غیرت
سلسله مباحث المیزان (1)
گفتارى كوتاه پیرامون مساله غیرت و تعصب
جاى هیچ تردیدى نیست كه در ساختمان بدنى و روحى انسان چیزى به كار رفته، كه آدمى را در مواقعى كه احساس كند دیگران به منافع او تجاوز مىكنند، و رعایت احترام مقدسات (مثلا اطفال و ناموس) او را نمىكنند، و یا در صددند آبروى او را بریزند، و یا كارى دیگر از این قبیل بكنند ، وادار به دفاع مىسازد، و این لزوم دفاع از خود و از متعلقات خود ، حكمى است كه فطرت به گردن بشر انداخته، و به وى الهام كرده است .
به كار بردن این نیرو، و یا اطاعت از این حكم فطرت دو جور انجام مىشود:
- یكى به نحو شایسته و آن این است كه براى حفظ حق خود باشد، نه حفظ باطل
- دیگرى به نحو ناشایست و مذموم كه معلوم است در این صورت چه فساد و شقاوتى در پى دارد، و چقدر نظام امور زندگى را به هم مىزند.
اسلام مسأله ی غیرت و تعصب را باطل معرفى نكرده بلكه اصل آن را حفظ نموده، زیرا غیرت ریشه در فطرت انسان دارد، و اسلام هم دین فطرت است، ولى در جزئیات آن دخالت كرده است، و فرموده آن قدر از غیرت و تعصب كه مطابق با فطرت است، حق است، و شاخ و برگى كه اقوام به آن دادهاند، باطل است.
یكى از موارد تعصب، تعصب در باره ی مردان است، كه زنان در باره ی آنان تعصب مىورزند، یكى دیگر در باره ی زنان است، كه مردان نسبت به آنان غیرت و تعصب به خرج مىدهند، یكى دیگر در باره ی اطفال و كودكان، و به طور كلى فرزندان است، كه پدران و مادران در باره ی آنان تعصب مىورزند، باید همه ی اینها را رنگ توحید داد، به این معنا كه هر جا تعصب ورزیدن، خداپسند باشد، باید تعصب ورزید، هر جا نباشد نباید اعمال كرد.
پس اسلام اصل تعصب و غیرت را كه حكمى است فطرى تأیید مىكند، ولى در عین حال آن را از شوائب هوا و هوسها، و اهداف فاسد و شیطانى پاك، و در همه موارد صاف مىكند، و همه را به صورت یك شریعت انسانى در مىآورد، تا انسانها هم راه فطرتشان را رفته باشند، و هم دچار ظلمت تناقض و یك بام و دو هوایى نگشته باشند.
پس آنچه اسلام بشر را به سوى آن مىخواند، و آن را مشروع مىداند، در بین موارد و اطرافش تناقض و تضادى نیست، بلكه همه در این جهت مشتركند، كه از شئون توحید به شمار مىروند، و همه ی مواردش این عنوان را دارند، كه پیروى حق و متابعت از آنند، در نتیجه همه ی احكام آن قوانینى كلى و دائمى شدهاند، (به طورى كه از هر مسلمان آگاه بپرسى تعصب ورزیدن نسبتبه خویشاوندان كافر و دشمن دین چطور است؟ جوابش منفى، و از هر كس بپرسى تعصب ورزیدن نسبتبه مسلمانى بیگانه ولى پیرو حق چگونه است؟ جوابش مثبت است، از هر مسلمانى بپرسى غیرت ورزیدن نسبتبه رفتار داماد با دخترت، و نسبت به رفتار پسرت با همسرش چطور است، جواب مىدهد در هر دو مورد اگر غیرت ورزیدن مایه ی خشنودى خدا است صحیح است، و اگر پیروى هواى نفس است ، باطل است) .
منبع : كتاب ترجمه المیزان ج 4، ص 673 - نویسنده: علامه طباطبایى – با تلخیص
تنظیم و گردآوری : بخش خانواده و زندگی - تبیان
