پدر، مواظب رفتارت باش !
نقش پدر در تربیت فرزند (10)
برای مطاله ی قسمت فبل اینجا کلیک کنید.
روش های عملی در تربیت
الف ) از روش های تربیتی قرآن این است كه الگوها را معرفی می كند:
«لقد كان لكم فی رسول الله اسوة حسنه لمن كان یرجوالله و الیوم الاخر و ذكرالله كثیراً» (احزاب/21)
اولین الگو در تربیت فرزند، پدر و مادر هستند. اگر والدین معتقد به اجرای احكام الهی باشند بهترین تأثیر را خواهد داشت.
امام علی(علیه السلام) در سفارشی به امام حسن(علیه السلام) می فرمایند:
و بدان ای پسرم! بهترین چیزی را كه سزاست تو از وصیت من فراگیری، پرهیزگاری و ترس از خدا و اكتفا نكردن به آنچه خدا برتو واجب گردانیده و فرا گرفتن آنچه پدران و خویشان نیكوكردار گذشته ات برآن بوده اند می باشد(همچون ابوطالب، جعفرطیار، حمزه) زیرا اینان اندیشه بینای خود را ترك نكردند. (در خود نگریسته، سعادت و خوشبختی را یافتند)
از سفارش حضرت علی (علیه السلام) به امام حسن (علیه السلام) این مطالب فهمیده می شود:
- پرهیزگاری و ترس از خدا
- اكتفا نكردن به آنچه خدا واجب گردانیده بلكه اعمال مستحب نیز صورت گیرد.
- مروری بر تاریخ وسیره افراد نیكوكار گذشته.
-درون نگری و اینكه خداوند برای انسان سعادت و خوشبختی را می خواهد.
ب ) قصه گویی:
والدین از طریق قصه گویی می توانند روش های تربیتی را اجرا كنند. قرآن در مواردی به سرگذشت پیشینیان می پردازد كه موجب عبرت و پندآموزی می باشد. «فاعتبروا یا اولی الابصار» (یوسف/111)
در حقیقت قرآن، داستان سرایی را وسیله ی زدودن غفلت ها می داند.«نحن نقص علیك احسن القصص» (یوسف/3)
ج )كرامت نفس:
عقیده روان شناسان این است كه با احترام و محبت به كودك، بسیاری از مشكلات كودك حل خواهد شد. نباید كودك را در مقابل دیگران كوچك شمرد یا تنبیه كرد و برای انجام خطاها ملامت نمود.
د ) انتخاب درست دوست:
از دیگر روش های عملی تربیت انتخاب دوست و تعیین حدود و رفاقت و راهنمایی كردن كودك می باشد.
ه ) معذرت كودك را بپذیرند:
والدین به هنگام پشیمانی فرزند از خطا، عذرش را بپذیرند و بی سبب او را تنبیه نكنند، بلكه با تشویق و صبر آنها را به صلاح دعوت كنند.
روش های بالا، روش هایی بودند كه والدین باید مراعات می كردند، اما یك اصل كلی وجود دارد و آن این است كه والدین ابتدا باید خویشتن را تربیت كنند. اگر والدین خودشان دارای صفات نكوهیده باشند، نمی توانند در فرزندشان، صفات پسندیده را به وجود آورند.
قرآن در این باره می فرماید:
فرزندان ما هر گونه كه باشند خوش رفتار یا بدرفتار، راستگو یا دروغگو، حسود یا خیرخواه همه این صفات را از پدر و مادر خود كسب كرده اند.
الگوهای جاویدان تربیتی
برنامه های عملی همیشه مؤثرترین برنامه هاست، چون عمل حكایت از ایمان عمیق انسان به گفتارش می كند و سخنی كه از دل برآید، لاجرم بر دل نشیند.
وجود الگوها و سرمشقهای بزرگ وسیله مؤثری در تربیت می باشد به همین دلیل، پیامبر و پیشوایان معصوم مهمترین شاخه هدایت را با عمل نشان می دادند. قرآن كریم الگوها و سرمشقهایی در همه زمینه ها برای مؤمنان معرفی كرده است. ازجمله در سوره ممتحنه آیات4-6 و در سوره احزاب، شخص پیامبر به عنوان اسوه معرفی شده است.
خاتمه:
در انتهای این سلسله مقالات ، چند توصیه و راهكار را برای پدران ذكر می كنیم. اگر پذیرای این نكات باشند، در تربیت فرزند موفق می شوند.
این توصیه ها عبارتند از:
- پدر در عین قدرت نمایی و اقتدار باید به گونه ای عمل كند كه كودك از او تصور عدالت توأم با مهر داشته باشد.
- امتیاز و برتری خود را نسبت به فرزند، در سایه قدرتمند بودن نداند، بلكه در سایه ابتكار و دانایی بداند.
- باید روابطش را براساس احترام و پذیرش و موقعیت او قرار دهد.
- مراقب رفتارش باشد.
- باید پدر كاری كند كه فرزند همیشه مشتاق دیدارش باشد، نه اینكه از او بگریزد.
- پدر باید به فنون و روشهای تربیت آگاه باشد و برای تربیت فرزند وقت بگذارد.
گردآورنده : فاطمه بیگم موسویان
استاد راهنما:سركار خانم رحمت آبادی
فهرست منابع
1- قرآن كریم
2- بهشتی،احمد: اسلام و بازی كودكان
3- جدائی، اصغر: خاطراتی از دكتر هفت ساله
4 - جهانگرد، یدالله: نحوه رفتار والدین با فرزندان
5 - دهخدا، علی اكبر: لغت نامه دهخدا
6 - راس دی پارك: پدری، نقش پدر در خانواده، ترجمه:سعید فضائلی هاشمی
7 - سادات، محمد علی: راهنمای پدران و مادران جلد2
8- شرفی، محمدرضا: بافرزند خود چگونه رفتار كنیم؟
9 - طبرسی، ابوالفضل علی بن حسن بن فضل: مشكاة الانوار
10- طبرسی، رضی الدین ابی نصرالحسن بن الفضل: مكارم الاخلاق
11- حر عاملی، محمدبن حسن: وسائل الشیعه
12 - عمید، حسن: فرهنگ عمید
13- فهری، سید ابوالحسن: فرهنگ المحیط فارسی- عربی
14- قائمی، علی: نقش پدر در تربیت
15 - ابو حامد عبدالحمیدبن هبه الله بن ابی الحدیدمعتزلی، شرح نهج البلاغه
16- كلینی، ثقة الاسلام: اصول كافی ترجمه آقای حاجی سید هاشم رسولی
17- گوهری، سید اسماعیل: پدر و مادر در قرآن و روایات
18- محدث نوری، حسین بن محمد تقی: مستدرك الوسایل
19- مكارم شیرازی، ناصر: تفسیر نمونه
20- مظاهری، ابراهیم: با فرزندان در سایه قرآن
21- معین،محمد: لغت نامه دكتر معین
منبع : برگرفته ازبرخی متون تحقیقاتی مدرسه علمیه نرجس – با تغییر و تلخیص
آنچه در گذشته گفته شد :
