تبیان، دستیار زندگی
در این طرح درس با انواع مختلف انرژی و قانون بقای انرژی آشنا می شویم.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بپر! جهش کن!

بپر! جهش کن!

چكیده

در این طرح درس با انواع مختلف انرژی و قانون بقای انرژی آشنا می شویم.

توضیح اولیه

در این آزمایش مراقب توپ ها باشید. به هیچ وجه آن ها را پرتاب نکنید. در تمام مراحل کار صرفا توپ ها را رها کنید.

بپر! جهش کن!

اطلاعات پایه:

انرژی منجر به بروز پدیده های گوناگون می شود. در طول روز خورشید با تابش خود، انرژی را به صورت نور و گرما به زمین می رساند. شب ها هم لامپ ها انرژی الکتریکی را به انرژی تابشی نور و گرما تبدیل می کنند. هنگامی که شما یک ماشین را می رانید، انرژی شیمیایی ذخیره شده در سوخت آن به انرژی مکانیکی تبدیل می شود. بدن ما نیز انرژی شیمیایی ذخیره شده در غذا را تبدیل به انرژی مکانیکی لازم برای حرکت می کند.

انرژی توانایی انجام کار و یا توانایی ایجاد تغییر در سرعت، جهت حرکت، شکل، و یا دمای یک جسم است. هنگامی که یک نیرو باعث می شود یک جسم حرکت کند، می گوییم کار انجام شده است. رابطه ای بسیار نزدیک بین کار و انرژی برقرار است. واحد اندازه گیری انرژی و کار ژول است.

انرژی دو حالت اصلی دارد

انرژی پتانسیل: انرژی ای که ذخیره شده است. (انرژی یک مکان یا ارتفاع)

  • هنگامی که یک کش را می کشید، در آن انرژی ذخیره می شود.(انرژی پتانسیل). اگر کش را رها کنید انرژی پتانسیل ذخیره شده در آن تبدیل به انرژی مکانیکی می شود.
  • انرژی پتانسیل انرژی ای است که به هنگام انجام کار در جسم ذخیره می شود.
  • انرژی شیمیایی موجود در یک بشکه بنزین، انرژی توپی که از یک ارتفاع رها می شود و انرژی آب پشت یک سد مثال هایی از انرژی پتانسیل اند.
  • هر جسم با توجه به ارتفاعی که از سطح زمین دارد، مقداری انرژی پتانسیل دارد. به این انرژی پتانسیل، انرژی پتانسیل جاذبه می گوییم. هر چه ارتفاع جسم بیشتر باشد، انرژی پتانسیل آن بیشتر خواهد بود.
  • انرژی پتانسیل جاذبه ای یک جسم، به جرم جسم بستگی دارد. هر چه جرم یک جسم بیشتر باشد، انرژی پتانسیل آن بیشتر خواهد بود.

انرژی جنبشی: انرژی یک جسم متحرک.

  • یک موشک کاغذی که دارد پرواز می کند، انرژی جنبشی دارد. یک توپ در حال حرکت انرژی جنبشی دارد. هنگامی که شما راه می روید، انرژی جنبشی دارید.
  • انرژی جنبشی یک جسم وابسته به جرم و سرعت آن است. هر چه جرم یا سرعت یک جسم بیشتر باشد، انرژی جنبشی آن بیشتر خواهد بود.
  • انرژی جنبشی، انرژی ای است که یک جسم هنگام انجام کار آزاد می کند.
  • حتی هنگامی که یک جسم ثابت است، مولکول ها و اتم هایش در حال حرکت اند و در نتیجه انرژی جنبشی دارند. میانگین انرژی جنبشی اتم ها یا مولکول ها، همان دمای جسم است.
  • انرژی جنبشی صورت های گوناگونی دارد.وقتی یک لامپ را روشن می کنید، انرژی الکتریکی به ما نور می دهد. وقتی ماشین را روشن می کنیم، انرژی مکانیکی ما را از خانه به مدرسه می رساند. وقتی آتش روشن می کنیم، حرارت یا انرژی گرمایی غذا را می پزد. انرژی شیمیایی هیدرات های کربن غذا، انرژی مورد نیاز بدن ما را تامین می کند.
  • صورت های مختلف انرژی جنبشی می توانند به یکدیگر تبدیل شوند.
  • انرژی جنبشی می تواند از یک جسم به جسمی دیگر منتقل شود. هنگامی که انرژی تغیییر صورت می دهد و یا از جسمی به جسم دیگر منتقل می شود، مقدار آن ثابت می ماند. انرژی نه به وجود می آید و نه از بین می رود.

بپر! جهش کن!

انرژی پتانسیل می تواند به انرژی جنبشی تبدیل شود.

به عنوان مثال یک آبشار هم دارای انرژی پتانسیل است و هم انرژی جنبشی. آبی که در بالای آبشار است، انرژی پتانسیل دارد. اما وقتی این آب از بالای آبشار به پایین می ریزد، انرژی پتانسیل آن به انرژی جنبشی تبدیل می شود. در آبشار نیاگارا از همین تغییر انرژی پتانسیل به انرژی جنبشی برای تولید برق یا همان انرژی الکتریکی استفاده می کنند و به این ترتیب برق مورد نیاز بخشی از شمال ایالات متحده تامین می گردد.

بلند کردن یک توپ از روی زمین بسیار آسان است. ولی شما هنگام بلند کردن توپ، بر روی آن کار انجام می دهید و به توپ انرژی می دهید. هنگامی که توپ رها شود، شروع به حرکت می کند و انرژی پتانسیل ذخیره شده در آن به انرژی جنبشی تبدیل می شود. به عنوان مثال:

بپر! جهش کن!

انرژی پایستار است.  وقتی شما یک توپ را رها می کنید، انرژی پتانسیل آن به انرژی جنبشی تبدیل می شود. وقتی یک توپ سقوط می کند و ارتفاعش کم وکمتر می شود، انرژی از دست نمی دهد. بلکه هنگام سقوط در هوا، به دلیل تماسش با هوا مقداری از انرژی آن به گرما تبدیل می شود. در هنگام برخورد توپ با زمین مقداری از انرژی آن به صدا تبدیل می شود. از آنجا که به هنگام این تغییرات مقداری از انرژی به صورت غیر قابل مصرفی از انرژی تبدیل می شود، توپ بعد از برخورد با زمین تا همان ارتفاع اولیه بالا نمی آید. هر جا که انرژی تغییر صورت می دهد، مقداری از آن تبدیل به انرژی غیر قابل مصرف می شود.

انرژی نه به وجود می آید و نه از بین می رود. ولی می تواند از یک صورت به صورتی دیگر تغییر کند و همچنین می تواند از یک جسم به جسمی دیگر منتقل شود. در یک تبدیل انرژی شما نمی توانید همان مقدار انرژی اولیه را پس از تبدیل دریافت کنید. زیرا مقداری از آن به گرما و صدا و ... تبدیل می گردد.بپر! جهش کن!

اهداف

  • در این آزمایش می خواهیم به رابطه بین انرژی پتانسیل و انرژی جنبشی پی ببریم.

وسایل لازم

  • یک توپ لاستیکی کوچک
  • متر
  • چسب نواری پهن
  • خودکار

روش تدریس

شیوه ی کار:

  1. کنار دیوار یا میز بایستید و چسب نواری را به صورت عمودی بر روی دیوار یا پایه میز بچسبانید.
  2. به کمک متری که دارید، ارتفاع های 50 سانتی متر، 75 سانتی متر و 100 سانتی متر را روی نوار چسب مشخص کنید.
  3. توپ را از ارتفاع 50 سانتی متر رها کنید. با دقت به مسیر رفت و برگشت توپ نگاه کنید.
  4. حداکثر ارتفاع توپ را (پس از برخورد با زمین)، روی چسب با یک علامت مشخص کنید.
  5. به کمک متر، ارتفاع این نقطه را تعیین و در جدول نتایج یادداشت کنید.
  6. مراحل 3 تا 5 را 5 مرتبه انجام دهید.
  7. حال توپ را از ارتفاع 75 سانتی متر رها کنید و مراحل 3 تا 6 را تکرار کنید.
  8. حال توپ را از ارتفاع 100 سانتی متر رها کنید و مراحل 3 تا 6 را تکرار کنید.

جدول  نتایج

ارتفاع جهش

ارتفاع اولیه

آزمایش 1

آزمایش2

آزمایش 3

آزمایش 4

آزمایش 5

میانگین

50 cm

75 cm

100 cm

این نتایج را در یک نمودار میله ای نمایش دهید. در کشیدن این نمودار به نام گذاری ها دقت کنید.

از این صفحه شطرنجی برای رسم نمودار استفاده کنید:

بپر! جهش کن!

با توجه به نتایج به دست آمده و نمودار میله ای آیا می توانید نتیجه ای بگیرید؟

ارزشیابی

پرسش ها:

  1. انرژی چیست؟ توضیح دهید.
  2. انرژی پتانسیل چیست؟ توضیح دهید.
  3. انرژی جنبشی چیست؟ توضیح دهید.
  4. در کدام مرحله آزمایش کار انجام شد؟
  5. در کدام مرحله آزمایش، توپ بیشترین انرژی پتانسیل را داشت؟ شرح دهید.
  6. شما چگونه می توانید انرژی پتانسیل ذخیره شده در توپ را زیاد کنید؟
  7. راه دیگری بیان کنید که بتوان انرژی پتانسیل ذخیره شده در یک جسم را زیاد کرد.
  8. شرح دهید که در این آزمایش، انرژی پتانسیل ذخیره شده در توپ چگونه به انرژی جنبشی تبدیل شد.
  9. شرح دهید که در این آزمایش، انرژی جنبشی توپ چگونه دوباره به صورت انرژی پتانسیل در توپ ذخیره شد.
  10. تمام انرژی پتانسیل ذخیره شده در توپ به انرژی جنبشی تبدیل نشد. شرح دهید چه اتفاقی رخ داده است.
  11. یک مثال از انرژی پتانسیل در طبیعت بیان کنید.
  12. یک مثال از انرژی جنبشی در طبیعت بیان کنید.
  13. مثالی از شرایطی بیان کنید که یک اهرم دارای انرژی پتانسیل است.
  14. مثالی از شرایطی بیان کنید که یک قرقره دارای انرژی جنبشی است.
  15. یک بازیکن بسکتبال توپ را به بالا پرت می کند و پیش از برخورد توپ با زمین آن را می گیرد. بر روی شکل زیر بنویسید که در کدام محل توپ بیشترین انرژی پتانسیل و در کجا بیشترین انرژی جنبشی را دارد. بر روی پیکان ها نوع تغییر انرژی را بنویسید.
بپر! جهش کن!

مترجم: سینا پرسا