قدرتمندترین انفجار گاما رصد شد!!

قدرتمندترین انفجاری که تا کنون در جهان رویت شده بود در آخرین روز سال گذشته ثبت گردید. تولید چنین انرژی عظیمی برای درخشش گاما، نشاندهنده ی قدرت و عظمت منبع این انفجار مهیب فضایی است!! در آن روز چهار انفجار گاما توسط تلسکوپ فضایی سوئیفت Swift ثبت شدند.

با آنکه این رویداد عظیم در فاصله 7.5 میلیارد سال نوری از ما رخ داده است اما اگر شما می دانستید دقیقاً چه زمانی و کجا این پدیده رخ می دهد آنگاه امکان رصد آن با چشم غیر مسلح نیز وجود داشت!!! این بسیار بسیار عجیب و نادر است که نوری که از 7 سال نوری دورتر می آید را بتوان با چشم غیر مسلح دید. دورترین جرمی که می توان با چشم غیر مسلح دید، کهکشان آندرومدا است که در شرایط خوب رصدی دیده می شود. این کهکشان در فاصله ی حدود 2 میلیون سال نوری قرار دارد. پس تصور کنید چه فرصت استثنایی بوده است که نوری که از انفجاری در 7،5 میلیارد سال نوری دورتر می آمده است را می توانستیم با چشم غیر مسلح ببینیم!!

چپ: تصویر انفجار گامای فوق عظیم GRB 080319B که در همان لحظه توسط Swift در طول موج اشعه ی X گرفته شده است.

راست: همان انفجار در نور مرئی و فرابنفش

انفجارهای گاما بسیار کوتاه اند اما با تابشی بسیار قدرتمند از پرتوهای پرانرژی همراه اند. نظریه پردازان بر این عقیده اند که سیگنال آنها از ستارگانی بسیار پرجرم، با سرعت چرخش بالا و دارای مرگی سریع، حاصل می شود.

پرتوهای گاما نمی توانند به جو زمین نفوذ کنند، از همین رو تنها با تلسکوپ های فضایی رصد می شوند. اما بسیاری از این انفجارها سازنده پرتو ایکس با انرژی کم، امواج رادیویی و حتی نور مرئی هستند. بنابراین اگر به اندازه کافی سریع عمل کنیم، می توانیم انفجار پرتوهای گاما را از روی زمین مطالعه نماییم.

در این مرحله تلسکوپ فضایی سوئیف وارد می شود. این تلسکوپ انفجارها را آشکار می نماید، موقعیت آنها را در آسمان اندازه می گیرد و سپس نتیجه را به صورت رادیویی به زمین مخابره می کند. و جالب است بدانید که تمام این مراحل تنها در چند ثانیه انجام می گردد.

تلسکوپ فضایی سوئیفت

با چهار انفجار که چهارشنبه روی داد، سوئیفت روز شلوغی را سپری می کرد. دومین انفجار با نام GRB 080319B در ساعت 06:13 به وقت جهانی و در شمال صورت فلکی عوا روی داد.

مشاهده ی انفجار در نور مرئی!

مرکز رصدی Pi of the Sky در همان لحظه در حال رصد آن نقطه از آسمان بود و انفجاری را در نور مرئی مشاهده و تصویر برداری کرد. این مرکز در لهستان قرار دارد.

فیلم ظهور انفجار در نور مرئی

مشاهدات یکی از تلسکوپ های روبوتیک با نام RAPTOR، حاکی از طلوع و غروب زودهنگام درخششی مرئی بوند. حدود 30 تا 40 ثانیه پس از مخابره پیام سوئیفت، انفجار به اوج خود رسید چنان که با چشم غیر مسلح نیز قابل رویت گردید و در نهایت تنها این انفجار عظیم بود که با وجود فاصله زیاد بدون تلسکوپ مشاهده پذیر گشت.

دوربینهای Pi of the Sky در لهستان

گروه لهستانی Pi of the Sky که بخاطر رصد انفجار گاما در نور مرئی بوسیله ی ابزارهای خود، جشن گرفته اند!

می توانید تفاوت این دو تصویر که از قبل و بعد از انفجار در نور مرئی گرفته شده است، را پیدا کنید؟!

انفجار سال

اینها در حالی است که ساعت ها طول می کشد تا دانشمندان منشا اصلی انفجار را بیابند و ماهیت انفجار را شناسایی کنند. «پائول ورسیجک» (Paul Vreeswijk) از مرکز کیهان شناسی تیره در کپنهاگ دانمارک، سرپرست گروهی است که فاصله انفجارها را به وسیله بزرگترین آرایه تلسکوپی جهان در شیلی (VLT) اندازه می گیرد.

با مطالعه میزان امتعال به سرخ نور انفجار که از سفر در انبساط عالم ناشی می شود، آنها فاصله انفجار را 7.5 میلیارد سال نوری تخمین زدند و این مطابق با زمانی است که عالم در نیمه عمر کنونی خود قرار داشته است. «پائول ورسیجک» می گوید:" ابتدا انتظار داشتم که فاصله این انفجار بسیار نزدیک به ما باشد." او همچنین افزود:" این بسیار جذاب است که می توانستیم با چشم غیر مسلح جرمی را مشاهده کنیم که در نیمه عمر عالم قرار داشته است."

با توجه به فاصله، اخترشناسان می توانند قدر حقیقی انفجار را محاسبه نمایند. محاسبات نشان دهنده آن بود که این انفجار 2.5 میلیون برابر پرنورتر از قدرتمندترین ابرنواختر مشاهده شده است.

هنوز نامشخص است که چه چیزی سبب درخشش باورنکردنی انفجار شده است اما نظریه پردازان بر این گمان اند که انفجارهای گاما از دو جت باریک ماده و انرژی تشکیل می شوند. و این احتمال وجود دارد که ما توانسته باشیم دقیقا به درون مخروط جت ها بنگریم.

پیرو مطالعات، درخشش GRB 080319B بعد از اوج، هنوز در حال پیشرفت است. «پائول ورسیجک» می گوید:" این موضوع باطل کردن تئوری های قبلی نیست اما در این دوره به تفصیل از دانایی ما، این رویداد ممکن است به انفجار سال تبدیل گردد."