زرتشتی اصطلاحاً اهل كتاب خوانده می‌شوند.
اسلام ادیان سه‌گانه یاد شده را به رسمیت می‌شناسد و برای پیروانشان حقوق و آزادی‌هایی در نظر گرفته است. آثار به رسمیت شناخته شدن این ادیان، همان حقوقی است كه در مطالب آینده بررسی خواهد شد.
اهل ذمه:
ذمه به معنای پناه است. اهل ذمه غیرمسلمانانی هستند كه براساس پیمان با حكومت در كشور اسلامی ساكن می‌شوند. در این پیمان، حكومت و غیر مسلمانان متعهد می‌گردند اموری را به سود یكدیگر مراعات كنند. این نوع قراردادها دائمی است. تا وقتی اهل ذمه به تعهدات خویش پایبندند، حكومت نمی‌تواند بدون توافق با آن‌ها قرارداد را نقض و آنان را از كشور اخراج كند.
این پیمان كه قرارداد ذمه نام دارد، شبیه قرارداد تابعیت است. امروزه كشورها با تبعه جدید خود براساس قانون تابعیت رفتار می‌كنند. طبق این قانون، تبعه به همه قوانین كشوری ملتزم می‌گردد و در عوض حكومت نیزمدافع حقوق وی، به عنوان یك تبعه، خواهد بود.
مستأمنین:
قرارداد ورود موقت غیرمسلمان به كشور اسلامی،
امان‌خوانده می‌شود. مستأمنین كسانی هستند كه با حكومت چنین پیمانی می‌بندند. البته فرد می‌تواند قرارداد خود را به قرارداد ذمه تبدیل كند. این پیمان معمولاً در جنگ استفاده می‌شود، و افراد متخاصم می‌توانند به یاری آن به قلمرو حكومت اسلامی گام نهند.* * * * *
ادامه دارد ...
منبع:
شریعتی، روح الله، کتاب اقلیت های دینی، با اندکی تصرف.
