فناوری فضایی ایران، حركت به مرزهای انحصاری علم

موفقیت علمی فضایی ایران در پرتاب نخستین راكت كاوشی، از پیشرفت فضایی و موفقیت‌های ارزنده علمی كشورمان خبر می‌دهد.

رونمایی از نخستین سامانه فضایی جمهوری اسلامی روز دوشنبه  15 بهمن توسط رییس‌جمهوری كشورمان با پرتاب "موشك كاوشگر یك" انجام شد كه در ارتفاع پایین، وظیفه شناسایی محیط پروازی ماهواره‌ها را قبل از پرتاب برعهده دارد.

انتشار خبر پرتاب "موشك كاوشگر یك" و پرده برداری از ماهواره امید موجب شگفتی در جهان شده كه دانش ایرانی توانسته مرزهای دست نیافتنی و انحصاری قدرت‌های بزرگ را درنوردد.

رویای فضا

سفر به فضا از مهمترین آرزوهای بشر بوده است. از اواسط قرن بیستم تاكنون پیشرفت‌های بزرگی در این عرصه انجام شده كه مدیون تلاش، تفكر و استمرار در راه این هدف دیرینه است.

با این حال این اقدام بزرگ در چند كشور خاص انجام می‌شود و ابعاد و زوایای این كار برای دیگران به صورت راز مبهم و بسیار پیچیده باقی مانده است.

حجم فعالیت‌های انجام شده در زمینه ماهواره و مسایل مربوط به آن در اقصی نقاط جهان مدام در حال گسترش است، و در این میان انتخاب "محل استقرار" پایگاه پرتاب فضایی مساله‌ای بسیار مهم است و باید بررسی‌های بسیاری برای انتخاب بهینه این جایگاه انجام شود.

همچنین تعیین جهت برای ماهواره‌ها بسیار مهم و حساس است، زیرا ماهواره‌هادر فضاثابت نمی‌مانند و در اثر وجود گرادیان‌های نامتقارن جاذبه‌ای میدان مغناطیسی زمین، تابش‌های خورشیدی و سایر عوامل، جهت آنها در فضا تغییر می‌كند. بنابراین باید به صورت لحظه‌ای جهت ماهواره‌ها نسبت به یك نقطه مرجع، مشخص شود.

سامانه فضایی چیست؟

سامانه از سه قسمت تشکیل شده است: "موشك پرتاب ماهواره"، "ماهواره" و "پایگاه پرتاب"

نخستین راكتهای حامل ماهواره، نمونه‌های توسعه یافته موشك وی V2 آلمان بودند كه فاتحان جنگ جهانی دوم در دو سوی كره زمین با بهره‌گیری از دانش فنی متخصصان آلمانی و صرف بودجه‌های هنگفت در اوایل دهه  60 میلادی آنها را به دنیا معرفی كردند.

در حقیقت مأموریت یك سیستم حامل ماهواره قرار دادن محموله خود در محل مناسب و در زمان مشخص شده است و می‌توان گفت یك سیستم پرتاب ماهواره، موشكی است با دو یا چند مرحله كه هر مرحله شامل موتور راكت (با ساخت شیمیایی) و سازه(بدنه) و مكانیزم جدایش است.

آنچه را كه در این بخش به عنوان دستاورد كشور در پرتاب كاوشگر می‌توان برشمرد، دستیابی به فناوری بومی ساخت و پرتاب راكتهای كاوش و جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات بدست آمده از پرواز آنها است.

ماهواره

در مراسم پرتاب موفق راكت كاوشگر یك، از ماهواره تحقیقاتی "امید" نیز پرده‌برداری شد، این ماهواره كوچك تحقیقاتی جهت استفاده در مدار پایین زمینی طراحی شده است.

"امید" یك ماهواره تحقیقاتی پیشرفته است كه در آینده نزدیك توسط ماهواره‌بر و از پایگاه فضایی ایران به مدار پرتاب خواهد شد.

تصاویر ارسالی ماهواره جهت پیش‌بینی بلایای طبیعی و مدیریت پیامدهای آن جهت كاهش خسارات، اكتشافات معدنی، بررسی تغییرات آب و هوایی و اقلیمی، پایش جنگلها، مراتع، اقیانوسها و كاربردهای متنوع دیگر به كار می‌روند.

استفاده از ماهواره در ارتباطات، انتقال داده و تصویر مدتهاست كیفیت زندگی بشر را ارتقا داده است، پخش زنده تلویزیونی و ارتباطات تلفنی از اقصی نقاط جهان مدیون توسعه فناوری فضایی است.

همچنین ناوبری و تعیین مسیر حركت هواپیماها، كشتی‌ها و هر نوع وسیله دیگر امروزه به كمك ماهواره‌ها تسهیل شده است، كشور ما نیز در این عرصه برنامه‌های مشخصی دارد.

در حقیقت پایگاه پرتاب ماهواره مجموعه‌ای از تأسیسات و تجهیزات بسیار مدرن برای آماده‌سازی نهایی ماهواره، كنترل مسیر حركت موشك پرتاب‌كننده ماهواره، نگهداری سیستم پرتاب و سكوهای پرتاب است.

كوری بدون ماهواره

در عصر كنونی كشورهایی كه فاقد فناوری ماهواره هستند، عملا از بسیاری پیشرفت‌ها بی‌بهره‌اند.

عضو كمیته مخابرات مجلس شورای اسلامی می‌گوید: مدت مدیدی است كه وارد عرصه علوم فضایی و صنعت هوافضا شده‌ایم كه می‌توان به اقدامات اخیر پرتاب موشك كاوشگر و تولید داخلی دو ماهواره مصباح و زهره اشاره كرد.

"احمد بزرگیان" افزود: اكنون می‌توان گفت كارهای جدی در بخش تحقیقاتی مخابراتی كشور با كمك سازمان‌های تحقیقاتی و پژوهشی فضایی انجام شده است.

به گفته وی، اقدام اخیر "پرتاب موشك كاوشگر" یكی از بلندترین گام‌هایی است كه در جهت استفاده از فضا برای ارایه خدمات ماهواره‌ای نظیر مخابرات، هواشناسی و شناخت موقعیت‌های جغرافیایی، برداشته شده است.

وی ادامه داد: ما می‌توانیم از این سامانه فضایی كه برای پرتاب موشك از آن استفاده می‌شود، علاوه بر منفعت اقتصادی برای كشور به سایر كشورها نیز خدمات ارایه كنیم.

این‌مقام اظهار داشت: دست یافتن به فناوری فضایی، مانند فناوری هسته‌ای و نانوتكنولوژی علاوه بر این كه جنبه اقتصادی دارد، بلكه جایگاه علمی ایران را در سطح جهان ارتقا داده است.

وی با اشاره به اینكه پرتاب ماهواره به وسیله خودمان دارای اهمیت بسیاری است، توضیح داد: برخی كشورها سكوی پرتاب دارند، اما خود قادر به پرتاب موشك نیستند.

دانشمندان ایرانی توان خود را در رشته‌های مختلف علمی یكی پس از دیگری به نمایش می‌گذارند و تازه‌ترین دستاورد، یعنی وارد شدن ایران به جرگه كشورهایی كه می‌توانند فضا را درنوردند، جایگاه علمی كشور را به "فضا" می‌برد.

منبع:

خبرگزاری جمهوری اسلامی