12 بیماری که دنیا را دگرگون کرد
ایروین شرمن، استاد بازنشسته رشته زیست شناسی دانشگاه(كالیفرنیا ریورساید)در تازه‌ترین كتاب خود با عنوان"12بیماری كه دنیای ما را دگرگون كرد" شرح داده كه چگونه باكتری‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها در شهرها حركت كرده و ساكنان آنها را به نابودی می‌كشانند، رهبران بزرگ و اندیشمندان جوامع را از بین برده و به‌دنبال آن، بهداشت عمومی، وضعیت اقتصادی و شرایط سیاسی را به خطر انداخته و تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهند.
نشریه U. S. NEWS با پروفسور ایروین شرمن درباره اینكه چگونه این 12 بیماری تاریخ را تحت‌تأثیر خود قرار داده اند، گفت‌وگوی مفصلی انجام داده است.
خلاصه‌ی این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
طاعون (Bubonic plague)
قرنطینه شدن شاید به صورت بالقوه راهی برای محدودكردن بیماری باشد تا از ابتلای سایر مردم به آن جلوگیری كند. این روش به وسیله اروپاییان درباره غده خیاركی مورد استفاده قرار گرفته است. شرمن می‌نویسد: (وحشت و بی‌خبری، دلواپسی، قضاوت‌های عجولانه، انزوا و در هراس افتادن بیماران و جامعه، همه و همه ناشی از نبود آگاهی كافی درباره طبیعت این گونه بیماری هاست.)
مالاریا (Malaria)
یكی از مرگ آور‌ترین بیماری‌ها در طول تاریخ كه در سال، سبب ابتلای بیش از 300میلیون و مرگ حدود 3 میلیون نفر می‌شود، مالاریاست. این بیماری اهمیت كنترل ناقلان بیماری‌ها از جمله حیوانات یا حشرات را نشان می‌دهد.
به باور شرمن، شاید یكی از عواملی كه اروپاییان را در نواحی تحت استعمارشان در قاره آفریقا به این بیماری مبتلا می‌كرد، این بود كه آنان از نوعی نوشابه محتوی كنین، آب لیمو و داروی ضد باكتری كه از پوست درخت گنه‌گنه فراهم می‌شد، استفاده می‌كردند.
آنفلوآنزا (Influenza)
از میان بیماری‌های گوناگون، كمتر بیماری را مانند آنفلوآنزا می‌توان یافت كه بر آمار مرگ و میر در دنیای مدرن و صدمه زدن به زندگی و سلامت سربازان و بر هم زدن شبكه‌های بهداشتی ارتش تاثیرگذار باشد.
برخی افراد اظهار کرده اند که مذاكرات ویلسون رئیس‌جمهور وقت، در هنگام پیمان ورسایل (Versailles) تحت تأثیر بیماری آنفلوآنزا که در آن زمان به آن مبتلا بود ، قرار گرفت.
هموفیلی و نقص ذاتی در سوخت و ساز (Hemophilia and porphyria)
بر اساس گفته‌های شرمن، اختلالات ارثی خونی مانند بیماری هموفیلی و نقص ذاتی در سوخت و ساز بدن، تأثیرات بسیار جدی بر حكام اروپایی داشته است، به‌طوری كه فرانسیسكو فرانكو، دیكتاتور بزرگ اسپانیا دچار چنین مشكلی بود.
نمونه دیگر از این افراد، رومانوف در روسیه است كه بسیاری از مشكلات وی ناشی از وجود هموفیلی در خانواده‌اش بود.
سیفیلیس (Syphilis)
این بیماری قبلا توسط فلزات سنگینی مانند جیوه درمان می‌شد؛ اما بعدها با كشف عوامل دیگر، درمان آن شكل دیگری یافت. انتقال سریع این بیماری از طریق روابط جنسی، فردی به نام پال ارلیچ را برانگیخت تا با تولید دارویی كه خود به آن گلوله جادویی می‌گفت، بیماران را نجات دهد و اگر دقت كرده باشید، تاریخچه بسیاری از داروها می‌تواند به كار ارلیچ منتهی می شود.
تب زرد (Yellow fever)
به گفته شرمن، در برخی كشورها امكان غلبه كردن بر این بیماری فراهم شده است؛ اما پشه ی ناقل این بیماری نابود نشده و شاید هرگز هم نابود نشود. این بیماری پیش از گسترش جنگ جهانی دوم در مناطق جنوبی ایالات متحده، بر ساخت كانال پاناما بسیار مؤثر بود.
ضمن اینكه، تنبلی ذاتی میان اهالی جنوب، در مقایسه با انرژی و شادابی اهالی شمال، نشان دهنده ی وجود یا نبود این بیماری در بین آنهاست.
از آنجایی كه پشه‌ها در زمستان به نسبت سایر فصول مقاومت كمتری دارند، بنابراین در نواحی شمالی، بیماری تب زرد نمی‌تواند وجود داشته باشد.
سل (Tuberculosis)
تلاش برای از بین بردن بیماری سل انگیزه ای شد تا جستجوهای اولیه بر علیه آنتی بیوتیک ها آغاز شود. همچنین این بیماری به احتمال زیاد باعث پیدایش پاستوریزاسیون (گرمایی که موجب کشته شدن باکتری سل و دیگر عوامل بیماری زای آلوده کننده شیر می شود) شد. همچنین خاصیت واگیر دار بودن این بیماری، موجب پدید آمدن قرنطینه ها (جایی که بیماران از دیگران جدا می شوند تا درمان شوند) گردید.
شپش سیب زمینی Potato blight (cause of the Irish Potato Famine)
گاهی بیماری‌ها نه تنها بر نحوه زندگی بشر تأثیر می‌گذارد، بلكه بر آنچه می‌خوریم نیز مؤثر است. از جمله شپش سیب زمینی تأثیر شدیدی بر این امر داشت؛ چرا كه مقدار قابل توجهی از آذوقه مردم ایرلند را در نیمه سال 1800 میلادی نابود كرد. سایر بیماری‌های ناشی از گیاهان، می‌توانند به‌طور یكسان نتیجه و اثر بسیار زیاد داشته باشند.
بسیاری از كارشناسان كشاورزی بر كاشت دقیق محصولات نظارت دارند و می‌دانند كه یك بیماری به تنهایی می‌تواند تهدید بزرگی برای بشر و تاریخ باشد.
قحطی در ایرلند، تولید مثل ایرلندی ها را تحت‌تأثیر قرار داد و باعث هجوم مهاجران ایرلندی به شهرهای ایالات متحده شد، تازه واردانی كه با هدف حمایت از دموكراسی، خود را از بند آداب و رسوم رها كرده و برای گسترش تأثیر اتحادیه‌ها و اعمال نفوذ بر شخصیت‌های ملی در این اتحادیه‌ها تلاش می‌كردند.
وبای آسیایی (Cholera)
گسترش این بیماری به صورت جزئی و كلی، به‌وسیله شبكه‌های فاضلاب آلوده و نبود آب بهداشتی، بسیاری از نقاط جهان را تهدید می‌كند؛ اما بهبود و مراعات اصول بهداشتی سبب كاهش چشمگیر این بیماری در برخی جوامع شده است.
در قرن نوزدهم همه گیری این بیماری، یك فیزیك دان انگلیسی به نام جان اسنو را بر آن داشت تا دریابد كه چگونه بیماری به هر صورت در آب وجود دارد؟ و گونه‌ای از باكتری راست و میله‌ای شكلی را شناسایی كرد، كه ممكن بود تا سال‌ها ناشناخته باقی بماند.
اچ‌آی وی/ایدز (HIV/AIDS)
شرمن بر این باور است كه هرگز نمی‌توان درباره بیماری‌های عفونی بدون بحث درباره ایدز گفت‌وگو كرد. اگر درمان‌های دارویی امروزی انجام شان امكان پذیر باشد، در كاهش مرگ و میر ناشی از ایدز مؤثرند و این بیماری را می‌توان به وسیله آنچه وی آن را مداخله جدی در كنترل رفتارهای پرخطر می‌نامد، كنترل کرد و حتی پیشگیری نمود.
وی در این باره می‌گوید: (این بیماری با اینكه بسیار مدرن بوده، با بیماری‌هایی كه در گذشته وجود داشته و جوامع را به نحوی به صورت همه گیر گرفتار كرده، ارتباط دارد.)
آبله (Smallpox)
این بیماری واگیردار امروزه به كمك واكسیناسیون ریشه كن شده است و شاید علم طب و واكسیناسیون، دقیق‌ترین دستاورد نابودی بیماری آبله بود.
بسیاری از مطالعات در زمینه واكسن‌ها، از مطالعات درباره آبله آغاز می‌شود كه امیدهایی در مورد ریشه كن كردن سایر بیماری‌های مشابه پیش روی ما قرار می‌دهد.
*مطالب مرتبط:
ویروس آنفلوآنزا در برکه‌های یخ‌زده هم زنده می‌ماند
توصیه های غذایی مفید برای افراد مبتلا به سل
همه چیز درباره ایدز: علائم، مراحل؛ راه های پیشگیری و ...
آیا می دانید ادوارد جنر چگونه موفق به كشف واكسن آبله شد
