دوستی ، از نوع نوجوانی
دوستیها در دوره نوجوانی (1)
یکی از عوامل مهم در شکلگیری رفتارها، افکار، نگرشها، احساسات، آرزوها و بهطور کلی شخصیت نوجوانان، ارتباط با دوستان و همسن و سالان است.
بهطور نسبی میتوان گفت که در شش سال اول زندگی، خانواده، در شش سال دوم، معلمان و در شش سال سوم زندگی، همسالان و دوستان بیشترین نقش را در تربیت و شکلگیری شخصیت هر فرد ایفا میکنند.
بدیهی است که برقراری رابطه با دوستان و هم قطاران در هر دورهای از زندگی واجد اهمیت است. اما در دوره ی نوجوانی با توجه به ویژگیها و رفتارهایی که توام با نوجوانی است، به ویژه اینکه آنها خواهان مستقل شدن از خانواده، اثبات وجود و کسب هویتاند، اهمیتی مضاعف پیدا میکند. در این سلسله مقالات به تشریح ابعاد مختلف این موضوع میپردازیم.
دوستیابی در دوره نوجوانی
نوجوانی سن رفاقت و دوران دوستیهاست. نوجوانان در این سن عاشق دوستی و رفاقتاند. گاهی دوستیهای آتشینی در این دوران پدید میآید که باعث مشکلاتی میشود. دوستی در این سن، بیشتر سطحی و کمتر عمیق است. با این حال، گاهی شدت دوستی و وابستگی به حدی است که نوجوان خانواده خود را رها میکند و حتی حاضر است برای دوست خود جانش را فدا نماید.
هراس از گمنامی و تنهایی، نوجوان را بر میانگیزد تا خود را در ارتباط با گروه همسالان قرار دهد. رنج ناشناخته ماندن ، آنچنان او را تحت تاثیر قرار میدهد که برای احساس تعلق به گروه بیشترین فعالیت را از خود بروز میدهد. همبستگی گروهی در این دوره قویتر از سایر مراحل زندگی است و غالبا به عنوان یک شاخص موفقیت برای اکثر نوجوانها محسوب میگردد.
نیاز به تعلق به گروه به مفهوم پذیرش و قبول گروه مورد نظر نوجوانان است. هر نوع رویدادی که بر این پذیرش اثر گذارد، نوجوان را دچار تزلزل، بیکفایتی و بیاعتمادی نسبت به خود خواهد کرد. در مواردی، نوجوان سرخورده از گروه به باندها و گروههای ناسالم اجتماعی میپیوندد تا بر تنهایی و عدم تعلق اجتماعی خویش فائق آید.
دوستیهای دوران بلوغ، یعنی آغاز نوجوانی، اغلب میان دو نفر به وجود میآیند و گاه موجب مختل شدن رشد اجتماعی شده، پیوستن به گروه را دشوار میسازند. در میان نوجوانان 12 تا 15 ساله اغلب دیده شده است که بهطور مرتب از جانب یک «بهترین دوست» به سوی دیگری میروند و رفیق عوض میکنند (بیابانگرد، 1376).
هر چند این جدایی در ابتدا دردناک است، با یافتن جانشین درمان میپذیرد. نوجوانان، به ویژه نوجوانان دختر، نیاز به دوست داشتن و مورد علاقه بودن را در رویا و تخیل ارضاء میکنند، زیرا در رویا میتوانند بدون هیچگونه واهمه خود را به دست غلیان احساس بسپارند و با نسبت دادن کلیه خوبیها و زیباییها به خود، کمبودهای واقعی را جبران کنند.
جذب گروهی و پذیرفته شدن در جمع دوستان برای نوجوانان اهمیت فراوان دارد و لذا باید هر گونه انزوا و کنارهگیری را در دوره نوجوانی به دقت مورد بررسی قرار داد و علت آن را جویا شد. شاید علت انزوا، نداشتن مهارت اجتماعی باشد یا احساس خطاکاری و اشتباه و احساس بیارزشی آن را ایجاد کند که در این صورت آموزش مهارتهای ارتباطی میتواند به نوجوان کمک کند تا در جمع پذیرفته شود و خود را ابراز دارد.
بر اساس نتایج یک مطالعه (1372) 62 درصد دانشآموزان راهنمایی ناحیه 3 اصفهان از گروه همسال ، الگو پذیرفتهاند.
72 درصد در گذران اوقات فراغت و 75 درصد در الگوی درس خواندن از گروه همسالان پیروی کرده، 48 درصد مانند پدر، 60 درصد مانند معلم تربیتی و 73 درصد مانند بهترین معلم خود رفتار میکنند. مقایسه پسران و دختران نشان داد که پسران بیش از دختران تحت تاثیر گروه همسالان خود بودهاند. این تفاوت را میتوان به امکان تعامل بیشتر پسران با گروه همسالان در جامعه ما نسبت داد. دختران بیش از پسران به خاطر همسالان خود دست از خواستهای خویش بر میدارند.
در مقاله ی بعد به بررسی " کارکردهای گروه همسال " خواهیم پرداخت .
منابع:
- احمدی، احمد: روانشناسی نوجوانان و جوانان، نشر رودکی، تهران 1372.
- بیابانگرد، اسماعیل: روانشناسی نوجوانان، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران 1376.
مقالات مرتبط :