نخ دندان بهتر از مسواك
پوسیدگی دندان شایع‌ترین بیماری عفونی در كل جهان محسوب می‌شود. شاید خیلی‌ها ندانند كه پوسیدگی دندان یك بیماری عفونی است، ولی باید گفت این مشكل در اصل به‌وسیله عملكرد باكتری‌های حفره دهان ایجاد می‌شود.
همان‌طور كه تقریباً همه می‌دانند عامل اصلی در بروز پوسیدگی دندان، حضور مواد غذایی به‌خصوص مواد قندی است. این مواد، غذای مناسبی برای باكتری‌های حفره دهان هستند.
باكتری‌ها با مصرف مواد قندی، اسید تولید می‌كنند كه این اسید آرام‌آرام مینای دندان را حل می‌كند و باعث تهاجم باكتری‌ها به عاج دندان می‌شود.
نكته مهم این است كه مینا سخت‌ترین بافت بدن انسان و مقاومت آن ده ها برابر بیشتر از استخوان و اصلی‌ترین سد مقاومت دندان در برابر پوسیدگی محسوب می‌شود. اما در زیر این بافت بسیار سخت عاج قرار دارد كه مقاومت آن در برابر پوسیدگی به مراتب کم‌تر از میناست.
بنابراین در صورتی كه پوسیدگی از مینا وارد عاج شود، با سرعتی چندین برابر در عاج نفوذ می‌كند و اگر در این مرحله جلوی گسترش آن گرفته نشود، به‌راحتی پالپ دندان (یا همان بافت مركزی دندان كه شامل عروق و اعصاب است) را درگیر می‌كند. آن وقت است كه دردهای شدید دندان آغاز می‌شود و چاره‌ای جز درمان ریشه یا حتی در مواردی كشیدن دندان باقی نمی‌گذارد.
بنابراین برای جلوگیری از پوسیدگی چند راه بیشتر وجود ندارد:
1- یكی از بین بردن باكتری‌های مولد پوسیدگی‌است. برخی محققان آزمایش‌هایی برای تولید واكسن ضدپوسیدگی انجام دادند، اما نتایج آن چندان امیدواركننده نبود. حذف كامل باكتری‌های مولد پوسیدگی كار بسیار دشوار یا شاید غیرممكنی باشد كه عوارض مصرف داروها برای دستیابی به این هدف به مراتب بیشتر از مزایای آن است.
2- راه دیگر حذف مواد قندی از رژیم غذایی است كه كاری دشوار، اما عملی است. تغذیه صحیح با مصرف كم شیرینی، شكلات، قند و شكر، و مصرف زیاد میوه و سبزیجات می‌تواند مواد قندی لازم برای ایجاد پوسیدگی را كاهش دهد.
اما در بسیاری موارد این امر امكان‌پذیر نیست و طیف وسیعی از افراد جامعه قادر نیستند مواد قندی را در رژیم غذایی خود كاهش دهند. یك روش موثر برای كم كردن اثر مواد قندی، مصرف نكردن یا كم مصرف كردن این مواد در فواصل بین وعده‌های غذایی است.
توصیه می‌شود افراد و به‌خصوص كودكان، مواد قندی را بلافاصله بعد از مصرف وعده غذایی اصلی مصرف كنند و در میان‌وعده‌های غذایی از میوه و سبزیجات استفاده كنند.
این روش به‌خصوص زمانی موثر است كه هر فرد بلافاصله بعد از مصرف مواد غذایی مسواك بزند تا خرده‌های غذا، از حفره دهان پاك شود تا هم مواد قندی در دسترس باكتری‌ها قرار نگیرد و هم عامل مهم زمان از باكتری‌ها گرفته شود. زمان یكی از اصلی‌ترین عوامل ایجاد پوسیدگی است.
تحقیقات نشان می‌دهد كه در صورت وجود مواد قندی، در عرض مدت 20 دقیقه حفره دهان كاملاً اسیدی می‌شود.
بنابراین حذف مواد قندی از حفره دهان با روش های مكانیكی، یعنی مسواك و نخ دندان باید در مدت كوتاهی بعد از صرف غذا صورت گیرد.
یكی از نكات مهم در این زمینه استفاده دقیق از نخ دندان است. مسواك به‌طور طبیعی سطوح جونده و گونه‌ای و زبانی را پاك می‌كند، اما قادر به تمیز كردن سطوح بین دندانی نیست. معمولاً پوسیدگی در سطوح بین دندانی بی‌سر و صدا شروع می‌شود و حتی ممكن است بیمار متوجه این پوسیدگی هم نشود، چون قابل دیدن نیست و علامت خاصی هم ندارد.
زمانی بیمار متوجه مشكل می‌شود كه اغلب پوسیدگی بسیار پیشرفت كرده و حتی به پالپ دندان رسیده است. برخی از دندان پزشكان حتی معتقدند اگر بنابر انتخاب باشد، نخ دندان بر مسواك ارجحیت دارد. اما به‌رغم مطالب فوق، اغلب امكان مسواك زدن بعد از مصرف هر وعده مواد قندی وجود ندارد. بهترین كار، همان محدود كردن مصرف مواد قندی است.
در صورتی كه بعد از صرف مواد قندی به مسواك دسترسی نداشتیم، خوردن چای گرم برای حل كردن و شستن مواد قندی می‌تواند موثر باشد. حتی چند بار گرداندن آب در دهان هم می‌تواند مفید واقع شود.
به هر حال مسواك زدن دست‌كم دو بار در روز برای پیشگیری از پوسیدگی امری قطعی است. بهترین زمان برای مسواك زدن شب پیش از خواب (پس از شام) و صبح پس از صرف صبحانه است.
*مطالب مرتبط:
مراحل عصب کشی دندان(با تصاویر)
مراحل پُر کردن دندان(با تصاویر)
لبخندی زیبا با دندان هایی سفید
آیا جرم گیری باعث آسیب به دندان ها می شود؟
