كم خونی

بیماری های شایع دوران كودكی ( قسمت هفتم )

كم خونی یك مشكل ناتوان كننده است كه به علت كاهش تعداد گلبولهای قرمز طبیعی خون یا كاهش میزان هموگلوبین ایجاد می شود. هموگلوبین رنگدانه ای است كه مسئول حمل اكسیژن و رساندن آن به بافت های مختلف بدن است. در ساختمان این رنگدانه آهن وجود دارد و باعث رنگ قرمز خون می شود. كم خونی ممكن است به علت عدم تولید كافی گلبولهای قرمز درمغز استخوان ، كمبود آهن و سایر مواد لازم جهت خونسازی ، مثل اسید فولیك و ویتامین 12Bبیماری هایی مانند بدخیمی های خونی ( لوسمی ) ، كم خونی سلول داسی شكل و تالاسمی ، از دست دادن بیش از اندازه خون ، و یا عفونت ها باشد . كم خونی مشكلی جدی است زیرا ممكن است نشانه یك بیماری زمینه ای باشد ، بنابراین بررسی تمام علل كم خونی ضروری هستند .

چگونه می توان كم خونی را تشخیص داد ؟

نخستین اقدامی كه باید انجام دهید این است كه كودك خود را از نظر ضعف جسمانی و رنگ پریدگی ارزیابی كنید. اگر كودك شما رنگ پریده و خسته به نظر می رسد و به خوبی غذا نمی خورد ، ملتحمه( 1)چشمها ، مخاط دهان ( پوشش داخل دهان ) ، نوك انگشتان و زبان وی را بررسی كنید ؛ زیرا در كم خونی این قسمتها رنگ پریده به نظر می رسند . همچنین ممكن است كودك نسبت به دوستان و همسالان خود فعالیت كمتری داشته باشد ، یا پس از فعالیتی مختصر نفس نفس بزند و یا از سرگیجه شكایت داشته باشد و زود خسته شود .

اگر بعد از بررسی فوق شك كردید كه كودك شما دچار كم خونی است بلافاصله با پزشك مشورت كنید . كم خونی همیشه باید توسط پزشك بررسی شود.

نخستین اقدامی كه پزشك انجام می دهد :

نخستین اقدامی كه پزشك انجام می دهد گرفتن یك نمونه خون برای بررسی آزمایشگاهی است .

اگر كم خونی به دلیل فقر آهن باشد پزشك احتمالاً یك مكمل خوراكی آهن تجویز كرده و به شما توصیه می كند كه در رژیم غذایی كودك غذاهایی بگنجانید كه محتوای آهن زیاد باشند. همچنین بررسی علت فقر آهن باید توسط متخصص اطفال انجام شود . سایر اقدامات جهت تشخیص نوع و علت كم خونی عبارتند از : بررسی شكل گلبولهای قرمز زیر میكروسكوپ ، تعیین حجم گلبولهای قرمز جهت تشخیص نوع خاصی از كم خونی كه به علت كمبود اسید فولیك یا ویتامین 2B ایجاد شده و در طی آن گلبولهای قرمز بزرگ می شوند ، تجزیه هموگلوبین و آزمایش مغز استخوان .

جهت درمان كم خونی باید نخست علت آن تشخیص داده شود ، مصرف مكمل خوراكی آهن ، اسید فولیك یا استفاده از فرم تزریقی ویتامین 12B از جمله درمان هایی هستند كه برای انواع كم خونی حاد به كار می روند. در تالاسمی كه نوع خاص و شایعی از كم خونی است به علت تخریب گلبولهای قرمز و آزاد شدن آهن ، آهن در بدن تجمع می یابد كه می تواند خطرناك باشد، برای جلوگیری از تجمع آهن از تزریق دسفرال استفاده می شود. دسفرال ماده ای است كه با آهن تركیب شده و آن را از طریق ادرار رفع می كند. در تالاسمی به هیچ وجه نباید آهن مصرف شود.

تزریق خون یكی دیگر از درمانهایی است كه در درمان كم خونی ای كه به دلیل خونریزی شدید ایجاد شده استفاده می گردد.

اقداماتی كه شما می توانید برای كمك به كودك انجام دهید :

حفظ تعادل و تناسب رژیم غذایی كودك بسیار اهمیت دارد. فقر آهن شایع ترین كم خونی در سنین رشد است. زیرا آهنگ رشد در این سن بسیار سریع بوده و دریافت وجذب آهن ممكن است به دلیل عدم تناسب رژیم غذایی و وجود برخی از مواد كه باعث جذب آهن می شوند، كم باشد. برای رفع این مشكل باید از غذاهای حاوی آهن مثل جگر، گوشت قرمز، زرده تخم مرغ و حبوباتی مثل عدس، به مقدار كافی استفاده كرد. برخی موارد مثل ویتامین " ث" به جذب بیشتر آهن كمك می كند، بنابراین به عنوان مثال می توانید یك لیوان آب پرتقال همراه تخم مرغ به كودك بدهید . موادی مثل چای از جذب آهن جلوگیری می كنند. همچنین لازم است از 6 ماهگی كه سن شروع تغذیه تكمیلی است تا 5/1 سالگی قطره آهن ، روزانه 15 قطره به كودك داده شود. قطره آهن می تواند باعث سیاه شدن رنگ دندانها شود. برای جلوگیری از تغییر رنگ دندانها می توان قطره را درعقب دهان چكانده و پس از آن به كودك آب داد و سپس دندانها را با یك پارچه تمیز ، پاك كرد.

علائم احتمالی كم خونی

- رنگ پریدگی زبان و پوست، بخصوص در نواحی نوك انگشتان ، لبها واطراف چشمها،

- خستگی و ضعف ،

- كمبود نفس در هنگام فعالیت ،

- سرگیجه،

- افزایش ضربان قلب.

(1) خارجی ترین بافت چشم ها كه بسیار حساس هستند و محافظی برای چشم ها در مقابل آلودگی می باشند.